4.2 Uitputbaar: fossiele brandstoffen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

Welkom

Opgeladen laptop op je tafel

Telefoon in de tas

Tas op het rek en Jas in je kluis/ aan de kapstok

Wat gaan we vandaag leren?

Als je denkt dat dinosaurusbotten oud zijn, heb je gelijk. Maar steenkool is nog veel ouder, wel drie keer! Hoe zijn steenkool, aardolie en aardgas eigenlijk ontstaan?

Leerdoel: Hoe ontstaan fossiele brandstoffen?

Wat zijn fossiele brandstoffen

1. aardgas en geothermische energie
2. Windenergie en zonne-energie
3. Steenkool en aardolie
4. Aardolie, steenkool en biomassa

Wat zijn fossiele brandstoffen?

1. Aardolie
2. Aardgas
3. Steenkool
4. Grondwater

Steenkool is

1. uitputbaar
2. hernieuwbaar

Steenkool is een

1. Fossiele brandstof
2. Hernieuwbare hulpbron

Wat is steenkool?

1. Samengeperste planten van miljoenen jaren oud
2. Samengeperste zeediertjes van miljoenen jaren oud
3. Een sponzige laag van dode planten
4. Steenkool is een veenlaag uit de Middeleeuwen

Kan steenkool opraken?

1. nee
2. ja

Begrip: aardolie

1. Fossiele brandstof die als gastvrijkomt tijdens het ontstaan van aardolie, bruinkool en steenkool.
2. Fossiele brandstof die is ontstaan uit lagen dood plankton.
3. Energie die wordt opgewerkt door hoge temperaturen vlak onder het aardoppervlak.
4. Fossiele brandstof di eis ontstaan uit veen en minder koolstof bevat dan steenkool.

Wat is aardolie?

1. Vloeistof bestaande uit water en aardgas
2. Vloeistof bestaande uit zeewater
3. Vloeistof bestaande uit planten en plakton
4. Vloeistof bestaande uit walvisbloed

Aardolie komt van ...

1. Plantenresten
2. Plankton
3. Uranium
4. IJzererts

In Nederland komt aardolie voor, deze aardolie is gevormd tijdens het Jura.

1. Juist
2. Onjuist

Wat was aardolie voordat het aardolie werd?

1. Laagjes dood plankton
2. Laagjes dode bladeren
3. Laagjes schelpdieren
4. Laagjes zand en klei

Begrip: aardgas

1. Fossiele brandstof die als gas vrijkomt tijdens het ontstaan van aardolie, bruinkool en steenkool.
2. Fossiele brandstof die is ontstaan uit lagen dood plankton.
3. Energie die wordt opgewerkt door hoge temperaturen vlak onder het aardoppervlak.
4. Fossiele brandstof di eis ontstaan uit veen en minder koolstof bevat dan steenkool.

Aardgas komt van ...

1. Steenkool
2. Aardolie
3. Uranium
4. IJzererts

Aardgas is een voorbeeld van

1. primaire en fossiele energie
2. secundaire en fossiele energie
3. primaire en duurzame energie
4. secundaire en duurzame energie

Aardgas is

1. uitputbaar
2. hernieuwbaar

Aardolie

Aardgas

Steenkool

Windenergie

Zonneenergie

Waterkrachtcentrale

Aardgas

Kernenergie

Aardgas

Steenkool

Succescriteria

Wat moet je kennen en kunnen?

• Je kunt beschrijven wat fossiele brandstoffen zijn en hiervan drie voorbeelden geven.
  
• Je kunt beschrijven hoe steenkool ontstaat uit resten van planten en bomen uit het Carboon.
  
• Je kunt het verschil uitleggen tussen bruinkool en steenkool, en hierbij het begrip inkoling gebruiken.
  
• Je kunt uitleggen waarom steenkool bij verbranding meer energie levert per m3 dan bruinkool.
  
• Je kunt beschrijven hoe aardolie ontstaat uit organische resten van algen, bacteriën en plankton.
  
• Je kunt beschrijven hoe aardgas ontstaat, vaak samen met steenkool en aardolie.
  
• Je kunt uitleggen waarom aardolie en aardgas in poriën in gesteentelagen zitten.
  
• Je kunt uitleggen waarom aardgas uit steenkool vaak apart in een gesteentelaag zit en aardgas uit steenkool vaak samen met aardolie.
  
• Je kunt uitleggen waarom sommige voorraden fossiele brandstoffen makkelijker te winnen zijn dan andere.
  
• Je kunt drie voorbeelden geven van fossiele brandstoffen waarvan de winning meer geld en energie kost.

Begrippen

Fossiele brandstoffen:   Brandstof die in miljoenen jaren is gevormd uit planten-, bomen- en/of 

                                      dierenresten (aardolie, aardgas, bruinkool of steenkool).

Inkoling:                       Het proces waarbij door een toename van temperatuur en druk in de 

                                      ondergrond steeds meer water en gas uit veen wordt geperst, waardoor het 

                                      gehalte aan koolstof (C) toeneemt.

Aan de slag

Je mag aan de slag met de opdrachten van §4.2 in Learnbeat