Realisme/naturalisme: Groenten uit Balen

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Realisme en naturalisme in theater

Groenten uit Balen - Walter Van den Broeck

Rode draad

Theatergeschiedenis: over welke periodes leerde je al iets?

• Klassieke oudheid: Grieken als voorbeelden, Romeinen als epigonen
• Middeleeuwen: religieus en wereldlijk toneel, vooral verzonnen door rederijkers
• Renaissance: Commedia dell' Arte en renaissancetheater in de Nederlanden

Rode draad: welke periode zullen we nu bespreken?

1. 16de eeuw
2. 17de en 18de eeuw
3. 19de eeuw
4. 20ste eeuw

19de en 20ste eeuw

Je weet (hopelijk) nog uit het vijfde jaar dat de eerste helft van de 19de eeuw gekenmerkt wordt door de romantiek. In die periode was er geen vernieuwing op het podium. 

In de tweede helft van de 19de eeuw ontstaat echter een nieuwe stroming: het realisme. Later (vanaf 1880) vloeit daaruit het naturalisme voort. Beide stromingen bestaan vandaag nog. 

Opbouw van het lesmateriaal

1. Via LessonUp: Groenten uit Balen
2. Via Smartschool Live: uitleg over realisme en naturalisme (historische context)
3. Via (nog te beslissen): Het gezin van Paemel

We zien dus eerst een voorbeeld van een naturalistisch theaterstuk, dan krijg je de theorie en ten slotte kan je die weer toepassen op het bekendste voorbeeld: 'Het gezin van Paemel'. 

INSTAP 

Vakbonden: wie zijn ze, 

wat doen ze? 

Vakbonden in België

België kent drie heel grote vakbonden, die op hun beurt opgesplitst zijn in heel wat kleinere organisaties voor specifieke beroepsgroepen. 

Laten we even kijken wat je over die vakbonden al hebt opgevangen via bv. je ouders of het journaal. 

Geef informatie over
vakbonden.

Tot welke 'zuil' behoort ACV?

Tot welke zuil behoort ACV?

1. Socialistisch
2. Christelijk
3. Liberaal

Tot welke 'zuil' behoort ACLVB? 

Tot welke zuil behoort ACLVB?

1. Socialistisch
2. Christelijk
3. Liberaal

Tot welke 'zuil' behoort ABVV? 

Tot welke zuil behoort ABVV?

1. Socialistisch
2. Christelijk
3. Liberaal

De kleuren blauw, rood en groen zijn typerend voor respectievelijk ACLVB, ABVV en ACV. Soms voeren de drie vakbonden samen actie, soms apart. 

Ze zijn gelinkt aan een politieke stroming, 

maar staan in principe los van een partij.

Wat doet een vakbond zoal?

Lees de informatie op de volgende slide grondig door. 

Nadien krijg je enkele vragen voorgeschoteld. 

https:

Je aansluiten bij een vakbond is verplicht als werknemer.

1. Juist
2. Fout

Wat kan een vakbond niet doen?

1. Een individu informeren over zijn rechten en plichten op het werk. Aan de bedrijfsleiding loonsverhoging vragen voor een individu.
2. Een individu informeren over zijn rechten bij tijdelijke werkloosheid.
3. Bij de bedrijfsleiding aandringen op meer koffieautomaten.
4. Aan de bedrijfsleiding loonsverhoging vragen voor een groep.

Zoals je waarschijnlijk weet uit de les geschiedenis, zijn de eerste vakbonden ontstaan in het midden van de 19de eeuw. De syndicaten (want zo wordt een vakbond soms ook genoemd) kwamen op voor de fabrieksarbeider.

In het toneelstuk 'Groenten uit Balen' van Walter Van den Broeck spelen die vakbonden een belangrijke rol ... 

Groenten uit Balen - Walter Van den Broeck (1972)

Walter Van den Broeck schreef in 1972 het toneelstuk 'Groenten uit Balen'. In 2011 werd dit heel bekende theaterstuk verfilmd. 

Jullie bekijken een fragment uit die film en krijgen daar achteraf vragen over. Beantwoord die kort! De ondertiteling klopt niet altijd. 

In welk milieu speelt het verhaal zich af?

In welk jaartal speelt het verhaal zich af?

In welke Belgische gemeente speelt het verhaal zich af?

Waarom leggen de arbeiders het werk neer?

Waarom betwijfelt het hoofdpersonage Jan (Stany Crets) of de staking een goed idee is?

Historische achtergrond van 'Groenten uit Balen'

Lees de krantenartikels over de achtergrond van de staking grondig. 

Wat waren redenen voor de staking in de zinkfabriek in Balen, volgens het artikel?

1. Werkomstandigheden
2. Leefomstandigheden
3. Houding bedrijfsleiding
4. Een conflict met een ploegbaas

Redenen staking Balen

1. Gevaarlijk werk: werken in een zinkfabriek geeft vele arbeiders de loodziekte (= werkomstandigheden);
2. Verouderde en armoedige huizen waarin de arbeiders moesten wonen (= leefomstandigheden);
3. Inspraak was niet mogelijk, de vakbond werd niet serieus genomen (= houding bedrijfsleiding)

De stakers eisen als compensatie voor deze problemen een hoger uurloon. 

De staking is een voorbeeld van solidariteit. Wie helpt de arbeiders zoal?

Solidariteit tijdens een staking

• Studenten, geïnspireerd door de idealen van mei 68, moedigen de stakers aan
• Dokters bieden gratis consultaties aan
• Banken stellen de betalingstermijnen even uit
• De stakers krijgen voedselpakketten

Solidariteit nu

Ook tijdens de coronacrisis zijn er heel wat voorbeelden te vinden van solidariteit. Sommige werknemers zijn immers gedeeltelijk of volledig tijdelijk werkloos en moeten het daardoor maandelijks met heel wat minder doen. 

Terug naar het verhaal: 'Groenten uit Balen'

• Bekijk de trailer van de film aandachtig op de volgende slide. Besteed aandacht aan de personages: wie zijn ze? Wat kom je over hen te weten? 

• Nadien volgt een sleepoefening. 
  

Vader Jan

Moeder Clara

Dochter Germaine

Opa

Tevredenmet wat ze heeft

Kostwinner van het gezin

Ontevreden met armoe

Huisvrouw

Kassière in GB

Heeft last van de loodziekte

Vindt Germaine te modern

Schrijft brieven aan o.a. de koning om hulp te vragen

Wordt gedwongen om mee te staken

Armoedig pensioenblijkt broodnodig

Verbrandt de brieven van Jan

Het gezin van vader Jan staat onder druk: hij wil liever niet deelnemen aan de staking, maar wordt gedwongen. Opa kijkt misprijzend op hem neer: hij vindt de staking onzin en vindt dat Jan zich gewoon moet neerleggen bij zijn situatie. De inkomsten vallen weg, waardoor de moeder des huizes panikeert. Dochter Germaine klaagt dan weer over de armoedige levensomstandigheden: zij had liever wat luxueuzer gewoond. Vader Jan schrijft in zijn miserie dan maar brieven naar koningen en presidenten: hij hoopt op hun hulp om uit hun armoede bevrijd te worden. 

Maar daar blijft het niet bij. Germaine krijgt een oogje op de Leuvense rechtenstudent Luc. Al snel blijkt ze zwanger te zijn van hem. En dan gebeurt dit ... 

Bekijk het fragment op de volgende slide. 

• Neem je handboek Nederlands erbij op pagina 305.
• Download de werkbundel 'realisme en naturalisme' van Smartschool, controleer de oefeningen op pagina 2 t.e.m. 4 en maak de oefening op pagina 5 en 6.