Oefenopgaven Module 3 (Markt en overheid)

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Opgave 1: Marktvormen

Geef aan welke begrippen / omschrijvingen in de tweede kolom horen bij de verschillende marktvormen in de eerste kolom. Je mag elk begrip maar één keer gebruiken.

Uitwerking opgave 1

1) b 

 2) a 

 3) c 

 4) e 

 5) d

Opgave 2: Volkomen concurrentie

De totale kostenfunctie van een producent op een markt met volkomen concurrentie kan als volgt worden weergegeven: TK = q^2 + 6q + 10, waarbij q in 1.000 stuks is. 

Verder is gegeven dat de marktprijs gelijk is aan € 15.

a) Bepaal de functie van de totale variabele kosten.

b) Leidt de MK-functie af.

We veronderstellen dat deze producent streeft naar maximale winst.

c) Bereken de maximale winst.

De MK-functie en GTK-functie van de producent zijn hieronder weergegeven. Stel dat de marktprijs is gestegen naar € 20.

d) Arceer de oppervlakte die de maximale totale winst weergeeft.

Uitwerking opgave 2

a) TVK = q^2 + 6q

b) MK = 2q + 6

c) MO = MK     15 = 2q + 6     2q = 9     q = 4,5

TO = 4,5 x 1000 x € 15 = € 67.500

TK = (4,5)^2 + 6 x 4,5 + 10 = 57,25

TK = 57,25 x 1000 = € 57.250

TO – TK = € 67.500 - € 57.250 = € 10.250

d)

Opgave 3: Volkomen concurrentie

Een producent heeft te 

maken met het in de 

figuur weergegeven verloop 

van de marginale kosten (MK), 

de gemiddelde variabele 

kosten (GVK) en de gemiddelde 

totale kosten (GTK).

Aanvankelijk heeft deze producent te maken met prijsafzetlijn 1. 

Hij streeft naar maximale totale winst.

a) Waaruit blijkt dat deze producent hoeveelheidsaanpasser is?

b) Bij welk aantal eenheden product behaalt de producent maximale totale winst?

c) Bereken de omvang van de maximale totale winst.

grafiek

Door toetreding van concurrenten tot de markt daalt de marktprijs. In de nieuwe situatie geldt voor de producent prijsafzetlijn 2.

d) Leg uit dat voor de producent dan alleen kostendekking mogelijk is.

Uitwerking opgave 3

a) De verkoopprijs is voor de producent een gegeven; hij kan geen invloed uitoefenen op deze prijs.

b) Voor de prijsafzetlijn geldt: p = MO; er is sprake van maximale totale winst als

MO= MK. Dit is het geval bij 5.000 eenheden product.

c) Bij q = 5.000 geldt:

TO = € 40 x 5.000 = € 200.000 

TK = € 25 x 5.000 = € 125.000,-

TW = € 200.000 – € 125.000 = € 75.000

(Of: Bij q = 5 000 geldt: GW = GO – GTK = € 40 – € 25 = € 15

TW = € 15 x 5.000 = € 75.000,-)

d) Als prijsafzetlijn 2 (= de GO-lijn; voor de prijsafzetlijn geldt immers p = MO = GO)
de GTK-lijn in zijn laagste punt raakt, is er sprake van kostendekking omdat GO =  GTK. (Bij elke andere productieomvang wordt verlies geleden: GTK > GO.) 

Opgave 4: Monopolie

Op een markt is de collectieve vraaglijn: qv = -⅓ p + 60

De aanbieder op deze markt is monopolist.

a) Bepaal de prijsafzetlijn van de monopolist.

b) Bepaal de MO-functie van de monopolist.

De totale kosten zijn: TK = 60q + 800

c) Bepaal de productieomvang en de prijs waarbij de monopolist maximale winst behaald.

d) Bereken de hoogte van de maximale winst.

Uitwerking opgave 4

a) qv = -⅓ p + 60    ⅓p = -q + 60    p = -3q + 180

b) TO = p x q = (-3q + 180) x q = -3q^2 + 180q 

 MO = -6q + 180

c) MK = 60    MO = MK     -6q + 180 = 60    -6q = -120 q = 20
p = -3 x 20 + 180 = 120 

d) TO = p x q = 120 x 20 = 2400   TK = 60 x 20 + 800 = 2000
TW = 2400 – 2000 = 400 

Opgave 5: Monopolie

Hiernaast is de situatie van 

een prijszetter getekend.

Geef in de grafiek aan:

a) De prijs waarbij maximale winst behaald wordt. (Noem dit pa)

b) De prijs waarbij winst noch verlies gemaakt wordt. (Noem dit pb)

c) De prijs waarbij de omzet maximaal is. (Noem dit pc)

d) Het break-even-punt.

e) Arceer de maximale winst.

Uitwerking opgave 5

Opgave 6: Prijsdiscriminatie

In een land heeft de nationale telefoonmaatschappij als staatsbedrijf het monopolie op het telefoonverkeer. Deze maatschappij, Telmax, kent de volgende prijsafzetfunctie:

p = - 1/3 q + 20

De kosten zijn: TK = 4q + 180.

q is de afzet in miljoenen telefoontikken en p is de prijs per eenheid in eurocenten.

a) Bereken de prijs en productieomvang waarbij Telmax maximale winst behaalt.

b) Bereken de omvang van de maximale winst van Telmax in euro’s.

De werkelijke winst van Telmax is echter nog groter aangezien de maatschappij prijsdiscriminatie toepast: Telmax brengt voor telefoneren overdag verschillende prijzen in rekening aan zakelijke en particuliere gebruikers.

De particuliere gebruikers (deelmarkt I) hebben als collectieve vraagfunctie: qv = 28 – 2pI

De zakelijke gebruikers (deelmarkt II) hebben als collectieve vraagfunctie: qv = 32 – pII

c) Schrijf de prijsafzetfuncties van beide deelmarkten in de vorm p = …q + …

d) Bereken de maximale winst die Telmax via prijsdiscriminatie kan behalen.

Uitwerking opgave 6

a) TO = p x q = -1/3q^2 + 20q

MO = -2/3q + 20        MK = 4

MO = MK     -2/3q + 20 = 4        -2/3q = -16        q = 24

p = -1/3 x 24 + 20 = - 8 + 20 = 12

b) TO = 24 x 12 = 288 mln

TK = 180 mln + 4 x 24 mln = 276 mln

TW = 288 – 276 = 12 mln.

c) I: 2pI = -q + 28      pI = -0,5q + 14

    II: pII = -q + 32

d) I: TOI = -0,5q^2 14q     MO = -q + 14    MK = 4    -q + 14 = 4
       q = 10 p = 9 

        TOI = 10 x 9 = 90 mln

    II: TOII = -q^2 + 32q     MO = -2q + 32   MK = 4  -2q + 32 = 4
       q = 14 p = 18 

        TOII = 14 x 18 = 252 mln

TO totaal = 90 + 252 = 342 mln.

TW = 342 – 276 = 66 mln.

Opgave 7: Minimumprijs

In de EU is de vraag- en aanbodfunctie van een bepaald landbouwproduct gegeven:

qv = -1,25p + 10

qa = p + 1

q in miljoenen kilo’s en p in euro’s per kilo.

a) Teken deze vraag- en aanbodfunctie in één grafiek.

De EU heeft een garantieprijs ingesteld van € 5 per kilo en tevens heft zij invoerrechten op de import van het landbouwproduct.

b) Bereken hoeveel het opkopen van het overschot kost.

c) Arceer het gebied in de grafiek die de waarde van het opkopen weergeeft.

d) Waarom gaat een garantieprijs altijd samen met invoerheffingen?

Stel dat de EU de garantieprijs en de importheffingen afschaft.

e) Wie profiteren hier van en wie ondervinden hier nadeel van? Verklaar je antwoord.

Uitwerking opgave 7

a) 

b) qa = 5 + 1 = 6      qv = -1,25 x 5 + 10 = 3,75 

 overschot is 6 – 3,75 = 2,25 miljoen

€ 5 x 2,25 mln. = € 11,25 miljoen

c) zie grafiek bij a.

d) De garantieprijs ligt hoger dan de wereldmarktprijs. Als er geen invoerheffingen zouden zijn, zouden de aanbieders van buiten de EU hun producten tegen een lagere prijs dan de garantieprijs op de Europese markt kunnen brengen.

e) Consumenten in de EU profiteren, omdat de prijs van de producten lager wordt. Belastingbetalers in de EU hoeven niet meer op te draaien voor de kosten van het opkopen, en hebben dus voordeel.

Ook producenten van buiten de EU profiteren, omdat zij hun producten nu goedkoper op de Europese markt kunnen brengen en dus meer kunnen verkopen.

De boeren in de EU ondervinden uiteraard nadeel, omdat ze nu een lagere prijs krijgen voor de producten.

De EU ondervindt nadeel, omdat ze nu invoerrechten misloopt.