H1.1 Een nieuwe grondwet deel 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

1. Nederland van 1848 tot 1914

1.1  Een nieuwe grondwet

Leerdoelen

• Je kan uitleggen waarom Nederland in 1848 een parlementaire democratie werd.
• Je kan uitleggen wat onschendbaarheid en ministriële verantwoordelijkheid inhoudt. 
•  Je kan uitleggen wat de Trias Politica inhoudt.

Wat is staatsinrichting?

Staatsinrichting is de wijze waarop de staat, 

zijn regering en zijn bestuur zijn ingericht. 

Bij geschiedenis leer je vooral hoe dit in Nederland is ontstaan;

Bij maatschappijleer leer je vooral hoe dit in Nederland werkt

Wat is staatsinrichting?

Zit een minister in de Tweede Kamer? 

Wie is de baas: de Tweede Kamer of de ministers? 

Is de minister-president machtiger dan de koning? 

Heeft de koning eigenlijk wel macht? (En zo niet: waarom niet? Vroeger hadden koningen toch juist heel veel macht?) 

Hoe werkt de Tweede kamer?

schooltv.nl

1789: 

De Franse Revolutie

• Strijd voor vrijheid, gelijkheid en broederschap

• Einde aan de macht van de koningen van Frankrijk.

• Het volk eiste meer gelijkheid: einde aan de standenmaatschappij.

• Het volk eist een grondwet.

1795  Nederland wordt een democratische          

          Republiek m.b.v de Fransen

1806 Napoleon stelt zijn broer Lodewijk aan 

          als koning van Holland

1810  Napoleon maakt van Nederland een 

          provincie van Frankrijk

1813  De Fransen worden verjaagd uit    

          Nederland en Willem I keert terug uit

          Engeland. Nederland wordt het 

          koninkrijk der Nederlanden

1840-1848: 

Koning Willem II

• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen
  
• Regeert, min of meer, als absolute vorst
  
• Moet niets weten van democratie
  
• Moeizame relatie met zijn vader

     Willem I

• In 1848 vreest Willem II voor revolutie. Hij geeft de liberaal Thorbecke opdracht een nieuwe grondwet te schrijven.

Gevolgen 

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid

• Dit betekent: de ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (dus ook voor de daden van de koning)
  

Hoe zag het bestuur 

van Nederland er 

vanaf 1848* uit?

*de meeste onderdelen zijn vandaag nog steeds geldig

Ministeriële verantwoordelijkheid

Nieuwe Grondwet

1848

Trias Politica

Montesquieu

• Belangrijk onderdeel van een parlementaire democratie

• Verdeling van de macht in het land in drie machten

• Bedacht in Frankrijk in 18e eeuw, toen de koning alle macht(en) had.

• Iemand kan maar bij één van de drie machten horen.

Trias Politica

(Driemachtenleer)

Begrippen uit deze les

• Grondwet
  
• Ministeriële verantwoordelijkheid
• Onschendbaarheid
• Staten-Generaal
• Eerste Kamer
• Tweede Kamer
• Censuskiesrecht
• Parlementaire democratie
• Constitutionele monarchie
• Trias Politica

Jaartallen uit deze les

• 1789: Franse Revolutie
• 1795-1801: Bataafse Republiek
• 1815-1830: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
• 1830: België verklaart zich onafhankelijk
• 1848: Revolutiejaar in Europa
• 1848: Thorbecke maakt een nieuwe Grondwet

Personen uit deze les

• Koning Willem I
• Koning Willem II
• Johan Rudolf Thorbecke

maken/bestuderen

Hst 1.1

werkfase opdr. 1c, 2 abdf, 3, 4ab 5ab, 6abcde

maken/bestuderen

Hst 1.1

werkfase: 7abc, 8abd, 9, 10abc, 11ae, 12, 13ab