5.1 De Koude Oorlog begint

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

h2 les 1

De Koude Oorlog

5

1 - De Koude Oorlog begint

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

h2 les 1

Definitie

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

De Koude Oorlog was een ideologisch en gewapend conflict tussen het kapitalistische 'westen' en het communistische 'oosten'.

h2 les 1

A. Twee systemen

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

De Verenigde Staten en de Sovjet-Unie waren heel verschillend op politiek gebied en op economisch gebied. Beide landen vonden hun manier van besturen en leven het beste.

h2 les 1

A. Twee systemen

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

De Verenigde Staten (VS) waren in 1945 een democratie. Ook was er sprake van kapitalisme.

Democratie:

• Burgers kozen hun leiders via verkiezingen.
• Vrijheid van meningsuiting en andere grondrechten waren vastgelegd in de grondwet.

Kapitalisme:

• Bedrijven konden vrij winst maken, met weinig regels van de overheid.
• Er waren weinig regels over lonen, prijzen en arbeidsomstandigheden.
• Mensen wilden graag rijk worden en luxeproducten kopen.
• Alleen een kleine groep ondernemers werd echt rijk; veel anderen bleven arm.

h2 les 1

A. Twee systemen

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

De leiders van de Sovjet-Unie (SU) volgden het communisme.

Communisme:

• Streefde naar gelijkheid in macht en rijkdom, maar in de praktijk gebeurde dit niet.

Geen democratie:

• Burgers konden alleen op de Communistische Partij stemmen.
• Een kleine groep partijleiders had alle macht.
• Mensen hadden weinig rechten en geen vrijheid van meningsuiting.

h2 les 1

A. Twee systemen

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Geplande economie:

• De staat bezat alle grond, fabrieken en bedrijven.
  
• De Communistische Partij bepaalde wat en hoeveel werd geproduceerd.
  
• Onderwijs en gezondheidszorg waren gratis.
  
• Luxeproducten, zoals auto's, waren schaars en hadden lange wachttijden.

h2 les 1

B. Samen tegen Hitler

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

De Tweede Wereldoorlog (1941-1945)

• Duitsland valt de Sovjet-Unie binnen (1941):
• De Duitse legers veroverden veel gebied maar werden bij Stalingrad gestopt.
• Vanaf 1943 heroverde de Sovjet-Unie steeds meer land en trok op naar Berlijn.

De Verenigde Staten in de oorlog:

• In het begin leverden ze alleen wapens en voorraden, maar vochten niet mee.
• Op 7 december 1941 bombardeerde Japan Pearl Harbor.
• Daarna sloten de VS zich aan bij de geallieerden.
• In 1944 begonnen de VS en hun bondgenoten een grote aanval in Frankrijk en rukten op naar Duitsland.

h2 les 1

B. Samen tegen Hitler

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Conferentie van Jalta (februari 1945): Churchill, Roosevelt en Stalin bespraken de toekomst na de oorlog.

Belangrijke afspraken:

• In bevrijde landen zouden democratische verkiezingen komen.
• Duitsland en Berlijn werden verdeeld in vier zones (VS, SU, Groot-Brittannië, Frankrijk).
• De Verenigde Naties (VN) werden opgericht om vrede te bewaren.

h2 les 1

C. Oost tegenover West

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Na 1945 liepen de spanningen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie snel op. Europa raakte daardoor verdeeld in een Oostblok en een Westblok.

Het Oostblok

• De Sovjet-Unie bevrijdde Oost-Europa van de Duitsers.
• In Jalta werd afgesproken dat er vrije verkiezingen zouden komen, maar dat gebeurde niet.
• De Sovjet-Unie stelde in Oost-Europa communistische regeringen aan.
• Dit werd gedaan om een bufferzone van bevriende landen te creëren.
• Deze landen samen met de Sovjet-Unie werden het Oostblok genoemd.

h2 les 1

C. Oost tegenover West

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

• West-Europa werd bevrijd door de westerse geallieerden.
• De Verenigde Staten zagen de uitbreiding van de Sovjetmacht in Oost-Europa als een bedreiging.
• Om de verspreiding van het communisme te stoppen, steunden ze landen economisch en militair.
• Deze strategie heet de containmentpolitiek.

h2 les 1

C. Oost tegenover West

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

• De VS hielden een deel van hun leger in West-Europa voor militaire bescherming.
  
• Vanaf 1947 gaf de VS economische hulp via het Marshallplan om Europa's economie te herstellen.
  
• Door deze hulp groeide de welvaart in West-Europa snel.
  
• Dit was ook gunstig voor Amerikaanse bedrijven, die goederen aan Europa konden verkopen.
  
• De kapitalistische landen in West-Europa werden het Westblok genoemd.

h2 les 1

C. Oost tegenover West

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

In Jalta was ook afgesproken dat Duitsland en Berlijn in vier bezettingszones werden verdeeld.

Maar er ontstond onenigheid tussen De SU en de andere geallieerden over wat voor bestuur en economie Duitsland moest krijgen.

Als gevolg daarvan gingen de landen in hun zone steeds meer hun eigen gang.

Het westelijke en oostelijke gedeelte van Duitsland groeide steeds verder uit elkaar.

h2 les 1

C. Oost tegenover West

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

In korte tijd raakte heel Europa in tweeën verdeeld. Tussen het Oostblok en het Westblok ontstond een zwaarbewaakte grens. Na verloop van tijd werden overal hekken geplaatst en patrouilleerden er soldaten. Deze grens noemen we het IJzeren Gordijn.