Extra uitleg grammatica zinsdelen 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

             Welkom

Wat doen we vandaag?

- Wat hebben we in de vorige extra lessen geleerd?

- Uitleg (herhaling) over het meewerkend voorwerp.

- Oefenen

- Oefenen en

- Oefenen....

Vaste volgorde.....?

• Stap 1 PV (persoonsvorm)
• Stap 2 zinsdelen
• Stap 3 OND (onderwerp)
• Stap 4 WG of NG (werkwoordelijk of naamwoordelijk)
• Stap 5 LV (lijdend voorwerp)

Zinsdelen benoemen (vaste volgorde!!)

1. Persoonsvorm                             (verander de tijd  of aantal of maak een vraagzin)
2. Verdeel de zin in zinsdelen    (zinsdeelproef)
3. Onderwerp (wie + pv? of wat + pv?)
4. Werkwoordelijk gezegde/ naamwoordelijk gezegde  (alle werkwoorden in de zin)
   
5. Lijdend voorwerp                        (wie + ond + gezegde? of wat + ond + gezegde?)
   
6. Meewerkend voorwerp            (aan wie + alle eerder benoemde zinsdelen? of voor                                                                                          wie + alle  eerder benoemde zinsdelen?)
7. Bijwoordelijke bepaling            (alle overgebleven zinsdelen)
   

Even oefenen....

We gaan deze zin samen ontleden volgens de vaste volgorde van zinsontleding (t/m stap 5 het lijdend voorwerp).

Tijdens het gesprek gaf de lerares hem een compliment.

Even oefenen....

Tijdens het gesprek |gaf| de lerares |hem |een compliment.

PV= gaf

(zinsdelen)

OND= de lerares

Wwg= gaf (ze DOET iets)

LV= een compliment

Het meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp komt voor in zinnen waarin iemand iets 'vertelt' (uitleggen, zeggen, enzovoort) of 'geeft' (lenen, sturen, overhandigen, enzovoort).

Regel: bij het meewerkend voorwerp moet je de woorden 'aan' of 'voor' toe kunnen voegen of weg kunnen laten.

Werkwoorden kunnen drie rollen uitdelen

1. aan degene die handelt, doet, ervaart of beleeft (onderwerp)
   
2. aan iets of iemand die het ondergaat of beleeft (lijdend voorwerp)
   
3. aan degene die iets krijgt of niet krijgt (meewerkend voorwerp)
   

Het werkwoord is de baas en deelt rollen uit.

Minimaal één rol, maximaal drie.

In welke zin deelt het werkwoord niet drie rollen uit?

1. De man stuurde de vrouw een liefdesbrief
2. Ik schrok me rot door jouw verhaal!
3. Ik vertel dat geheim niet aan een ander
4. Heb je een verklaring voor mij?

Dus....een vaste rolverdeling

1. degene die handelt, doet, ervaart of beleeft (onderwerp)
   
2. iets of iemand die het ondergaat of beleeft (lijdend voorwerp)
   
3. degene die iets krijgt of niet krijgt (meewerkend voorwerp)
   

Noteer de derde rol uit deze zin:
De comedian vertelde zijn publiek een goede grap.

Noteer de derde rol uit deze zin:
Giechelend gaf ze haar nummer aan die leuke jongen.

Wanneer kom je het mv tegen?

• geven (overhandigen, sturen, bezorgen, ...)
• communiceren (schrijven, vertellen, appen, ...)

Maak een eigen zin met een meewerkend voorwerp.

Kies het meewerkend voorwerp uit de volgende zin:

'Jouw broer vertelt ons altijd sterke verhalen.'

1. Jouw broer
2. ons
3. altijd
4. sterke verhalen

Kies het meewerkend voorwerp uit de volgende zin:

'De krant bericht dagelijks over de coronacrisis.'

1. De krant
2. de coronacrisis
3. over de coronacrisis
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Conclusie

• Het werkwoord is de baas in de zin
  
• Het werkwoord deelt 1, 2 of 3 rollen uit
  
• Rol 3 is het meewerkend voorwerp (mv): de ontvanger
  
• Het mv herken je soms aan: aan, voor, bij, tegen

Welke uitspraak past op dit moment het beste bij jou?

1. Ik begrijp alles
2. Ik begrijp bijna alles
3. Ik moet meer oefenen
4. Ik heb extra uitleg nodig