Paragraaf 2.2 De spreiding van wereldsteden

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom 2G

- telefoon in de telefoontas

- jassen uit

- spullen op tafel

Even kletsen tot ik wil beginnen. Dus als ik voor de klas ga staan

-> Stil zijn als ik wil beginnen

Hoofdstuk 2 Steden

2.2 De spreiding van wereldsteden

Leerdoelen

Je kent de factoren die de ligging van steden beïnvloeden.

Je begrijpt het verschil in verstedelijkingstempo tussen rijke en arme landen.

Je kunt het verband tussen verstedelijkingsgraad, verstedelijkingstempo en welvaart uitleggen.

Hoe is de spreiding van wereldsteden?

vraag

Welk verschil zie je tussen de ligging van steden in de rijke en arme delen van de wereld?

antwoord

In rijke delen van de wereld zijn steden meer verspreid over land.

Stedelijk netwerk

Een groep van steden in een land die onderling op tal van terreinen verbonden zijn.

Hoe is de spreiding van grote steden?

Veel ontwikkelingslanden hebben vaak één megastad, een primate city. 

Een primate city is veel groter dan de tweede stad van het land.

• Bijvoorbeeld: Bangkok in Thailand 
  

(8 miljoen inwoners) is 16 keer zo groot als de tweede stad van Thailand (270.000 inwoners). 

Alle stedelijke netwerken in Nederland.

Arnhem en Nijmegen werken veel samen = een stedelijk netwerk.

Spreiding steden verklaren (1)

 Absolute ligging

• vlakke vruchtbare gebieden
• kruispunten handelswegen
• vindplaats grondstoffen
• Aan de kust of langs rivieren

Spreiding steden verklaren (2)

 Relatieve ligging

• De stad ligt gunstig, midden in het land en met prima verbindingen naar andere steden. 

• Brussel 'spin in het web'

Spreiding steden verklaren (3)

Het koloniale verleden

• Steden door koloniale verleden liggen meestal aan de kust
• Rol steden aan de kust? Exporthaven naar moederhaven
• Later trokken mensen van het platteland naar deze steden waardoor sommige steden uitgroeiden tot megasteden

Hoe verandert het stedelijk patroon?

• Aan de verstedelijkingsgraad kan je zien welk percentage van de bevolking van een land in steden woont.
  

• Het verstedelijkingstempo is het percentage waarmee de verstedelijkingsgraad jaarlijks toeneemt. --> In ontwikkelingslanden vaak hoog. Vanaf 1970 trekken hier miljoenen mensen van het platteland naar de stad (verstedelijking), in bijv. Afrika en Azië. Veel jonge gezinnen trekken naar de stad en stichten een gezin, met als gevolg dat er in deze steden een groot vestigingsoverschot is. 

Even oefenen.

Maak opdracht 1 en 2 van paragraaf 2.2 op blz. 40 werkboek

- je mag samen werken, overleggen op fluistertoon

- steek je vinger op als je een vraag hebt

- in de klas is het dus stil of we horen gefluister. 

-> klaar? lees de paragraaf verder en begin aan opdracht 3

Vraag 1A

Welke twee verschillende aanwijzingen in de figuur laten zien dat het hier om een westers land gaat? ‘Het is België’

is niet goed.

• 1 Er zijn meerdere grote steden verdeeld over het land. 
• 2 De steden zijn onderling prima verbonden en vormen een stedelijk netwerk.

Vraag 1B

Vind je dat Brussel als hoofdstad en bestuurscentrum 3

gunstig of ongunstig ligt? Leg je keuze uit met twee aanwijzingen uit figuur 4.

•  Gunstig. De hoofdstad ligt centraal in het land en is uitstekend verbonden met de rest van het land.

Vraag 2A

Steden liggen niet zomaar ergens. Dat hangt samen met: 

A de kenmerken van de plaats zelf;

B hoe een plaats ligt ten opzichte van andere gebieden en steden.

Welke kenmerken hangen samen met situatie B?

A De plaats ligt op 52° N.B. en 4° O.L.

B Door het bevaarbaar maken van de rivier is het achterland sterk uitgebreid.

C Er is een natuurlijke haven.

D Hier is het vruchtbaar; je kunt er van alles verbouwen.

E Mainports verbinden deze plaats met de rest van de wereld.

F Voor de veiligheid is de stad gebouwd tegen een steile berghelling.

•  B, E

Vraag 2B

Ook het koloniale verleden heeft invloed op de huidige ligging van steden. Leg dat uit aan de hand van bron 10. 

Geef eerst aan wat de situatie is en noem dan de verklaring hiervoor.

• Je ziet dat heel veel grote steden aan de kust liggen. Dat komt omdat de meeste Afrikaanse landen vroeger koloniën waren. De steden vormden de exporthavens voor goederen naar de Europese moederlanden.

Hoe kun je de spreiding verklaren?

Het verklaren van de spreiding

Steden liggen niet zomaar ergens, er zijn drie factoren die een rol spelen:

1. Kenmerken van het gebied: 
Steden liggen vaak in vlakke, vruchtbare gebieden. Bijna altijd bij water: aan de kust of aan een rivier. Dat was/ is handig voor de handel. 

= de absolute ligging. 

Het verklaren van de spreiding

2. Kenmerken van de ligging van een plaats ten opzichte van andere plaatsen = de relatieve ligging. 

Parijs ligt gunstig: midden in het land met goede verbindingen naar andere steden. Soms verplaatsen ze ook een hoofdstad om deze reden.

3. Het koloniale verleden.  

In vroegere koloniën/ de armere landen liggen veel steden aan de kust in verband de haven. Zo'n stad is goed te herkennen: het heeft een oud, meer inlands stadsdeel en een nieuw deel door de kolonisten gebouwd.

De oude stad heeft smalle, kronkelige straten, terwijl het stratenpatroon van het nieuwe, westerse deel brede en rechten straten heeft. 

= een koloniale dubbelstad. 

Hoe verandert het stedelijk patroon?

Groei van de stad

Een stad groeit om verschillende, voor de hand liggende, manieren:

1. Mensen trekken van het platteland/ het dorp naar de stad. Met name jonge mensen zijn op zoek naar een betere toekomst in de stad. 
2. De, dus vooral jonge, mensen in de stad stichten een gezin. 

In de stad is dus een vestigingsoverschot: het positieve verschil tussen het aantal mensen dat vertrekt en dat zich vestigt. 

> er komt meer bij dan dat er weggaat. 

In welk werelddeel zal de verstedelijkingsgraad de komende jaren het meeste toenemen? Hoe kun je dat zien?

Kennis opfrissen

Absolute ligging

Relatieve ligging

Er is een grote rivier. 

Het ligt in het midden van het land. 

Door het grote vliegveld is deze plaats goed verbonden met de rest van de wereld.

Het is hier vruchtbaar.

Wat is ook alweer de verstedelijkingsgraad?

Wat is ook alweer een primate city?

Wat is ook alweer het verstedelijkingstempo?