NOVA H5_1 Aardolie

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H5.1 Aardolie

HAVO4

NOVA H5 Koolstof als basis

Leerdoelen

In deze les leer je

• het principe van gefractioneerde destillatie
• welke fracties hierbij ontstaan en hun toepassing
• de formules van alkanen en alkenen
• wat kraken is en dit weergeven in een reactievergelijking

Is gefractioneerde destillatie een scheiding of een chemische reactie? Leg je antwoord uit.

Een fractie die op een bepaalde hoogte uit de kolom komt, is

1. een mengsel met een kookpunt
2. een mengsel met een kooktraject
3. een zuivere stof met een kookpunt
4. een zuivere stof met een kookpunt

Hoe sterker de binding tussen de moleculen, hoe hoger het kookpunt. Sleep het antwoord naa de juiste plek

grote moleculen

kleine moleculen

Je hoeft de temperatuur en de plek van elke fractie niet uit je hoofd te leren.

Je moet wel weten waar de temperatuur

     hoog/laag is en de moleculen groot/klein

Leg op microniveau uit dat de stoffen die bovenin de kolom verlaten een laag kookpunt hebben

Aardolie is een mengsel van koolstofverbindingen. De eenvoudigste koolstofverbindingen zijn koolwaterstoffen. Aan de soort atomen in het molecuul kun je zien tot welke groep stoffen de koolstofverbindingen behoren.

Welke atoomsoorten komen altijd voor in moleculen van koolwaterstoffen?

1. C en H
2. C en H2O
3. C en H2
4. C, H, O en N

koolstofverbindingen behoren dus tot de groep van

1. metalen
2. zouten
3. edelgassen
4. moleculaire stoffen

Welk type bindingen komen voor bij koolwaterstoffen?

1. uitsluitend atoombinding
2. uitsluitend vanderWaalsbinding
3. atoombinding en vanderWaalsbinding
4. atoombinding, vanderWaalsbinding en H-bruggen

Bouwdoos: alkanen

bouw de volgende vier koolwaterstoffen:

met 1 C-atoom (met H-atomen)

met 2 C-atomen (met H-atomen)

met 3 C-atomen (met H-atomen)

met 4 C-atomen (met H-atomen)

Maak van elk molecuul een ruimtelijke tekening in je schrift

Zet de structuurformule ernaast (lees evt blz 81 in je boek)

Schrijf de molecuulformules op van de vier moleculen die je hebt gebouwd. Welke regelmaat zie je?

De moleculen vormen een regelmatige reeks. Dat noem je een homologe reeks.

Ze voldoen allemaal aan de formule CnH2n2 en heten de alkanen

wat zijn de namen van de alkanen die je hebt gebouwd?

Leer de namen in tabel 2

Je kunt de volgende ezelsbrug gebruiken om ze te onthouden:

Ma                    meth-aan

En                     eth-aan

Pa                     prop-aan

Blowen          but-aan

Perfecte       pent-aan

Hasj                hex-aan

Heel                hept-aan

Ongezond    oct-aan

Niet                 non-aan

Doen               dec-aan

Wat is de formule van heptaan?

1. C6H12
2. C6H14
3. C7H14
4. C7H16

wat is de naam van de stof met de molecuulformule C5H12 ?

1. propaan
2. pentaan
3. butaan
4. ethaan

Huiswerk

Leren H5.1 t/m tabel 2

Maken + nakijken opgaven 1 t/m 4

0

Welke bindingen worden verbroken bij kraken?

Is kraken een chemische reactie?
Zo ja, is het dan een vormings-, verbrandings- of ontledingsreactie? Leg je antwoord uit

Verklaar op microniveau dat de reactieproducten van kraken een lager kookpunt hebben dan de beginstof.

Waarom ontstaan er bij kraken niet uitsluitend alkanen??

Alkenen

Moleculen met een C=C behoren tot de homologe reeks (= regelmatige reeks) van de alkenen

De algemene formule is CnH2n

Omdat niet aan elk C-atoom het maximale aantal H-atomen is gebonden, noem je dit onverzadigde koolwaterstoffen

Alkaan

Alkeen

Sleep de woorden naar het juiste vak

onverzadigd

verzadigd

C6H12

C18H38

C4H10

C23H46

propaan

etheen

Huiswerk

Leren H5.1  helemaal

Leer tabel 2 nog een keer goed!

Maken + nakijken opgaven 5 t/m 8
Meer oefeningen: ga naar de V-trainer van de methode!