Sachsenhausen

• Gs
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Sachsenhausen

1933: Hitler Rijkskanselier

• 1933 brand in de Rijksdag 

• Als gevolg van de brand roept Hitler de noodtoestand uit. 
  

• Hitler drukt de machtingswet door: wet om Duitsland te besturen zonder parlement--> Duitsland verandert in een dictatuur

• geen vrijheid van meningsuiting, drukpers, partijen verboden etc. 

Olympische Spelen Berlijn 1936

Olympiastadion

1936

Duitsland domineerde de Spelen, maar de overwinningen door atleten van andere landen lieten zien dat de nationaalsocialistische ideologie maar matig naar voren kwam. In het bijzonder gold dit voor de vier gouden medailles van de Amerikaan Jesse Owens. 

1936 bouw Sachsenhausen

• Gebouwd door gevangenen
• Door SS-architecten als ideaal ontworpen concentratiekamp zou de wereld een beeld moeten geven van SS-architectuur.
• Voor de gevangenen moest het symbool staan voor de onderwerping aan de absolute macht van het nazi-regime.
• Opleidingskamp van de SS in de directe omgeving van Berlijn
• Voorbeeld voor alle concentratiekampen
• Vanaf 1940 eigen crematorium (want lichamen verloren tijdens transport)

Medische experimenten

Experimenten waren gericht op de ontwikkeling en test van geneesmiddelen en behandelingsmethoden voor verwondingen en ziekten die Duitse militairen tegen zouden kunnen komen. 

In o.a. Sachsenhausen kregen gevangenen ziekten als malaria, tyfus, tuberculose, tyfus, gele koorts en hepatitis ingespoten om medicatie uit te testen. 

Ook werden er gevangenen blootgesteld aan fosgeen en mosterdgas om mogelijke tegengiffen te testen.

Werken voor de industrie

Vanaf 1942: meer vraag naar goedkope arbeidskrachten--> gevangenen ingezet. 

Op het hoogtepunt van de dwangarbeid waren er zo'n honderd 'buitenkampen' waar gewerkt moest worden voor bedrijven als Siemens, Daimler-Benz, IG Farben, BasF, Bata, BMW en AEG. 

Wie niet kon werken - bijvoorbeeld door ziekte - werd op de trein naar een vernietigingskamp gezet. 

Bekende gevangenen

• Jakov Dzjoegasjvili, de zoon van Stalin
• Zeer slechte relatie met vader
• Mislukte zelfmoordpoging 
• Officier in Rode Leger
• Gevangen genomen door Duitsers. Desertie? 
• Gevangen gezet in Sachsenhausen. 
• Gemarteld en mishandeld, maar weigerde informatie te verstrekken aan de vijand. 
• Stalin weigerde een gevangenenruil. 
• Op 14 april 1943 werd hij doodgeschoten toen hij het elektrische hek om het kamp beklom.

Anton de Kom

Anton de Kom, (1898-1945) geboren in Paramaribo. Op zijn tweeëntwintigste vestigde hij zich in Nederland. 

Hier werd hij politiek actief in verschillende linkse en communistische organisaties. In 1934 verscheen zijn boek "Wij slaven van Suriname", een felle reactie op het koloniale verleden van Suriname. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij actief in het verzet. In 1944 werd hij gearresteerd. Via Kamp Vught kwam hij in Sachsenhausen terecht waar hij moest werken in de Heinkel-vliegtuigfabriek. Hij stierf een jaar later aan tbc in het concentratiekamp Sandbostel.

Station Z

Op 29 mei 1942 werd Station Z geopend, een installatie voor vernietiging van gevangenen. Als demonstratie van de efficiëntie van de installatie werden 96 Joden doodgeschoten. 

Het aantal doden door vergassing is niet bekend, omdat de transporten voor gaskamers niet werden geadministreerd. Bij later onderzoek werden grote as-akkers ontdekt. Op basis van ooggetuigenverklaringen zijn in de omgeving wegen gevonden die grotendeels waren aangelegd met een grote hoeveelheid menselijke as; dit duidt op grote aantallen slachtoffers.

De toegangstoren van het kamp heet ‘Turm A’. Gevangenen konden het kamp alleen verlaten via Station Z: dood.

Executieplek, een crematorium met vier verbrandingsovens en een kleine – als badkamer vermomde – gaskamer, die in 1943 in het kamp werd bijgebouwd. 

Hier werd gebruik gemaakt van een nekschotmachine, een van de eerste machinale moordwapens die de Nazi’s gebruikten om gevangenen in grote aantallen te vernietigen. 

Einde oorlog, Speziallager

Nadat de gevangenen van de nazi's in de zomer van 1945 het kamp verlaten hadden, werd het vanaf augustus 1945 door de Sovjet-bezetters als Speziallager in gebruik genomen. 

Het crematorium en de vernietigingsinstallaties werden niet gebruikt, de barakken, de gevangenis en de andere ruimtes wel. 

Tegen het eind van 1945 zaten er in Sachsenhausen 12.000 gevangenen. Naast nationaalsocialisten werden sociaaldemocraten en burgerlijke tegenstanders van het Sovjetregime opgesloten. 

Bevrijding

Begin 1945 besloten de nazi's het kamp te ontruimen. Op 20 april 1945 startte 'de dodenmars': 33.000 gevangenen vertrokken te voet uit het kamp, verdeeld in groepen van vijfhonderd, richting het noordwesten. Het SS-plan was de groepen alsnog te vermoorden. Tijdens de dodenmars kwamen minstens zesduizend gevangenen om het leven door uitputting of executie. Op hun weg naar het noorden stuitte een deel van de gevangenen op het Zweedse Rode Kruis dat hen voedsel verstrekte. Op 3 mei 1945 naderde de colonne het Rode Leger waarop de SS-bewakers vluchtten. 

Slot 1949, vanaf 1961 museum

Na de oprichting van de Duitse Democratische Republiek (DDR) in 1949 werd het kamp opgeheven. Na de sluiting van het Speziallager werd het kamp grotendeels gesloopt.

In 1961 werd het kamp ingericht als museum en monument. Na 1961 is het heringericht met specifieke elementen zoals de obelisk als gedenkteken.