Het Hofstelsel

4.3 Het Hofstelsel 

Programma 

wat?	werkvorm?	tijd?
terugblik 4.2	klassikaal	10 minuten
uitleg nieuwe stof	klassikaal	10 minuten
pauze	klassikaal	5 minuten
opdracht leen- en hofstelsel	individueel	10 minuten
zelfstandig werken	individueel	15 minuten

Wanneer waren de middeleeuwen?

1. het jaar 100-1000
2. het jaar 1000-1500
3. 500-1500
4. 100-500

Waarom noemen wij deze periode de middeleeuwen?

Na de val van het West-Romeinse Rijk

• steden verdwenen
• oorlog & onrust 
• verschillende koninkrijkjes aan de macht

Welk volk was het machtigst in de vroege middeleeuwen?

1. Germanen
2. Franken
3. Hunnen
4. Saksen

De Merovingen 

• het rijk van de Franken was verdeeld onder verschillende stammen
• de merovingen waren het machtigst hiervan > koning Clovis slaagde erin heerser te worden van alle Franken 

Na de dood van Clovis 

• Hofmeiers werden uiteindelijk machtiger dan de koning zelf
• Namen krijgsheren in dienst  om andere Germaanse stammen te verslaan 
• Karel de Grote werd de nieuwe machtigste koning

wat waren Hofmeiers?

1. een soort ridders van de koning
2. een soort ambtenaren van de koning
3. beheerders van de koninklijke landgoederen
4. raadgevers van de koning

Karel de Grote (768-814)

• Machtigste van alle Frankische koningen. Door hem wordt de koningsfamilie ook  wel de Karolingen genoemd.
  
• Hij voerde veel oorlogen, veroverde veel gebieden. Hij vocht tegen de Longobarden (Noord-Italië), Saksen (Oost-NL) en moslims (Spanje).  
• Hij dwong mensen om christelijk te worden, zelfs met geweld, 'met het zwaard werd het geloof verspreid'. 

Keizer Karel 

• Toen Paus Leo II moest vluchten uit Rome, kwam Karel als redder in nood naar Italië toe om hem te helpen.
• Karel was tegen die tijd de heerser over een groot deel van Europa.
• Doordat hij veel mensen verplicht christen maakte werd hij gezien als de "beschermer van de Kerk".
• Paus Leo beloonde Karel door hem op Eerste Kerstdag van het jaar 800 tot Keizer te kronen. Voor het eerst sinds 476 was er een keizer in West-Europa.  

Bestuur van het Rijk

omdat het Frankische rijk te groot is om alleen te besturen, werd het leenstelsel of feodale stelsel ingevoerd. Krijgsmannen kregen een stuk grond te leen in ruil voor een eed van trouw.

De koning wordt ook wel de ...... genoemd

1. Leenman
2. Leenheer
3. Vazal
4. Krijgsman

de leenman kreeg van de leenheer een stuk grond te leen in ruil voor....

1. Trouw, de leenman moest meevechten tijdens oorlog
2. voedsel, de leenman moest voedsel verbouwen en afstaan
3. geld, de leenman moest de leenheer geld betalen
4. alle bovenstaande antwoordmogelijkheden

Hier staat Karel samen met een leenman, Het is een soort stripverhaal. Sleep jij de teksten naar de juiste plek?

Ik ben Karel

Ik ben een vazal

Dit is het leen

Ik zweer trouw

4.3 Het Hofstelsel 

Leerdoel

aan het eind van deze les:

• ken je de werking van het hofstelsel
• ken je de verschillen tussen het leenstelsel en het hofstelsel
• kun je deze verschillen beargumenteren 

Na de oudheid

• in de oudheid bestond er een agrarisch-urbane samenleving
• na de val van het West-Romeinse rijk: stedelijk verval
• terug naar agrarische samenleving  

Leven op een Domein

omdat het in de vroege middeleeuwen vaak onveilig was en er vaak hongersnood was zochten boeren bescherming bij een heer. Zij gingen op een Domein leven. Een Domein was een landgoed van een heer met daaromheen landbouwgrond. Dit land werd bewerkt volgens het hofstelsel. 

Het Hofstelsel 

De landbouwgrond op een domein werd verdeeld in twee stukken: op het ene deel stond het kasteel van de heer met daaromheen akkers v/d heer. Op het andere deel lagen de akkers van de boeren die bij het domein hoorden. Een Domein was zelfvoorzienend. 

Horigen 

Het werk op het land werd gedaan door Horigen. Dit waren boeren met een akker op het Domein:

• een deel van hun oogst moesten zij afstaan aan de heer
• zij moesten meerdere dagen per jaar werken op de akker van de heer
• Hiernaast moesten zij ook een aantal dagen per jaar herendiensten uitvoeren: het onderhouden van het gebouw of hout sprokkelen 

Horigen waren geen slaven! Zij waren geen eigendom van de heer maar van het Domein 

Waarom verdween de agrarisch-urbane samenleving in de vroege middeleeuwen?

Wat is een horige?

1. Iemand die goed kan luisteren
2. Een persoon die baas is over andere boeren
3. Een onvrije boer die werkt op een domein
4. Een vrije boer die alles zelf mag beslissen

Welke plicht had de heer t.o.v. de horigen?

1. Een gedeelte van de oogst afstaan
2. De horigen betalen voor hun werk
3. De horigen na 35 jaar hun vrijheid terug geven
4. De horigen bescherming geven

Welke plicht had de horige tegenover de leenheer?

Pauze

5 minuutjes wat voor jezelf doen 

aan de slag

ga nu naar de Google classroom en open de opdracht feodale stelsel en hofstelsel. Vul het antwoordblad in en lever het weer terug in als je klaar bent. Na 10 minuten bespreken we de opdracht.

Tijd: 10 minuten

Hoe: Individueel 

Klaar?: lever het in via Google classroom 

Zelfstandig werken

Ga nu aan de slag met de volgende opdrachten: 36,37,38,39, 42,43,47,48,51 van wb. blz 124

Hoe: individueel> eerste 8 minuten in stilte!

Tijd: 15 minuten