Fictie - les22,35,50

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 3,4

5 maart - 2M3

Planning

- (herhaling) fictiebegrippen

- Lezen

- Korte terugkoppeling van het lezen

- Pitches

- Nieuwe uitleg

- Oefenen

Realistische fictie

• Een verzonnen verhaal kan lijken op de werkelijkheid. 
• Een verhaal is realistisch als het lijkt op de werkelijkheid, geloofwaardig is en geen fantasie-elementen bevat. 

Niet-realistisch

• Als er dingen voorkomen in een verhaal die niet geloofwaardig zijn. 
• Of als er fantasie-elementen voorkomen zoals: tovenaars, zombies en aliëns. 

Waargebeurde elementen

• Een verhaal met waargebeurde elementen blijft fictie.
• Een schrijver voegt dan dingen toe aan het verhaal of verzint er dingen bij. 

Personages

In de fictiebegrippen hebben we het over personages als we het over personen hebben en dan hebben we er twee:

• Karakter
• Type

Personages - Karakter

• Belangrijkste personage in een verhaal. 
• Meestal één hoofdpersoon. Maar soms ook meer. 

Personages - Karakter

• je weet wat hij denkt en voelt;
  
• je weet wat zijn karaktereigenschappen zijn
  
• (is niet alleen maar goed of slecht);
  
• hij maakt een ontwikkeling door;
  
• kan keuzes maken;
  
• lijkt op een echt mens.

Personages - Karakter

Hoofdpersoon (= karakter):

• Wordt uitgebreid beschreven: je leest wat deze persoon denkt en voelt.
• Heeft meestal een probleem of opdracht in het verhaal dat opgelost of volbracht moet worden. 

Personages - Type

• je weet gedachten en gevoelens niet;
  
• ze veranderen niet;
  
• ze reageren vaak voorspelbaar;
  
• zijn vaak oppervlakkig;
  
• Clichématig
  

Personages - Type

Bijpersoon (=type)

• je komt weinig te weten;
• je komt alleen te weten over een bijpersoon wat de hoofdpersoon hierover vertelt.

Type of karakter:
De heks heeft een grote neus.

1. Type
2. Karakter

Type of karakter:
Frank maakte het uit met zijn vriendin. Hij was het zat de manier waarop zij met zijn vrienden omging.

1. Type
2. Karakter

Personages - beschrijving

Je kunt personages beschrijven aan de hand van:

• Uiterlijk (wat kan je aan de persoon zien)
• Karaktereigenschappen (hoe is een persoon)
  
• Relaties met andere personages
  

Lezen 

10 minuten in volledige stilte

Met de volgende opdracht: 

(dit kan tijdens of na het lezen worden opgeschreven)

- Omschrijf een personage (type/karakter) vanuit het gelezen fragment

- Geef aan of het realistisch of een niet realistisch fragment is. (leg ook uit) 

Omschrijf je personage. Geef ook aan of het een karakter of type is.

Leg hier uit of het een realistisch of niet-realistisch fragment is.

Pitch

De volgende leerlingen hebben hun pitch:

• Alif
  
• Benjamin
  
• Imrane
  
• Ermias
• Armaan
• Leo

• Rozemarijn
• Demi
• Leigh-Ann
  
• Salah
• Bunyamin

Vertelperspectieven

Vanuit welke persoon je het verhaal leest:

• Ik-verteller
• Personale verteller
  
• Alwetende verteller
  

Ik-verteller

• Je leest vanuit het hoofdpersonage
• Je denkt, leest en voelt vanuit de ik. 
• Alles is geschreven in de ik-vorm

Personale verteller 

• Je leest vanuit het hoofdpersonage
• Je denkt, leest en voelt vanuit de hoofdpersoon. 
• Lijkt op de ik-verteller, alleen wordt er geschreven met hij/zij.

Alwetende verteller

• Het verhaal wordt verteld door iemand die niet mee doet aan het verhaal. Een verteller.
• Je staat boven de personen.
• Je weet al meer dan de personages in het boek. 
• Je weet wat iedereen denkt, voelt, vindt, doet.

Welk perspectief is de volgende zin:
Hij liep naar het postkantoor, niet wetende dat hij niet meer terug naar huis zou gaan.

1. Ik-verteller
2. Personale verteller
3. Alwetende verteller

Welk perspectief is het volgende fragment:
"Ik weet je te vinden!", riep Youri terwijl hij wegfietste. Youri fietste naar het ziekenhuis waar hij zijn demente oma ging bezoeken.

1. Ik-verteller
2. Personale verteller
3. Alwetende verteller

Welk perspectief is het volgende fragment:
Ik weet niet waar ik ben. Ik weet niet of ik hier al eerder ben geweest of dat ik dit heb gedroomd. Maar het komt me hier bekend voor.

1. Ik-verteller
2. Personale verteller
3. Alwetende verteller

Welk perspectief is het volgende fragment:
Ze stapte uit de auto, maar bleef met haar jas aan de gordel hangen. Ze viel recht vooruit met haar kin op de stoep. Dat gaat er niet mooi uitzien, dacht ze, terwijl ze probeerde weer overeind te krabbelen.

1. Ik-verteller
2. Personale verteller
3. Alwetende verteller

Tijd

Een schrijver gebruikt tijd om het verhaal vlotter te laten lopen of juist spannender te maken. 

Chronologische volgorde is de volgorde waarbij alles op volgorde gaat hoe iets gebeurd is. 

Ik ging naar de supermarkt, daar haalde ik de ingrediënten voor het avondeten. Ik kwam thuis en ging koken. Terwijl ik aan het koken ben, wordt er op de deur gebonkt. 

Tijd

Verteltijd

• De tijd in bladzijdes of minuten.
• Het boek heeft 375 bladzijdes. 
• Ik heb er 45 minuten over gedaan om deze bladzijdes te lezen. 

Vertelde tijd

• De tijd die in het verhaal voorbij gaat. 
• VB: Het boek 'Spijt' gaat over een heel jaar in de brugklas. De vertelde tijd is dan 1 jaar. 

Verteltijd of vertelde tijd:
De tijd die voorbij is gegaan in het verhaal is 3 jaar.

1. Verteltijd
2. Vertelde tijd

Verteltijd of vertelde tijd:
Hij heeft er 15 minuten over gedaan om het fragment te lezen.

1. Verteltijd
2. Vertelde tijd

Tijd

Versnelling

• Je leest sneller dan dat de situatie plaatsvindt. 
• Binnen 10 jaar haalde zij haar diploma, werd ze doktersassistente en kreeg ze een kind. 

Vertraging

• De tijd gaat langzamer dan de gebeurtenis.
• Veel details 
• Vanmorgen liep de docente naar haar auto en terwijl ze haar sleutels zocht, vroeg ze zich af of ze het licht wel uit had gedaan. Ook dacht ze na over de lessen die vandaag zouden komen. Hoeveel file er zou staan. 

Versnelling of vertraging?
Langzaam kwam de man dichterbij. Julia’s hartslag begon te versnellen. Stap voor stap hoorde ze hoe de man haar naderde. De seconden tikten voorbij, terwijl ze zich achter de heg verstopte.

1. Versnelling
2. Vertraging

Versnelling of vertraging?
‘In het voorjaar van 1934, toen ik al meer dan twee jaar op de opleiding zat, vonden Hatsumomo en Moeder het moment gekomen dat Pompoen haar debuut als leerling-geisha maakte.’

1. Versnelling
2. Vertraging

Tijd

Flashback

• Terugblik naar iets in het verleden. 

Flashforward

• Kijkje in de toekomst.
• Je weet iets wat de personages nog niet weten.
• Kan dus alleen bij alwetend perspectief. 

Flashback of flashforward?
Bryan liep naar de bus. Hij stapte in zonder te weten dat dit ritje hem duur zou komen te staan.

1. Flashback
2. Flashforward

Flashback of flashforward?
Sumi dacht aan vroeger en aan haar avonturen die ze beleefde met haar zilveren draak. Ze maakte tochtjes en genoot van elke zonnestraal.

1. Flashback
2. Flashforward

Vragen.

beantwoord ze in je schrift

1a. Wat weet je over de ik-persoon?

1b. Is het een type of karakter? Leg je antwoord uit.  

2. Leg uit vanuit welk perspectief dit is geschreven?

3a. Wat is de verteltijd? 

3b. Wat is de vertelde tijd?

4. Geef een voorbeeld van een flashback.

5. Leg uit waarom er geen flashforward in dit fragment kan voorkomen. 

6. Geef een voorbeeld van een tijdsvertraging.

7. Geef een voorbeeld van een tijdsversnelling.