Ethiek - les 4 - Gevolgenethiek

• Godsdienst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Les 4: Gevolgenethiek

Het doel heiligt de middelen

Deze les

Uitleg gevolgenethiek

Aan de slag opdrachten & PO

Terugblik: acute operatie

Je bent hartspecialist in een ziekenhuis. Om twee uur ’s nachts komen er twee spoedgevallen binnen. Deze twee mensen moeten acuut geholpen worden om doodsgevaar af te wenden. De enen patiënt (mevrouw De Wit) is een dementerende alleenstaande bejaarde vrouw van 73 jaar. De andere patiënt is een levenslustige jonge vrouw van 27 jaar, gehuwd en moeder van 3 kinderen. Ze zijn op exact hetzelfde moment aangemeld. 

Wie moet je als eerste opereren? 

En waarom? 

Gevolgenethiek

Gevolgenethiek zegt: die handeling of beslissing is juist die in zijn gevolgen bepaald doel realiseert, bijvoorbeeld zoveel mogelijk genot, zoveel mogelijk geluk of zoveel mogelijk nuttigheid

--> Er wordt gekeken naar het doel, de gevolgen, de consequenties

We onderscheiden: Hedonisme, Eudemonisme en Utilitarisme

Hedonisme, Epicurus (341-270 v.Chr)

Ethiek: Wat is goed handelen?  --> Hedonisten --> De beslissing die het meeste genot oplevert en pijn en verdriet vermijdt

Nu betekenis hedonisme volgens het woordenboek: "1) Genotzucht 2) Godsdienst op basis van genot 3) Leer dat genot het hoogste goed is"

Alleen maar YOLO?? Alleen maar korte termijn? Niet te combineren met verstand? 

Epicurus: Maak wél gebruik van je verstand. Korte termijn keuzes geven onlust, dus ga wel voor lange termijn en leef bescheiden en gematigd: denk aan lekker eten en buikpijn of aan spijbelen en minder baankansen of aan vreemdgaan en een gebroken relatie...

Hedonisme, Thomas Hobbes (1588-1679)

Mensen zijn steeds op zoek naar optimaal genot voor zichzelf en zijn intrinsiek egoïstisch. 

"Homo homini lupus: de mens is een wolf voor zijn medemens" --> voortdurende oorlog van allen tegen allen / anarchie --> weg genot.. (Hobbes leefde tijdens de Engelse Burgeroorlog)

Daarom sluiten mensen een denkbeeldig contract: sterke overheid met gedragsregels.  Zo kan iedereen tot op zekere hoogte in vrijheid genieten.

Ethiek is dus in de ogen van Hobbes een vorm van egoïsme. Het is in ieders persoonlijke belang dat er rust heerst.

Eudemonisme

Lijkt veel op Hedonisme --> maar vervangt genot en lust voor 'geluk'.

Geluk is voor de langere termijn, genieten meer op de korte termijn

Utilitarisme

Het utilitarisme of utilisme stelt dat een handeling moet bijdragen aan het algemene nut/welzijn en geluk van mensen. 

Algemeen belang > persoonlijk belang 

Jeremy Bentham: "Een handeling is goed, als het gelijk staat aan dat wat het grootste geluk brengt aan het grootste aantal mensen".

Utilitas: nut (Latijn)

Kritiek op het utilitarisme

'Grootste goed voor het grootste aantal mensen' 

Dat klinkt goed en aannemelijk, denk aan het voorbeeld van de acute operatie, 3 kids en een echtgenoot, maar... geen enkele theorie is perfect.

Waar zou het utilitarisme de plank mis kunnen slaan? Kun je een voorbeeld bedenken?

Kritiek op het utilisme

• De toekomst is niet met zekerheid te voorspellen
• Het kan individuele rechten en belangen verwaarlozen of zelfs schenden, het gaat immers over het geluk van de meerderheid (voorbeeld z'huis)
• Het kan leiden tot onrechtvaardige uitkomsten (vb. straffen onschuldige om volkswoede tegen te gaan) 

PO

Onderdeel 1 t/m 4 voor volgende keer

Stap 1. Het formuleren van de case 

Je zit in de ondernemingsraad van een grote bank. Op een gegeven moment staat er op de agenda het onderwerp: ‘positieve discriminatie bij promoties en sollicitaties bij hogere functies’. De hoofdlijn van het rapport is dat de bank in de komende jaren positieve discriminatie wil toepassen bij promoties en sollicitaties in geval van hogere functies. Dat wil zeggen dat bij gelijke capaciteiten, vrouwen de voorkeur krijgen. De reden van dit beleid is dat de bank de bestaande achterstand van vrouwen in hogere functies wil goed maken. Van de ondernemingsraad wordt een advies verwacht. De directie van de bank gaat straks definitief beslissen.  Bla bla bla

Huh? Zelfde als verhaal toch? Ja, maar pas hem aan in je eigen woorden (zie voorbeeld PO zo)

Stap 2. Welke feiten spelen een rol?

Welke FEITEN spelen een rol?  Denk aan optieken!

Het kan gaan om:

▪ Economische feiten (economische optiek)

▪ Juridische feiten (juridische optiek)

▪ Historische feiten (historische optiek)

▪ Sociale feiten (sociale optiek)

▪ Biologische feiten (biologische optiek)

▪ Etc. 

Stap 3. Welke waarden spelen een rol? 

Per optiek? Handig!

De economische optiek: Zij heeft als centrale waarde de welvaart. We hebben als doelstelling om met zo weinig mogelijk middelen een zo groot mogelijke opbrengst te realiseren.  

Lijst met voorbeelden

Stap 4. Het formuleren van het ethisch probleem

De bank wil in haar activiteiten een aantal waarden realiseren, die niet tegelijkertijd gerealiseerd kunnen worden. Dit betekent dat het bedrijf een keuze moet maken over de voorrang van waarden. Concreet in onze case: het bedrijf wil de waarden welvaart, legaliteit, gelijkheid, arbeid ontplooiing, rechtvaardigheid, eerlijkheid en vrijheid tegelijkertijd realiseren. Dit is niet mogelijk, dus moet het bedrijf keuzes maken. Hierbij houdt de ethiek ons één norm voor: wij behoren het uiteindelijk goede te doen. Wij behoren menswaardig te handelen. 

Voorbeeld PO

Aan de slag

Maak opdracht 38, 39 en 40 uit de reader

Denk eraan dat met het inleveren van de PO ook de opdrachten klaar moeten zijn!

Aan de slag met je PO