2. De revolutionaire grondwet van 1848

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1848 het revolutiejaar

“In één nacht van uiterst conservatief uiterst liberaal.”

1844 -> negenmannenvoorstel (afgeslagen)

1848 -> revolutie breekt uit in heel Europa

Nederlandse grondwet

1. De ministeriële verantwoordelijkheid werd ingevoerd. Dit hield in dat de ministers verantwoordelijk zouden zijn, de koning bleef onschendbaar.
   
2. Vrijheid van onderwijs, vereniging en vergadering, van meningsuiting en van drukpers.
   
3. De Tweede Kamer, gemeenteraden en Provinciale Staten werden rechtstreeks gekozen via het systeem van censuskiesrecht. De Eerste Kamer werd voortaan indirect verkozen via de provincies en niet meer rechtstreeks door de koning. Alleen de rijke elite uit elke provincie kwam in aanmerking voor eventueel lidmaatschap van de Eerste Kamer.
   
4. De Tweede Kamer kreeg het recht van amendement (aanvullingen op de grondwet) en het recht van onderzoek.
   
5. De koning had niet meer individuele beslissingsbevoegdheid op het koloniale beleid en ook geen invloed meer op besluiten omtrent de Rooms-Katholieke Kerk.
   
6. De nationale begroting werd voortaan jaarlijks en niet om de twee jaar vastgesteld.
   
7. Vergaderingen van volksvertegenwoordigers werden openbaar toegankelijk.

1840-1848: 

Koning Willem II

• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen
  
• Moet niets weten van democratie
  

• In 1848 vreest Willem II voor revolutie. Hij geeft Thorbecke opdracht een nieuwe grondwet te schrijven.

Gevolgen 

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid

• Dit betekent: de ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (dus ook voor de daden van de koning)
  

Nederland als democratie

De Tweede Kamer, gemeenteraden en Provinciale Staten werden rechtstreeks gekozen via het systeem van censuskiesrecht. De Eerste Kamer werd voortaan indirect verkozen via de provincies en niet meer rechtstreeks door de koning. Alleen de rijke elite uit elke provincie kwam in aanmerking voor eventueel lidmaatschap van de Eerste Kamer.

Censuskiesrecht: kiesrecht voor mensen met een bepaald vermogen (rijkdom)

Wie mocht er stemmen? 

- Nederlandse (burger) mannen (geslacht) die een bepaald bedrag aan belasting betaalde (rijkdom)

dit kwam neer op 3 á 4 % van de totale bevolking 

leg uit waarom de liberale Thorbecke koos om een censuskiesrecht in te voeren? Waarom niet een algemeen kiesrecht?

gedachten achter censuskiesrecht

- Macht binnen kleine groep houden (nu met de industriële)

- Rijkdom werd gezien als een kenmerk van ontwikkeling
(wat weten domme arbeiders nu van besturen van een land)

- Mensen met rijkdom hebben baat bij orde dus zullen

 beter besturen.

Situatie na 1848

Voor 1848

- Koning heeft alle macht. 

- Eerste en tweede stand in parlement. (advies gevend)

- Koning kiest parlement 

Na 1848

- Parlement heeft de macht koning enkel symbolisch

Parlement gekozen door 'bevolking'

- Censuskiesrecht -> Rijkdom bepaalt of je stemt

Nederlandse 'Democratie'

Voor wie veranderde er precies niets? 

• Arbeiders 
• Boeren
• Vrouwen
• Mensen zonder bezit

Kortom: de overige 97% van Nederland. 

Hoewel vrouwen, arbeiders en boeren nog altijd geen stemrecht hadden was de hervorming van 1848 wel belangrijk op de lange termijn. Leg dit uit.

Emanciperen

Emanciperen: het proberen te verbeteren van je positie in de samenleving

Onder een koning je positie verbeteren? 

- Revolutie starten

- Hopen dat de koning je aardig vindt

In een democratie je positie verbeteren? 

- Zorg dat je stemrecht krijgt en je kunt meebeslissen

- Revolutie starten

Opkomst emancipatie bewegingen

Arbeiders 

Socialisme (parlementair)

Communisme (revolutionair)

Vrouwen

Feminisme (Ludiek & parlementair)

Confessionelen

Katholieken(Parlementair)

Protestanten (Parlementair)