H3 - Woordenschat H1 - theorie + quiz

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Woordenschat H1 blz. 24

H3C  2024-2025

Leerdoelen H1

Na deze les kan ik:

- zeggen wat een stijlfiguur is;

- verschillende stijlfiguren (herhaling, tegenstelling, opsomming) in een zin herkennen. 

Stijlfiguren

Stijlfiguren worden door schrijvers en sprekers gebruikt om een tekst levendig te maken. Je formuleert dingen anders om de lezer of hoorder te verrassen, interesseren of verbazen.

Deze les bespreken we de volgende stijlfiguren:

1. Herhaling (H1)

2. Tegenstelling (H1)

3. Opsomming (H1)

1. Herhaling

Een woord wordt een of meerdere keren herhaald om zo extra nadruk te geven.

Voorbeelden: 

 1. Je hebt mensen en mensen. 

2. Uur na uur na uur zagen we hetzelfde.

 3. Ik ben het zat, zat, zat. 

4. Regen, regen, niets dan regen.

2. Tegenstelling

Twee tegengestelde termen worden gebruikt in een zin om de tekst te verlevendigen. 

Voorbeelden: 

 1. In de stille kamer knettert zij van woede.

2. Zij steunen elkaar door dik en dun.

3. Opsomming

Als je verschillende dingen achter elkaar noemt die bij elkaar horen, is er sprake van opsomming.

Voorbeelden:

 1. In de verte zag ik heuvels, bomen, bloemen, geiten en koeien.

2. Wat een schoolcarrière heeft Maud: vmbo, havo, hbo en tot slot de universiteit.

3A. Drieslag

Een drieslag is een vaste combinatie van een opsomming van drie woorden, zinnen of zinsdelen.

Bekende voorbeelden: 

1. Met bloed, zweet en tranen.

2. Ik kwam, ik zag, ik overwon. 
 

3B. Climax

Een climax is een opsomming die naar een hoogtepunt voert.

Voorbeelden:

1. Jullie zijn de leukste klas van Colegio Arubano, van Aruba, van het hele Caribisch gebied.

2. Hij werd kwaad, woedend, nee, witheet toen hij dat zag.

3C. Omgekeerde climax

Een omgekeerde climax (of anti-climax)  is een stijlfiguur, waarbij in een opsomming de betekenissen in kracht afnemen. 

Het is het tegenovergestelde van een climax.

1. Hij is wereldberoemd, nou ja, in Nederland, in onze stad dan. Ik bedoel: ik heb van hem gehoord.

2. Het is schitterend, prachtig, mooi, eigenlijk best aardig.

Wat ben jij een miezerig, vervelend, irritant, misselijk ventje

1. drieslag
2. opsomming
3. climax
4. herhaling

Hij voelde zich goed, geweldig, fantastisch toen hij geslaagd was.

1. drieslag
2. opsomming
3. herhaling
4. climax

De soldaten vochten voor God, vaderland en Oranje.

1. herhaling
2. climax
3. opsomming
4. drieslag

Uur na uur gebeurde er niets.

1. omgekeerde climax
2. herhaling
3. opsomming
4. climax

Hij dacht een auto te hebben gewonnen, maar het was zelfs geen fiets. Zijn prijs was een zakradiootje.

1. omgekeerde climax
2. drieslag
3. herhaling
4. opsomming

Ik wil weg, ik wil naar huis, ik wil naar bed.

1. herhaling
2. climax
3. drieslag
4. omgekeerde climax

Hij wil altijd een groot feest voor zijn verjaardag, maar uiteindelijk wordt het toch weer een klein feestje.

1. herhaling
2. climax
3. drieslag
4. tegenstelling

Filmpje

In het filmpje op de volgende slide worden alle stijlfiguren uit het Nederlands uitgelegd. 

Ook de repetitio, de enumeratio, de opsomming in drieën, de climax en de anti-climax!

Bekijk het thuis: een goede voorbereiding op de toets.

toespraak Frans Timmermans

Luister naar de toespraak + lees de Nederlandse vertaling.

Citeer 8 zinnen waarin Timmermans een retorisch middel hanteert.

Beter op papier of in gesproken tekst? Licht je antwoord toe!

Opdracht 1 - antwoorden

1 drieslag 

2 climax

3 tegenstelling 4 herhaling

5 omgekeerde climax

6 opsomming

7 herhaling

8 tegenstelling

Opdracht 2 - antwoorden

3 herhaling

4 drieslag

5 climax

7 drieslag 

8 tegenstelling

Hyperbool

In grote mate overdrijven. Vaak ironisch of komisch.

We hebben ons kapot gelachen.

Understatement

Iets opzettelijk afzwakken. Minder dan het in werkelijkheid is. 

Zij hebben wel een aardig optrekje. 

Eufemisme

Iets zeggen zodat het minder hard of erg overkomt. Iets minder onaangenaam zeggen. 

Zijn hond is ingeslapen.