Les 4: Zenuwstelsel dl2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

zenuwstelsel dl2

Leerdoelen

1. Soorten zenuwcellen kunnen noemen bij een reflex en gewilde beweging;

2. Soorten zenuwcellen kunnen herkennen op grond van ligging en bouw;

3. Uit kunnen leggen hoe impulsen voortgeleid worden;

4. Relatie tussen prikkelsterkte en impulsen geven.

Reflexbaan: even herhalen

In welke volgorde loopt de informatie-verwerking?

Geef de namen.

Geef de namen van de reflexboog in de juiste volgorde

Reflexen moeilijk?

Bekijk dan de animatie bij de volgende dia.

https:

In welke richting geleiden gevoelszenuwcellen/ sensorische neuronen impulsen?

1. Naar het centrale zenuwstelsel toe
2. van het centrale zenuwstelsel af

Bouw van zenuwcellen (neuronen)

Dendriet: loopt naar cellichaam toe

Axon: uitloper, loopt van cellichaam af

Om axon zitten isolatielaagjes van de cellen van Schwann

Cellichaam: bevat kern

Synaps: axoneinde naar volgende zenuwcel/spier

Soorten neuronen

Sensorisch neuron;

Schakelcel;

Motorisch neuron

Zoek de verschillen en noteer ze in je portfolio

Welk deel van een zenuwcel leidt impulsen van het cellichaam af?

1. Dendriet
2. Axon

Welke zenuwcellen liggen in hun geheel in het centrale zenuwstelsel?

1. bewegingszenuwcel
2. gevoelszenuwcel
3. schakelcellen
4. geen van alle

Waar ligt het cellichaam van de gevoelszenuwcel/ sensorisch neuron?

1. in het centrale zenuwstelsel
2. buiten het centrale zenuwstelsel

Welk neuron eindigt bij een spier?

1. schakelcel
2. sensorisch neuron
3. motorisch neuron

Reflexboog: via ruggenmerg met grijze en witte stof

Cellichamen van schakelcel en motorisch neuron in liggen in de grijze stof

Reflexboog, de hersenen worden pas later geïnformeerd: via witte stof ontvangen zij info via axonen

Kan een terugtrek-reflex nog optreden als in de reflexboog de zenuwcellen R zijn uitgeschakeld? En als in de grote hersenen de bewegingscentra zijn uitgeschakeld?

1. Ja Ja
2. Ja Nee
3. Nee Ja
4. Nee Nee

                           Bouw van een zenuwcel: namen? 

                     Weet je ze nog?

Heb je de namen goed?

1= dendriet

2= cellichaam

3=celkern

4=axon

5=synaps/einde axon

Impulsgeleiding

1. Myelineschedes zorgen voor sprongsgewijze impulsgeleiding.

2. Alleen op de open stukken

zijn er impulsen die doorgegeven worden naar volgende stuk zonder myeline. 

impuls=actiepotentiaal=spanningsverandering: 

Wat gebeurt er bij een actiepotentiaal?

actiepotentiaal ontstaat door NA+ instroom na prikkeling:

de binnenkant gaat van negatief naar positief;

de spanning tussen de buitenkant en binnenkant draait om

De actiepotentialen worden sprongsgewijs doorgegeven. In welke richting?

Bij een actiepotentiaal draait de lading om: binnen wordt + ipv - door Na+ instroom (=depolarisatie)

Impulsgeleiding meten 

Een actiepotentiaal kan je meten. In de volgende animatie zie je hoe. 

Je ziet ook het herstel na de instroom van Na+: 

K+ stroomt naar buiten en daarna herstelt de lading, klaar voor een nieuwe actiepotentiaal

https://www.bioplek.org/animaties/zenuwstelsel/AXONcellulairx.html

Een sterkere prikkel en dan?

Hoe weten je hersenen dat een prikkel sterker was (bijvoorbeeld meer suiker of meer licht)?

Een sterkere prikkel en dan?

Hoe weten je hersenen dat een prikkel sterker was (bijvoorbeeld meer suiker of meer licht)?

De neuronen passen dan het aantal impulsen per seconde aan (=frequentie): Er gaan dan meer impulsen per seconde van begin naar einde van het neuron.

Let op: de hoogte van de impuls/actiepotentiaal verandert niet!

Impulsgeleiding op een rijtje

Impuls=elektrisch stroompje=actiepotentiaal

• ontstaat als prikkel sterk genoeg is (boven drempelwaarde)
• ontstaat door Na+ instroom
• herstelt door K+ uitstroom, gevolgd door volledig herstel
• is niet prikkelbaar tijdens K+ uitstroom/ korte herstelperiode
• hoogte van impuls is altijd hetzelfde
• bij sterkere prikkel neemt impulsfrequentie toe

Een sterkere prikkel leidt tot

1. hogere actiepostentiaal
2. hogere impulsfrequentie

Je ruikt eerst een vieze lucht wanneer je een lokaal inkomt, maar na een tijdje niet meer (=gewenning). Hoe kan dat?

1. de drempelwaarde wordt lager
2. de drempelwaarde wordt hoger
3. impulssterkte wordt lager
4. impulsfrequentie wordt lager

Afsluiting

Controleer of je de leerdoelen van het begin van de les in je portfolio hebt verwerkt.

Kon je de vragen goed beantwoorden?

Zo niet: Bekijk nog wat extra uitlegfilmpjes op classroom (=herhaling)

Hoe wordt de impuls doorgegeven?

neurotransmitter in synaps

vb gevolg neurotransmitter: meer Na+ instroom

drempelwaarde- actiepotentiaal

Onthouden

1. actiepotentialen/impulsen leiden tot afgifte neurotransmitter

2. de volgende zenuwcel heeft een drempelwaarde

3. indien drempelwaarde overschreden--> nieuwe actiepotentiaal