4.2 Keizers, koningen en heren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Samenwerking tussen Clovis en de christelijke kerk

Steunt de kerk bij het uitbreiden van de macht

Helpen bij het bestuur, want ze zijn opgeleid en machtig

Dood van Clovis

• Na de dood van Clovis kregen zijn vier zoons delen van het rijk. 
  
  
• De Karolingen grijpen de macht, ook een Frankisch volk. (afgeleid van de naam Karel).
  
  
•  De bekendste Karoling is Karel de Grote.

Soldaten leveren

Stuk grond te leen

Leenmannenn

Karel de Grote

(Leenheer)

Trouw zweren

Leenstelsel

Leenstelsel

§4.2 Keizers, 

koningen en heren

Je kunt beschrijven hoe het Frankische Rijk ontstond.

Je kunt uitleggen hoe het leenstelsel werkte.

Je kunt uitleggen welk gevolg het leenstelsel had voor het bestuur in Europa.

Het leenstelsel

* Karel overleed in 814

* Leenstelsel valt uit elkaar

* Drie redenen

1. Frankische Rijk viel in stukjes uit elkaar

* Frankisch recht = bezit verdeeld onder zonen na dood van een koning

* Splitsing van het Rijk

2. Bestuur raakte verzwakt

* Leenstelsel

* Land werd beschouwd als eigendom ipv leen

* Land werd erfelijk

* Zonen niet trouw en gehoorzaam aan de koning

* Koning verloor macht

3. Aanvallen van buitenaf

* Noorden -> Vikingen

* Oosten -> Hongaren

* Verzwakte het rijk

Aan het werk....

• Maak eens een mindmap 
• Lees par 4,2
• Maak par 4,2
• Bekijk de ontdekkingsplaat

Je kunt uitleggen hoe het hofstelsel werkte en welke plaats horigen in dat stelsel hadden.

0100

Boer die geen eigen grond had, maar moest werken op het land van de heer.

De heer beschermde de boeren in ruil voor een deel van de oogst,

Gebied waar een heer de baas was.

Werkzaamheden die boeren gratis voor de heer moesten doen.

Hofstelsel

Domein

Horige

Herendiensten

Deze persoon bepaalde of de horige mocht trouwen of het domein mocht verlaten

Economisch systeem in de vroege middeleeuwen

Gaf oogst aan de domeinheer in ruil voor bscherming

Deze persoon krijgt geen bescherming van de heer

Hofstelsel

Domeinheer

Vrije boer

Horige boer

Grond met bossen en rivieren

De grond van de heer zelf

De grond waar de boer leefde en werkte

Vroonland

Hoeveland

Woeste gronden

Leenstelsel

Hofstelsel

Horigen

Domein

Leenheer

Trouw / macht

Bescherming

Stukken land te leen

Herendiensten

Karel de Grote

Leenstelsel

Domeinstelsel (hofstelsel)

economisch systeem

Politiek systeem

Bij wie hoort het?
Moet soldaten leveren

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Mag rechtspreken

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Leent het gebied uit

1. Leenheer
2. Leenman

Bij wie hoort het?
Mag de inkomsten van het gebied houden

1. Leenheer
2. Leenman

Lees de bron.

Welke conclusie kun je trekken over de verhouding tussen leenheer en leenman?

Kies het juiste antwoord.

Bron

Een leenman moet zijn leenheer altijd bijstaan met raad en daad, als hij zijn leen waardig wil zijn en trouw aan zijn eed. De leenheer moet hetzelfde doen tegenover zijn leenman. Als hij dat niet doet, is hij ontrouw; net zo goed als de leenman een verrader is, wanneer hij samenzweert tegen zijn leenheer.

Naar: Een brief van bisschop Fulbert van Chartres aan hertog Willem V van Aquitanië (1020).

st

Welke conclusie kun je trekken over de verhouding tussen leenheer en leenman?

1. De leenman was altijd afhankelijk van zijn leenheer.
2. De verhouding tussen leenheer en leenman was gebaseerd op wederzijdse verplichtingen.
3. Leenheer en leenman waren onafhankelijk van elkaar en gebonden door een eed van trouw.
4. De leenman kreeg alleen een leen van de leenheer als hij een eed van trouw aflegde aan de leenheer.

Lees de bron nog een keer. Hoe betrouwbaar is de bron als je kijkt naar hoe de maker aan zijn informatie is gekomen? 

Bron

Een leenman moet zijn leenheer altijd bijstaan met raad en daad, als hij zijn leen waardig wil zijn en trouw aan zijn eed. De leenheer moet hetzelfde doen tegenover zijn leenman. Als hij dat niet doet, is hij ontrouw; net zo goed als de leenman een verrader is, wanneer hij samenzweert tegen zijn leenheer.

Naar: Een brief van bisschop Fulbert van Chartres aan hertog Willem V van Aquitanië (1020).

st

Laatste vraag.......Hoe betrouwbaar is de bron als je kijkt naar hoe de maker aan zijn informatie is gekomen?

1. betrouwbaar
2. onbetrouwbaar
3. Dit kun je niet goed beoordelen
4. betrouwbaar en onbetrouwbaar

§4.2 Keizers, 

koningen en heren

Je kunt beschrijven hoe het Frankische Rijk ontstond.

Je kunt uitleggen hoe het leenstelsel werkte.

Je kunt uitleggen welk gevolg het leenstelsel had voor het bestuur in Europa.

Karel de Grote en het leenstelsel

- Het eerste filmpje is een histoclip over Karel de Grote

- In de overige filmpjes wordt het leenstelsel verder uitgelegd. Iedere keer op een andere manier. Kijk zelf welk filmpje het beste bij jou past.