H4 - 4.2 Karel de Grote en de Franken (2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

2. De koning en zijn leenmannen

Paragraaf 4.2 

Leerdoelen

Je kunt beschrijven hoe het Frankische Rijk ontstond.

Je kunt uitleggen hoe het leenstelsel werkte.

Je kunt uitleggen welk gevolg het leenstelsel had voor het bestuur in Europa.

Wat gaat we doen?

Herhaling

Uitleg 4.2

Zelf werken

middeleeuwen.areinders.nl

De boeren woonden/werkten op een domein, wat is een domein

1. Gebied van een edelman of klooster
2. Stuk grond van de leenheer
3. Hun eigen grondgebied waar ze dingen op verbouwden
4. Stuk grond van de gemeente

Maak de invulopdracht

In tweetallen

Hoe heet het gedeelte van het domein dat eigendom is van de heer?

1. Hoevenland
2. Vroonland

Domeinen waren zelfvoorzienend
(= alles wat nodig was, werd op het domein gemaakt)

1. WAAR
2. NIET WAAR

Horigen

1. Boeren met een eigen stukje land
2. Boeren die wonen en werken op land heer

Op het domein leefden horigen.

Wat was een nadeel voor de horige om op het hof van de heer te leven?

Op het domein leefden horigen.

Wat was een voordeel voor de horige om in het hofstelsel te leven?

Clovis 565-511

• Koning Clovis
• Frankische Rijk
• Bekeerde zich tot het Christendom
• Kerk steunde hem 
• Bekeerde andere stammen en verspreide Christendom door Europa

Het Frankische rijk stond onder leiding van Clovis uit de familie van de merovingen.

Samenwerking koning en paus

1) Frankische koningen bekeren zich tot het christendom ( Clovis in 496 ).  

Verbond tussen koning en de kerk voor beide partijen gunstig: 

• Frankische koning kan gebruik maken van  goede organisatie katholieke kerk
• Kerk krijgt militaire bescherming van Frankische machthebbers
• Frankische volk wordt  gekerstend -> grotere aanhang christendom

Clovis

https://nl.wikipedia.org/wiki/Clovis_I

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/geschiedenis-van-de-merovingen

De doop van Clovis

http://geschiedenisonline.weebly.com/het-doopsel-van-clovis.html

https://historiek.net/koning-clovis-koning-franken/69866/

Na de val van he Romeinse Rijk is Clovis de eerste sterke barbaar die een groot rijk in Noord-Europa in handen weet e krijgen. In 496 laat hij zich dopen en bekeert zich zo tot het christendom. Hoewel hij het geloof ongetwijfeld zeer serieus neemt, is dit niet de belangrijkste reden waarom Clovis zich bekeert. Hij wil vooral eensgezindheid binnen de grenzen van zijn rijk .

Clovis bekeerde zich niet alleen uit religieuze overwegingen. Voor de Frankische machthebbers was samenwerking met de kerk gunstig, omdat zij bij het bestuur gebruik konden maken van ervaren bestuurders als bisschoppen. Bovendien konden ze via de paus aanspraak maken op de zegen van God. 

Omgekeerd was ook voor de kerk samenwerking met de Franken gunstig, want de Frankische machthebbers gaven militaire bescherming aan de kerk in haar eigen gebied Italië. 

Karel de Grote 768-814 na Christus

www.canonvannederland.nl

De leenman

De leenheer:

Karel de Grote

Het leen (de grond) dat de leenman 'in leen' krijgt.

De vier plichten van een leenman:

• Hij moest trouw zweren aan de koning; 
  
• Hij moest zijn gebied besturen en er recht-spreken;
  
• Hij moest jaarlijks belasting aan de koning betalen; 
  
• Als er oorlog was in het Rijk, moest hij met zijn eigen soldaten meevechten in het leger van de koning.

De leenman zweert trouw aan zijn leenheer, Karel de Grote.

Opdracht Karel de Grote

Opdrachten Memo online

4, 7, 8, 11, 12

Wat is een goed voorbeeld
van het leenstelsel?

1. De koning bestuurt zijn land helemaal in zijn eentje.
2. De koning heeft ministers die hem advies geven over het bestuur van zijn land.
3. De koning heeft niets te zeggen over het bestuur van zijn land.
4. De koning heeft zijn land in stukken verdeeld. Ieder stuk wordt bestuurd door een adellijke vriend van hem.

Het leenstel is een:

1. Politiek-bestuurlijk systeem
2. Economisch systeem
3. Sociaal systeem
4. Cultureel systeem

Op deze afbeelding uit de dertiende eeuw
belooft een leenman trouw aan Karel de Grote.

Is deze uitspraak goed of fout?
Karel de Grote wordt nu de leenman van de leenheer

1. Goed
2. Fout

Welke plicht heeft een leenman?

1. Hij moet in zijn gebied doen waar hij zin in heeft.
2. Hij moet elke ochtend bijtijds opstaan.
3. Hij moet trouw beloven aan zijn leenheer.
4. Hij moet delen van zijn gebied doorlenen aan onderleenmannen.

Opbloei!

• Karel had veel interesse in cultuur en wetenschap. 
  
• Hij liet kloosterscholen stichten en zorgde dat er een duidelijk schoolprogramma kwam
  
• Hij liet het schrift verbeteren zodat het makkelijker werd om te schrijven.
  
• Geloof vindt Karel erg belangrijk: als in zijn rijk iedereen christen is, is er meer eenheid. 
  
• Het was een tijd van grote bloei

Karels handtekening. Omdat hij niet kon schrijven, tekende hij alleen twee streepjes.

www.canonvannederland.nl

Het Frankische Rijk valt uiteen

• Karel de Grote had maar 1 zoon die het hele rijk erfde, maar deze zoon had weer meer zonen die allemaal een stuk kregen....
• Leenmannen gedroegen zich steeds meer als zelfstandige heren en leken vaak te vergeten dat er een leenheer was

• Of leenden hun gebied weer verder uit aan achterleenmannen...
  

Leenstelsel

Hofstelsel

Horigen

Domein

Economie

Politiek 

Leenheer

Trouw / macht

Autarkie (zelfvoorzienend)

Herendiensten