§3.3 Van handelskapitalisme naar industrieel kapitalisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§3.3 Van handelskapitalisme naar industrieel kapitalisme

Herinnering

Pak je schrift

Wat hebben we vorige les besproken?

Wie, Wat, Waarom, Wanneer

Lesdoelen

Je kan uitleggen:

• Wat vier kenmerken van kapitalisme zijn
• Welke soorten kapitalisme er zijn
• Wat Naamloze Vennootschappen zijn
• Hoe grote ondernemers veel invloed kregen

Hendrik de koopman

1390 - 1460, Antwerpen

Zeer rijk

Handelde in zijde:

Stap 1	Zijde kopen in Venetië
Stap 2	Zijde laten spinnen bij Vlaamse boeren
Stap 3	Zijde voor veel geld verkopen op de markt in Antwerpen
Stap 4	Dikke winst!

Hendrik de koopman

1390 - 1460, Antwerpen

Zeer rijk

Handelde in zijde:

Stap 1	Zijde kopen in Venetië
Stap 2	Zijde laten spinnen bij Vlaamse boeren
Stap 3	Zijde voor veel geld verkopen op de markt in Antwerpen
Stap 4	Dikke winst!

Handelskapitalisme

Kapitalisme

Bij kapitalisme willen bedrijven zoveel mogelijk winst maken

Kapitalisme heeft vier kenmerken:

1. Een arbeider werkt voor een werkgever
2. De werkgever heeft geld (kapitaal)
3. Bedrijven zijn eigendom van particulieren
4. Het belangrijkste doel is winst maken!

Het geld dat je overhoudt nadat je al je kosten betaald hebt. Dus je omzet (geld dat je verdient) min de kosten om dat product te maken en verkopen.

	Handelskapitalisme	Industrieel kapitalisme
Ontstond rond
Producten werden gemaakt in
Werkgevers waren
Werknemers waren
De grootte van het bedrijf was

Later werd handelskapitalisme vervangen door industrieel kapitalisme. Zet de kenmerken op de juiste plek in de tabel (hulp op pagina 65)

1800

Fabrieken

Klein bedrijf

Huisnijverheid

Fabrieksarbeiders

Groot bedrijf

Koopmannen

Fabriekseigenaren

1400

Boeren en arbeiders

Anton Philips

Werkt vanaf 1904 in het gloeilampfabriekje van zijn vader en broer. 

Anton weet het bedrijfje op te bouwen tot een enorm, wereldwijd bedrijf

Wat zijn aandelen?

Naamloze Vennootschap

Philips heeft geld nodig om zijn bedrijf uit te breiden

Philips besluit aandelen te verkopen. Daardoor komt een deel van het bedrijf in handen van aandeelhouders. Zij worden dus 'mede eigenaar' van het bedrijf. 

Vóór 1870

Bedrijven waren vaak in handen van één of een aantal eigenaren. Anton Phillips was voor 100% eigenaar van het bedrijf.

Ná 1870

Bedrijven verkopen steeds vaker een deel van het bedrijf aan aandeelhouders. Deze bedrijven worden een NV. In dit geval verkoopt Phillips 40% van de aandelen.

NV: hoe werk het?

Phillips is €10.000.000 waard. 

Anton Phillips verkoopt 40% van zijn bedrijf aan aandeelhouders. 

1% van de aandelen van Phillips is € .......waard 

De verkoop van 40% van de aandelen levert Phillips dus € ...... op

NV: hoe werk het?

Phillips is €10.000.000 waard. 

Anton Phillips verkoopt 40% van zijn bedrijf aan aandeelhouders. 

1% van de aandelen levert Phillips €100.000 op 

De verkoop van 40% van de aandelen levert Phillips dus € .......... op

NV: hoe werk het?

Phillips is €10.000.000 waard. 

Anton Phillips verkoopt 40% van zijn bedrijf aan aandeelhouders. 

1% van de aandelen levert Phillips €100.000 op 

De verkoop van 40% van de aandelen levert Phillips dus €4.000.000 op

NV: hoe werk het?

Deze €4.000.000 kan Phillips besteden aan nieuwe machines, nieuwe fabrieken, nieuwe werknemers, ontwikkeling van nieuwe producten (investeren)

Hierdoor stijgt de winst van het bedrijf en wordt Phillips meer waard. 

Voordelen van een NV

Voor de eigenaar van het bedrijf

- Makkelijk meer geld voor investeringen

- Niet meer als enige verantwoordelijk

Voor de aandeelhouder

- Heeft zeggenschap in het bedrijf

- Krijgt een deel van de winst (dividend)

Naamloze Vennootschap

Zo'n bedrijf met aandelen is een Naamloze Vennootschap

Naamloos: De eigenaren (aandeelhouders) zijn anoniem

Vennootschap: Een vennoot is een zakenpartner

Letterlijk: Bedrijf met anonieme zakenpartners

Eigenaren zijn machtig

- Hebben veel geld

- Mensen en regeringen zijn afhankelijk van hun producten

- Beïnvloeden van verkiezingen

- Kranten opkopen

- Zorgen voor werkgelegenheid

Voorbeeld 1 - Straatverlichting

Anton Philips steunt de grootste politieke partij van Eindhoven door hen €50.000 te schenken voor de verkiezingscampagne. 

In ruil daarvoor wilt Anton dat wanneer deze partij in de gemeenteraad komt, dat zij alle straatverlichting vanaf nu van Philipslampen voorzien.

Voorbeeld 2 - Philipsfabriek Roermond

Philips wil uitbreiden en is op zoek naar een nieuwe locatie. De fabriek moet werk opleveren voor 10.000 medewerkers. 

Roermond heeft volgens Anton een goede locatie. De grond is alleen erg duur. Anton eist dat de prijs van de grond voor de helft goedkoper moet. Anders zal hij zijn fabriek niet in Roermond bouwen.

Waarom zal de gemeente Roermond aan de eisen van Anton toegeven?

De persoon op de spotprent heeft een hotel in zijn hand

Wie of wat moet de persoon op de afbeelding voorstellen?

Wat heeft hij in zijn hand?

Van wie zijn de huizen op de tekening?

Wat is de boodschap van de tekenaar?

Resumé

Pak je schrift

Schrijf voor jezelf op (of bedenk 4 vragen over) wat we deze les besproken hebben

Wie, Wat, Waarom, Wanneer

Huiswerk

Schrijf op in je agenda

Maken opdracht 16.3

Volgende week eerste les SO §3.1 t/m §3.4