H5.3 Over- en ondermaat

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H5.3 overmaat en ondermaat

Tafels in toets-opstelling

Alleen pen op tafel

tijd: 10 min

Rekenen

Hoeveel  O2 en CH4 heb je nodig om 200kg water te krijgen?

Gebruik de volgende gegevens (Tip maak de reactie kloppend)

C = 12,0u      H = 1,00u        O= 16,0 u

Antwoord

Planning

• V-toets
• Herhaling 
• Leerdoelen
• Over- en ondermaat
• Praktijk

Leerdoelen

• Ik kan benoemen wat er gebeurt als je stoffen niet in de juiste massaverhouding mengt.
• Ik kan het begrip overmaat en ondermaat uitleggen.
• Ik kan rekenen aan reacties waarvan een van de beginstoffen in overmaat aanwezig is.

Over- en ondermaat

Stoffen reageren met elkaar in een vaste verhouding.

Soms is heb je echter meer van een bepaalde stof dan nodig. 

Bij een volledige verbranding is zuurstof in overmaat.

Bij een onvolledige verbranding is zuurstof in ondermaat.

Overmaat: je hebt er 'te' veel van

Ondermaat: Je hebt te weinig van deze stof.

Stappenplan: overschijven

1. reactievergelijking opstellen en kloppend maken. 

2. Massaverhouding reactievergelijking opstellen.

3. gekregen massa's vergelijken met massaverhouding reactie.

4. ondermaat & overmaat bepalen

Oefenen 

• Omzetting van koperoxide in zuiver koper

• Bereken hoeveel gram zuiver koper er ontstaat bij de verhitting van 25 gram koperoxide in aanwezigheid van 5,5 gram methaan (CH4).
  

stap 1

stap 2

Stap 3

nieuw / oud = n

25 / 318 = 0,079

0,079 x 16 = 1,3 gram CH4

Stap 3

Stap 4

• We hebben 25g koperoxide en 5,5g methaan 

25g CuO kan maar met 1,3 g CH4 reageren.

CuO = ondermaat

CH4 = overmaat

Effecten over-ondermaat

Overmaat: de stof die overblijft.

Gevolgen: verspilling, nevenreacties

nevenreactie:

Andere chemische reacties, waar je niet op doelde. Vaak ongewenste reacties

Huiswerk

Havo:  

H5 Paragraaf 3

Opdracht: 34 t/m 39 en 40 of 41

Vwo:

H5 Paragraaf 3

Opdracht : 29 t/m 34