Hoofdstuk 1: Oriëntatie + Paragraaf 1.

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 1: Oriëntatie geschiedenis

Wat gaan wij vandaag doen?

• Lesdoelen
• Instructie
• Verwerking
• Aan de slag!
• Afsluiting

Bron 1: Egyptische wandschildering van een man op vogeljacht, gevonden in een graf uit ongeveer 1350 v.C.

Studiewijzer

d

Week 37	Lesdoel	Opdracht
11 - 9 t/m 15 - 09	Kennismaken met de methode en oriëntatie H.1	Opgave 2 en 3

Pak je tekstboek:

Ga naar hoofdstuk 1: Oriëntatie. 

Bekijk naar de bron op de openingspagina. 

Aan de slag!

Lees: Oriëntatie Hoofdstuk 1.

Maak: Opgave 2 en 3.

Klaar?

Lees: Paragraaf 1 van hoofdstuk 1

Of...

Lees: Vaardigheden Historisch denken

Afsluiting

Stiftenopdracht

Je krijgt met je klas 2 minuten de tijd om op het bord zo veel mogelijk op de schrijven over:

Wat heb je vandaag geleerd?

Je mag stiften doorgeven, maar niet gooien. 

Als je klaar bent ga je zitten.

Op het einde bespreken we de opdracht. 

Hoofdstuk 1: Jagers & Boeren

Paragraaf 1: Jagers en Verzamelaars

Wat gaan wij vandaag doen?

• Terugblik
• Instructie
• Verwerking
• Aan de slag!
• Afsluiting

Bron 1: God ‘schept’ (maakt) de dieren in de zee, op aarde en in de lucht.

(Schilderij van de Italiaanse kunstenaar Jacopo Tintoretto uit 1551-1552.)

Studiewijzer

d

Week	Lesdoel	Opdracht
	A. Je kunt uitleggen wat het verschil is tussen de Bijbelse en de natuurwetenschappelijke verklaring van het ontstaan van de mens. B. Je kunt uitleggen dat het lastig is om het begin van de geschiedenis van de mens te bepalen. C. Je kunt uitleggen hoe jagers-verzamelaars leefden en waarom zij rondtrokken. D. Je kunt uitleggen dat het ontbreken van schriftelijke bronnen van invloed is op wat we over de prehistorie weten.	Lees: Paragraaf 1 van hoofdstuk 1. Maak: Opgave 1 t/m 16.

A: Schepping en evolutie

Hoe is alles eigenlijk ontstaan? 

Er zijn in de geschiedenis twee verklaring geweest:

1. De Bijbelse verklaring: Het idee dat God de Aarde heeft geschapen, dit noemen wij:

De schepping

[1] IN het begin schiep God de hemel en de aarde. [2] De aarde was woest en leeg; duisternis lag over de diepte, en de geest van God zweefde over de wateren. [3] Toen zei God: 'Er moet licht zijn!'

Bron 2: De eerste zinnen uit de christelijke Bijbel. 

A: Schepping en evolutie

Het verhaal van de schepping werd door de meeste Europeanen  eeuwenlang geloofd.

Mensen met een niet-christelijk geloof hebben andere scheppingverhalen. 

Bron 3: Andere geloven hebben ook schepping verhalen. De uitspraak in deze bron komt uit de Koran, het heilige boek van de Moslims. 

Alle lof zij Allah, Die de hemelen en de aarde schiep en Die de duisternissen en het licht maakte. …

A: Schepping en evolutie

2. Natuurwetenschappers begonnen anders na te denken over het ontstaan van de Aarde.

Zij geloven niet dat God alles in één keer heeft geschapen, maar wel geloven zij dat het heelal uit het niets is ontstaan. 

Bron 4: Antoni van Leeuwenhoek is de uitvinder van de microscoop. Door zijn uitvinding begrijpen mensen de werking van bacteriën een stuk beter. 

A: Schepping en evolutie

Wat daarna gebeurde gebruiken de natuurwetenschappers een stuk beter.

• Hoe het leven zich heeft ontwikkeld
• Mensen zijn stapjes voor stapje ontstaan uit andere diersoorten ontstaan: dit heet evolutie. 

Bron 5: Natuurwetenschapper Charles Darwin bedacht de Evolutietheorie. Hij verklaarde dat door kleine aanpassingen diersoorten evolueren. 

B: De eerste mensen

Volgens de huidige wetenschap verschenen de eerste mensachtige wezens zo'n vier miljoen jaar geleden. 

Wat was bijzonder aan deze mens?

• Rechtop lopen
• Vrije handen en duimen

Bekendste zijn:

• Neanderthalers 
• Homo Sapiens (wij, de moderne mens)

Bron 6: Links de schedel van een Neanderthaler en rechts de schedel van een Homo Sapiens 

http://www.barbaareducatie.nl/millo/

Kaart verspreiding van de mens

Verschil Bijbelse en Natuurwetenschappelijke verklaring

Fase 1.	Fase 2.
Maak in je schrift een kolom met aan de ene kant: Bijbelse verklaring en aan de andere kant: Natuurwetenschappelijke verklaring	Vergelijk met behulp van je boek de twee verklaringen. Schrijf op wat bij elke verklaring hoort:

Aan de slag!

Lees: Paragraaf 1, hoofdstuk 1

Maak: 

Paragraaf 1, opdracht 5 t/m 16

Klaar?

Samenvatten: Paragraaf 1 van Hoofdstuk 1.

Of...

Leer: Paragraaf 1 van Hoofdstuk 1

Afsluiting

Stiftenopdracht

Je krijgt met je klas 2 minuten de tijd om op het bord zo veel mogelijk op de schrijven over:

Wat heb je vandaag geleerd?

Je mag stiften doorgeven, maar niet gooien. 

Als je klaar bent ga je zitten.

Op het einde bespreken we de opdracht. 

Hoofdstuk 1: Jagers & Boeren

Paragraaf 1: Jagers en Verzamelaars

Wat gaan wij vandaag doen?

• Terugblik
• Instructie
• Verwerking
• Aan de slag!
• Afsluiting

Bron 1: Een kamp van prehistorische jagers-verzamelaars. (Tekening uit onze tijd.)

Terugblik Bijbelse en Natuurwetenschappelijke verklaring

Fase 1.	Fase 2.
Maak in je schrift een kolom met aan de ene kant: Bijbelse verklaring en aan de andere kant: Natuurwetenschappelijke verklaring	Vergelijk met behulp van je boek de twee verklaringen. Schrijf op wat bij elke verklaring hoort:

Studiewijzer

d

Week	Lesdoel	Opdracht
	A. Je kunt uitleggen wat het verschil is tussen de Bijbelse en de natuurwetenschappelijke verklaring van het ontstaan van de mens. B. Je kunt uitleggen dat het lastig is om het begin van de geschiedenis van de mens te bepalen. C. Je kunt uitleggen hoe jagers-verzamelaars leefden en waarom zij rondtrokken. D. Je kunt uitleggen dat het ontbreken van schriftelijke bronnen van invloed is op wat we over de prehistorie weten.	Lees: Paragraaf 1 van hoofdstuk 1. Maak: Opgave 1 t/m 16.

C: Een zwervend bestaan

In het begin waren de mensen: Jager-verzamelaar.

Deze mensen leven van:

• Jacht
• Visserij
• verzamelen van noten en bessen

Jagen, vissen en verzamelen zijn voor deze mensen hun bestaansmiddel.

Bron 2: Gevonden gereedschappen die Jagers-verzamelaars hebben gebruikt voor het jagen en verzamelen.

C: Een zwervend bestaan

De groepen bestonden ongeveer uit 25 tot 40 mensen. 

Hoe groter de groep des te schaarser het voedsel in de omgeving.

Hierom moesten de groepen mensen vaak rondtrekken. 

Bron 2: In de kaart uit de vorige les zien we ook dat de mens zich verspreid over de Aarde. Dit komt mede door het rondtrekken van groepen.

C: Een zwervend bestaan

Binnen de groepen ontstond ook een taakverdeling. 

• Mannen jaagden
• Vrouwen verzamelden 

Er waren verder nauwelijks sociale verschillen. Dit komt omdat iedereen dezelfde kleding en spullen had. 

Bron 3: In de Jagers-Verzamelaars samenleving was er een duidelijke taakverdeling 

D: Prehistorie en historie

Jagers- en verzamelaars leefden in de Prehistorie. 

Dit is de periode waarin mensen nog geen schrift gebruiken. 

Het enige wat mensen weten over deze tijd zijn de voorwerpen die mensen achter hebben gelaten.

We weten niet wat deze mensen dachten. 

Verwerking

Bekijk het volgende fragment: 

Wat is in dit fragment:

1. Bestaansmiddel

2. Taakverdeling

3. Zijn er ook sociale verschillen te zien?

Aan de slag!

Lees: Paragraaf 1, hoofdstuk 1

Maak: 5 t/m 16.

Klaar?

Samenvatten: Paragraaf 1 van Hoofdstuk 1.

Of...

Leer: Paragraaf 1 van Hoofdstuk 1

Afsluiting

Stiftenopdracht

Je krijgt met je klas 2 minuten de tijd om op het bord zo veel mogelijk op de schrijven over:

Wat heb je vandaag geleerd?

Je mag stiften doorgeven, maar niet gooien. 

Als je klaar bent ga je zitten.

Op het einde bespreken we de opdracht.