4.2 Culturele veranderingen

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

4.2 Culturele veranderingen

Spoorboekje

1. Verzuiling

2. Aanleiding verzuiling

3. Ontzuiling

Leerdoelen

7.    De leerling kan 4 kenmerken van Nederland voor 1960 benoemen en uitleggen
8.    De leerling kan 7 kenmerken van Nederland na 1960 benoemen en uitleggen

Wat is verzuiling?

1. Verzuiling

• 1. Verzuiling = verdeling in scherp gescheiden groeperingen

• Abraham Kuyper: soevereiniteit in eigen kring

• Zuilen:

1. Katholieke zuil
2. Protestantse zuil
3. Socialistische zuil
4. Liberale of algemene zuil

1. Verzuiling

• Elke zuil heeft zijn eigen instituties: kranten, omroepen, scholen, jeugdbewegingen, winkels, scholen, universiteiten en politieke partijen

• Socialisatie verloopt via deze instituties

1. Verzuiling

• 2. Sterke gezagsverhoudingen

Rangen en klassen

• Luisteren naar:

Directeur
Pastoor
Burgemeester
Dominee
Dokter
Ouders

1. Verzuiling

3. Moeilijk stijgen op de maatschappelijke ladder

“Als je voor een dubbeltje geboren bent,
wordt je nooit een kwartje”

1. Verzuiling

• Enorme gezinsgerichtheid

• Strikte taakverdeling:

Man zorgde voor de taakverdeling
Vrouw zorgde voor huishouden en opvoeding

• Tot 1956: vrouw is handelingsonbekwaam

• Weinig ruimte voor individuele ontplooiing

2. Aanleiding ontzuiling

• 1878: Schoolwet. Alleen overheidssubsidiëring voor onderwijssubsidie openbaar onderwijs

• Leidt tot onderwijsstrijd, waarbij de protestanten & katholieken streven naar erkenning bijzonder onderwijs

• 1917: De pacificatie. Einde aan de schoolstrijd en invoering van het algemeen kiesrecht (voor mannen)

• 1919: Invoering van het algemeen kiesrecht (ook voor vrouwen)

Wat is ontzuiling en
waarom ontzuilden we?

3. Ontzuiling

• 1945-1950: wederopbouwing
• Daarna groeit de welvaart snel
• 1. Nieuwe verhoudingen:
  
• Consumptiemaatschappij
• Jaren 60: opkomst televisie, auto,  supermarkt en vakantie in het buitenland
• Toename sociale mobiliteit

3. Ontzuiling

• Grotere mondigheid

• 2. Individualisering

• 3. Ontstaan jongerencultuur:

Andere jeugd dan ouders
Crisis en oorlog –vs- welvaart en vrijheid
Vaker uitgaan
Eigen muziek
Langer op school
Afnemend respect voor gezagsdragers
Ontkerkelijking

3. Ontzuiling

• 4. Secularisatie: ontkerkelijking
• Sluiten van kerken 

• Psychologische en economische factoren?
• Culturele factoren: rationalisering?
  
• Hoort atheisme bij het geloof?
  

3. Ontzuiling

• 5. Emancipatie van de vrouw

• Tweede feministische golf:

Deelname vergroten aan het arbeidsproces en financiele vrijheid
Seksuele vrijheid: tegen seksueel geweld en voor abortus
1980: abortus wordt legaal & blijf van mijn lijf huizen

3. Ontzuiling

6. Diversificatie van het media-aanbod

7. Globalisering & multinationals

• Schaduwzijden van globalisering:

Machtscentralisering
Afhankelijkheid in economische systemen
Toename van ongelijkheid tussen arm en rijk

Wat is geen kenmerk van de verzuilde Nederlandse samenleving?

1. Hiërarchische verhoudingen
2. Vrouwen zijn handelingsonbekwaam
3. Weinig sociale mobiliteit
4. Iedereen is gelovig

Wat betekent het gezegde 'Als je voor een dubbeltje geboren bent, word je nooit een kwartje'

1. Dat je je niet beter moet voordoen dan je bent
2. Dat je niet moet gokken met geld
3. Dat het is moeilijk om te stijgen op de maatschappelijke ladder
4. Dat je niet moet proberen om heel veel winst je maken

Wat is geen kenmerk van de ontzuiling?

1. De opkomst jongeren culturen zoals de hippies
2. Er is minder globalisatie
3. Steeds minder mensen zijn gelovig
4. Homoseksuelen en minderheden krijgen rechten

Wat is geen voorbeeld van grotere mondigheid?

1. Naar een vredesdemonstratie tegen de oorlog in Vietnam gaan
2. Je niet meer zo laten beïnvloeden door wat de dominee of pastoor zegt
3. Aan de hoofd van je docent zeuren om puntjes te sprokkelen voor een hoger cijfer
4. Met zijn alle in een zuipschuur gaan zitten want 'corona raakt mij toch niet'

Wat vinden jullie van deze les? Is LessonUp prettig of juist niet?