V1B

De Grieken

3.2

Het bestuur van de stadstaat

Kenmerken Atheense samenleving

Vrije volwassen mannen die in Athene geboren zijn (burgers)

Migranten (of kinderen van migranten)

Vrouwen

Slaven

Hadden invloed
(1 meer dan de ander, ligt aan bezit etc.)

Mogen geen grond bezitten/ geen invloed op bestuur / meestal in handel en nijverheid

Mogen geen grond of huis bezitten / zorgen voor kinderen en huishouden

Geen rechten / wel van groot belang >> deden groot deel van het werk

Kenmerken Spartaanse samenleving

Spartanen 
(Mannen en vrouwen) 

Overwonnenen
& 

Omwonenden

Mannen: militaire zaken (vanaf 7 jr. opgeleid)

Vrouwen: geschoold in muziek en poëzie. 

Overwonnenen = nakomelingen van de mensen die in het gebied woonden vóór de Spartanen kwamen >> zij onderwierpen dit gebied. 

>> onderworpen boeren = soort slaven die voedsel produceren. 

Omwonenden = bewoners van onderworpen stadstaten die verder van Sparta aflagen
>> leefden van nijverheid en handel

>> eigen bestuur, maar Sparta heeft macht
>> betalen belasting + leveren soldaten 

Lesdoel

Aan het eind van deze les kun je:

• Uitleggen hoe onderdanen werden bestuurd in een monarchie en een aristocratie.

• Uitleggen welke kenmerken er bij het bestuur van een tiran horen en waarom de ene tiran als goed werd gezien, terwijl de andere tiran als slecht werd gezien.
  

Bestuurders en onderdanen

De Griekse stadstaten waren onafhankelijk, de Grieken bestuurden en beslisten over zichzelf

De meeste stadstaten waren een monarchie: een staat met een vorst (koning) met erfopvolging.

 De koningen regeerden alleen (de meeste onderdanen vonden dit prima). 

Bestuurders en onderdanen

Groot grondbezitters (rijke onderdanen) met aanzien namen de macht over in de 8e eeuw v.Chr. Er was verzet tegen de heerschappij -> macht (gezag)

Dit waren edelen die het niet eens waren met de monarchie. Aristocratie: een regering met een groep aanzienlijke mensen.

Goede en slechte tirannen

Soms slaagde één van de edelen er in door middel van geweld alle macht naar zich toe te trekken. 

Zo iemand, die alleen het gebied bestuurt en vaak door geweld aan de macht gekomen is noemen we een tiran (tirannie).  Zowel goede als slechte. 

VB:

• Pisistratus: greep met soldaten de macht
• Nijverheid bevorderen en mooie gebouwen, rechtspraak: rechters aanstellen die beslissen over de toepassing van wetten 
• Steunde kleine boeren

De Griekse stadstaten waren onafhankelijk. 

Monarchie: een staat met één vorst 

Aristocratie: een regering met een groep aanzienlijke mensen

Tiran: alleenheerser die onwettig de macht heeft gegrepen

Rechtspraak: beslissen over toepassen van wetten.

In het Oude Griekenland kwamen er goede en slechte tirannen voor. Een voorbeeld van een goede is Pisistratus (546 v. Chr.)

Democratie

Ontstond in de stadstaat Athene in 507 v. Chr.

Het volk verdreef een tiran en daarna werd een nieuwe bestuursvorm ingevoerd > Democratie: bestuur waarbij het volk beslist (volksregering)

Cleisthenes > grondlegger van de democratie 

Democratie?!

• Niet helemaal...
• ...alleen mannelijke burgers (ongeveer 10% van de bevolking) 
• Vrouwen, slaven en vreemdelingen mochten niet meepraten.

Niet iedereen was het eens met de democratie > vele discussies onder geleerden. 

VB: Plato en Socrates > gewone volk kon geen beslissingen nemen voor de stadstaat. 

Stembiljetten. 

Schervengericht: wegstemmen van ongewenste politici.

Aan de slag!