3.2 Het bestuur van de stadstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

3.2 Het bestuur van de stadstaat

Planning

• Introductie/absentie
• Terugblik 3.1
• Uitleg 3.2
• Opdracht 'de oude Grieken'

Terugblik

3.1 De Griekse wereld

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

• hoe onderdanen werden bestuurd in een monarchie en een aristocratie.
  
• kenmerken van het bestuur van een tiran.
• hoe Atheense burgers zichzelf bestuurden.

Bestuurders en onderdanen

Inwoners van Athene noemden zichzelf vol trots 'zonen van Theseus'; de held en koning van Athene.

Bestuurders en onderdanen

Theseus zou de monsterachtige stier Minotaurus hebben gedood.

Minotauros leefde in een doolhof en zou om de zeven jaar gevoerd moeten worden met jongeren.

Theseus kreeg een zwaard en een draad mee. 

Bestuurders en onderdanen

Met het zwaard doodde hij de Minotaurus en met het draad kon hij de weg uit het doolhof vinden.

Na zijn terugreis werd Theseus koning van Athene en verenigde hij alle bewoners van het Atheense schiereiland in één grote stadstaat.

Monarchie & aristocratie

De Griekse stadstaten waren onafhankelijk: ze beslisten over zichzelf.

Tot de 8e eeuw v.C. waren de meeste stadstaten een monarchie, een staat met een vorst.

Ze werden bestuurd door koningen. De koningen regeerden alleen en dat vonden de meeste onderdanen prima.

Monarchie & aristocratie

In de 8e eeuw v.C. ontstond er verzet tegen de heerschappij van de koningen.

Groepen grootgrondbezitters met veel aanzien namen de macht over in de stadstaten. 

Deze edelen vervingen de monarchie door een aristocratie, een regering van een groep met aanzienlijke mensen.

Goede en slechte tirannen

Soms slaagde één van de edelen erin om met geweld alle macht naar zich toe te trekken. 

Zo iemand, die op onwettige manier de alleenheerschappij in handen kreeg, heette een tiran.

Goede en slechte tirannen

Er waren goede en slechte tirannen.

Maar wat zou nou een goede en een slechte tiran zijn?

Overleg twee minuten met je buurman/buurvrouw wat jij denkt.

Goede en slechte tirannen

Voorbeeld van een goede tiran: Pisistratus.

Hij greep in 546 v.C. met soldaten de macht in Athene. 

Hij maakte zich populair door de nijverheid te bevorderen en mooie gebouwen te laten bouw. Ook verbeterde hij de rechtspraak. 

Democratie

De edelman Clisthenes bedacht een andere manier om Athene te besturen. 

In deze nieuwe bestuursvorm kwam de macht in handen van de vrije volwassen mannen waarvan beide ouders in de stadstaat waren geboren.

Democratie

Deze mannen werden burgers, inwoners met bepaalde rechten zoals het recht om land de bezitten en stemrecht.

Vrouwen, vreemdelingen en slaven waren geen burger. 

Democratie

Het systeem waarbij het volk beslist, heet democratie.

Athene werd in 507 v.C. een democratie. Voor het eerst in de geschiedenis bestuurden burgers zichzelf. 

Een deel van de andere stadstaten volgde later het voorbeeld van Athene.

Niet alle Grieken vonden de democratie de beste bestuursvorm.

Democratie

Dingen die te maken hebben met het bestuur noemen we politiek.

De Grieken discussieerden volop over de voor- en nadelen van de verschillende politieke systemen.

Democratie

De democratie in Athene en andere stadstaten in Griekenland eindigde in 338 v.C. toe Griekenland onder de heerschappij kwam van de koning van het Noord-Griekse koninkrijk Macedonië.

De Griekse stadstaten verloren toen hun onafhankelijkheid.

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

• hoe onderdanen werden bestuurd in een monarchie en een aristocratie.
  
• kenmerken van het bestuur van een tiran.
• hoe Atheense burgers zichzelf bestuurden.

Opdracht: de oude Grieken

Wat: vul het blad in

Hoe: individueel

Hulp: informatieboek + laptop

Tijd: 10 minuten

Klaar? Maak de opdrachten

van 3.3 in het werkboek