les 1: zoet water op de wereld (3.1)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Deze les

- je leert de onderdelen van de waterkringloop

- waarom we niet al het water op aarde kunnen gebruiken

3.1

uitleg

maken 2 t/m 7 van 3.1

verdampen

De zon schijnt op het zeewater, het water wordt warmer en gaat verdampen. 

Dat betekent dat vloeibaar water verandert in waterdamp (gasvorm, niet zichtbaar).

Ook op het land kan verdamping plaatsvinden. Planten en bomen zorgen ook dat vloeibaar water verandert in waterdamp.

1

condensatie en neerslag

Waterdamp worden weer waterdruppels (te zien als wolken).

Als de wolken dik en grijs zijn regenen ze uit. Het water valt weer in de zee.

2

condensatie en neerslag

Waterdamp worden weer waterdruppels (te zien als wolken).

In de bergen is het koud. Het water valt als sneeuw in de bergen. Hier kan het lang blijven liggen.

2

zon

opslag als ijs

Neerslag kan als sneeuw vallen op de ijskap (zee-ijs of landijs), of hoog in de bergen (gletsjer). Daar blijft het dan een lange tijd (tot het smelt).

2

zon

rivierafstroom

Via de river wordt een deel van het regenwater weer naar zee gebracht.

4

zon

 Regenrivier

= Rivier die alleen door regen ontstaat

 Gemengde rivier

= Rivier die ontstaat door regen en smeltwater van de gletsjer

Het regiem van de rivier

Regiem = 

Schommelingen in de waterafvoer van een rivier tijdens het jaar.

Welk van de grafieken laat die van een regenrivier zien en welke een gemengde rivier?

Rijn = gemengde rivier.

De afvoer is het hele jaar door redelijk gelijkmatig.

In de lente/zomer is er meer water in de rivier door het smelten van de gletsjers in de bergen.

In de herfst/zomer is er meer water door neerslag

Welk van de grafieken laat die van een regenrivier zien en welke een gemengde rivier?

Maas = regen rivier.

De afvoer is door het jaar heen vrij wisselvallig.

In de lente/zomer is er minder water in de rivier door droogte + veel verdamping.

In de herfst/zomer is er meer water door neerslag + weinig verdamping.

infiltratie

Een deel van het water zakt in de bodem en wordt grondwater. 

5

zon

Als grondwater wordt aangevuld door regen. 

Het is dan vernieuwbaar water.

Vernieuwbare watervoorraden worden weer aangevuld door neerslag.

Niet-vernieuwbaar watervoorraden worden niet aangevuld. 

Als je die gebruikt raakt het op en komt het er niet meer bij.

Ong. evenveel neerslag: een heel ander landschap.

Botswana

Zweden

Ong. evenveel neerslag: een heel ander landschap.

Botswana

Zweden

In Zweden is het kouder waardoor er minder verdamping is. 

Er blijft meer regen over wat gebruikt kan worden. 
Er is meer nuttige neerslag.

Nuttige neerslag is de hoeveelheid water dat over blijft na verdamping. De natuur en de mens kan dit water gebruiken.

opslag in ijs

Neerslag kan als sneeuw vallen op de ijskap (zee-ijs of landijs), of hoog in de bergen (gletsjer). Daar blijft het dan een lange tijd (tot het smelt).

2

zon

Waterbalans =

Hoeveelheid water dat het gebied in gaat - hoeveelheid water dat  het gebied uit gaat.

Waterbalans

Negatieve waterbalans

Er gaat meer water weg dan dat erbij komt.

- verdamping

- uitstroom rivier

Het wordt droger.

Het meeste water is niet bruikbaar voor de mens want...

- het is te zout

- te diep in de grond zit

- ijskappen zijn

Zoet en zout water op de wereld

Je leert...

waarom veel water ongeschikt of onbereikbaar is voor de mens (als drinkwater).

... te zout                            ...te diep             ... in de ijskappen

Hoe water over de aardbol beweegt

Verdamping -> condensatie -> neerslag als sneeuw -> ligt op de berg als ijskap -> rivieren/grondwater richting zee