Branche GHZ - Niveaus van functioneren

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Niveaus van functioneren

Vorige les

Presentaties in subgroepen > Graag deze nog delen via Teams

Stoornis

Is het verlies of een afwijking van een anatomische structuur (bouw van het lichaam) of een fysiologische functie (functioneren van het lichaam)

De stoornis geeft de medische beschrijving van de ziekte/aandoening > is altijd objectief, kan worden vastgesteld. Op het gebied van:

• cognitie, zintuigen, taal, organen, ledematen

Beperking

Een beperking is een verminderd vermogen of de afwezigheid van het vermogen om (zelfzorg) activiteiten uit te voeren.

Een beperking kan zich voordoen op het gebied van:

communicatie, verzorging, lichaamsbeweging, vaardigeden en gedrag.  

Beperkingen kunnen tot op zekere hoogte gecompenseerd worden met hulpmiddelen

Handicap

De nadelige positie die iemand met een beperking heeft in de maatschappij. De zorgvrager is niet in staat om optimaal aan de samenleving deel te nemen.

Een handicap is een participatieprobleem wat zich kan voordoen op het gebied van:

• scholing, arbeid, sociaal leven en vrijetijdsbesteding.

In het kort…. Begripsomschrijving

• Duidelijke tekorten op verstandelijk gebied, bij denken leren en onthouden, niet alleen theoretisch maar ook praktisch.
• Beperkingen in het aanpassingsvermogen, het inspelen op anderen of situaties.
• Moeite met conceptuele- taal, rekenen, organiseren of plannen en sociaal praktische vaardigheden.

Vandaag

Theorie over:

* De cognitieve ontwikkeling (IQ)

* Het aanpassingsvermogen (Timmers-Huigens)

* De ontwikkelingsleeftijd

Wat komt er in je op
bij niveaus van
functioneren?

Timmers-Huigens

Een classificatiemodel, ontwikkeld door sociaal- en orthopedagoge Dorothea Timmers-Huigens.

Dit model beschrijft hoe een mens, van baby tot volwassene, zichzelf en de wereld om zich heen ervaart en ordent.

Het ordenen van ervaringen betekent dan de manier waarop een ervaring wordt verwerkt.

Dit kan lichaamsgebonden, associatief, structurerend of vormgevend zijn.

Vul het vel in!

* Maak (in een soort mindmap-vorm dus met trefwoorden) de vier vakken vol met de ervaringsordeningen van Dorothea Timmers-Huigens

* Zorg dat elk vlak de juiste naam van de ervaringsordening krijgt

* Vul daarna in wat er bij die fase hoort

Video

Timmers-Huigens

Veel mensen met verstandelijke beperkingen ordenen hun ervaringen, soms hun leven lang, alleen maar lichaamsgebonden en associatief.

  

In de zorg voor mensen met verstandelijke beperkingen kan het model van ervaringsordening een grote rol spelen > 

Het is bijvoorbeeld belangrijk om iemand die zijn ervaringen lichaamsgebonden ordent, lichaamsgebonden ervaringen aan te bieden.

LICHAAMSGEBONDEN ervaringsfase

Een pasgeboren baby ervaart zijn omgeving lichamelijk.

Hij herkent alleen directe zintuiglijke prikkels, bv de stem en de voetstappen van zijn moeder die dichterbij komen, enzovoort. Hij leert vaste patronen herkennen.

Wat je niet ziet, hoort, proeft, ruikt, voelt…..is er niet

De lichaamsgebonden ordening biedt basisveiligheid en houvast. Voor mensen met verstandelijke beperkingen duurt de periode die ze nodig hebben voor het herkennen van vaste patronen langer.

Activiteiten: Snoezelen, beleven, zintuigprikkeling enz.

Kenmerken van LICHAAMSGEBONDEN ervaringsfase

* Lichamelijk en zintuiglijk beleven;

• Verkenning van de omgeving via het eigen lichaam;

• Nauwelijks besef van de functies van het eigen lichaam;

• Stemmingsuitingen vaak moeilijk te definiëren;

• Communicatie via lichaamstaal, klanken, intonatie;

• Korte/vluchtige contactmomenten, initiatief voornamelijk van begeleider;

• Motorische reacties of gebeurtenissen, motorische beperkingen

• Herkenning door herhaling, regelmaat;

• Onvermogen tot verplaatsen in de ander.

Iemand die functioneert op lichaamsgebonden ervaringsfase is in staat tot het voeren van een gesprek

😒🙁😐🙂😃

DE ASSOCIATIEVE ervaringsfase

Het kind leert vaste patronen herkennen.

Er ontstaan associatiereeksen: bepaalde, zich regelmatig herhalende handelingen die bij elkaar horen en steeds op dezelfde manier gebeuren, zoals eten, tandenpoetsen en aankleden. (bv een slab om….tijd om te eten)

Er is sprake van gewoontevorming door conditionering.

Veel mensen met verstandelijke beperkingen ordenen hun ervaringen, soms hun leven lang, alleen maar lichaams-gebonden en associatief.

   Activiteiten: Voorleesboekjes, zeer eenvoudig productiewerk, mix in aanbod

Kenmerken van ASSOCIATIEVE ervaringsordening:

• Herkenning van personen en hun rollen;

• Herkenning van (terugkerende) situaties en (de functie van) voorwerpen;

• Contact is functioneel en op zichzelf gericht (de ander als middel om doel te bereiken);

• Ontdekking eigen lichamelijke mogelijkheden en beperkingen;

• Zekerheid, welbevinden en veiligheid: vaste patronen en voorspelbaarheid;

• Ontwikkelend begrip voor oorzaak en gevolg;

• Op basis van herhaling eenvoudige verbanden leggen;

• Beginnende taalontwikkeling (losse woorden, korte zinnetjes); ( hoofd, schouders, knie en teen en andere kinderliedjes.

• Het zien van middel-doel relaties.

Iemand die functioneert op associatieve ervaringsfase is in staat tot het leggen van eenvoudige verbanden wanneer er veel herhaling is geweest.

1. Onjuist
2. Juist

DE STRUCTURERENDE ervaringsfase

Het kind leert dat er binnen vaste patronen meer variaties kunnen optreden.

Er zijn gebeurtenissen die afhankelijk van de situatie niet elke keer hetzelfde zijn. ( bv als het regent gaan we niet met de fiets, maar met de auto naar school)

Het kind herkent de gebeurtenissen. Het kind leert denken en praten in verleden, heden en toekomst.

Samenwerking in de activiteit, product wordt belangrijker, productiewerk, scheppende activiteiten dierverzorging

Kenmerken van de STRUCTURERENDE ervaringsordening:

* Taal als belangrijk(er) communicatiemiddel;

• Er is sprake van wederkerig contact;

• Zekerheid neemt toe door overzien, doorzien en begrijpen;

• Toename van taakbesef maakt oefening op diverse ontwikkelingsgebieden mogelijk;

*Verder verkennen van eigen mogelijkheden; kent het eigen lichaam;

• Minder afhankelijk van vaste patronen, flexibeler;

• Meer inzicht in structuren; globaal inzicht in tijd (gisteren, vandaag, morgen);

• Meer keuzes aankunnen;

• Inzicht dat losse onderdelen samen een geheel vormen.

Iemand die functioneert op structurerende ervaringsfase is in staat om te overzien wat over twee dagen gaat komen.

😒🙁😐🙂😃

De vormgevende ervarings-fase

Het kind voegt in deze fase iets extra's, persoonlijks toe aan de bestaande structuur.

Het bedenkt zelf dingen en kiest uit verschillende mogelijkheden. Om dit te kunnen heeft het kind een zekere mate van vrijheid nodig.

De eigen identiteit van het kind komt duidelijker naar voren.

Het sociale gedrag krijgt meer diepgang. Het kind kan meerdere contacten tegelijk maken.

Kenmerken van VORMGEVENDE ervaringsordening.

• Taal als belangrijk(ste) communicatiemiddel;

• Ontwikkeling van zelfbewustzijn;

• Identificeren (zo wil ik zijn, net als…);

• Vorming van persoonlijkheid en eigen identiteit;

• Bewustzijn van eigen mogelijkheden en onmogelijkheden;

• Benutten van kwaliteiten;

• Zelfstandig en bewust keuzes maken;

• Prioriteitenstellen in de vormgeving van het eigen leven.

Iemand in de vormgevende ervarings-fase is in staat tot het aangaan en onderhouden van meerdere contacten

1. Juist
2. Onjuist

ontw. leeft.

4 - 12 jaar

ontw. leeft.

2-4 jaar

ontw. leeft. 1 - 2 jaar

ontw. leeft

Max 1 jaar

IQ tussen 35 - 55

IQ Lager dan 20

IQ tussen 55 - 70

IQ tussen 20 - 35

Lichte verstandelijke beperking

Matige verstandelijke beperking

Ernstige verstandelijke beperking

Zeer ernstige/diep verstandelijk beperkt

Niveau aanduiding IQ i.c.m ERVARINGSORDENING

ONTWIKKELINGSLEEFTIJD

Zoals uit het ervaringsordeningsmodel van Dorothea Timmers-Huigens blijkt, doorlopen alle mensen in principe dezelfde ontwikkelingsfasen.

Alleen verloopt deze ontwikkeling bij mensen met verstandelijke beperkingen trager en bereiken ze meestal niet het stadium dat volwassenen zonder verstandelijke beperkingen bereiken.

(De vormgevende fase wordt veelal nooit bereikt)

Opdracht

Bekijk onderstaande filmpjes en beantwoord per filmpje individueel de volgende vragen:

1. Wat was het eerste dat in je opkwam tijdens het kijken naar het filmpje?

2. Wat vond je mooi/leuk aan het filmpje?

3. Wat vond je niet zo leuk/moeilijk aan het filmpje?

4. Sta je door het filmpje meer open om meer kennis te maken met de branche GHZ of juist niet? Waarom wel of niet?

Nabespreking opdracht

1. Wat was het eerste dat in je opkwam tijdens het kijken naar het filmpje?

2. Wat vond je mooi/leuk aan het filmpje?

3. Wat vond je niet zo leuk/moeilijk aan het filmpje?

4. Sta je door het filmpje meer open om meer kennis te maken met de branche GHZ of juist niet? Waarom wel of niet?

Hebben jullie nog vragen?

Volgende week

Zelfstudie :)

Zie studiewijzer