2 Taalverzorging: spelling aan elkaar of los

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

GIDS NEDERLANDS

INFORMATIE VOOR LESSEN NEDERLANDS

DOEL

- je weet wanneer je twee of meer woorden los van elkaar schrijft

- je weet wanneer je twee of meer woorden aan elkaar schrijft

- je weet wat een samenstelling is

Bekijk de afbeelding. Waarin maakt de spatie verschil in betekenis?

Bekijk de afbeelding. Waarin maakt de spatie verschil in betekenis?

Weet je nog?
Leg uit wat een
SAMENSTELLING is.

Elke dinsdag wordt het ___ opgehaald.

1. huis vuil
2. huisvuil

Bah, wat is dit ___!

1. huis vuil
2. huisvuil

Leon moest invallen voor zijn zieke ___.

1. team genoot
2. teamgenoot

Het hele ___ van de wedstrijd.

1. team genoot
2. teamgenoot

Wat gaat er soms fout?

Lange woorden.

Ze zien er vaak niet uit en zijn lastig te schrijven.
Daarom zijn we geneigd ze te onderbreken met een spatie. Maar dat kan weer grote gevolgen hebben voor de betekenis!

Zie jij het verschil?

lange afstandloper of langeafstandloper
rode wijnsaus of rodewijnsaus
mageremelkpoeder of magere melkpoeder
groteteennagel of grote teennagel
gekkekoeienziekte of gekke koeienziekte

Wanneer schrijf je aan elkaar

en wanneer los?

Splitsbare werkwoorden

- Aan elkaar: als de delen bij elkaar staan

- Los: als er woorden tussen de delen passen

We mochten de toets overdoen.

Heb je de opdracht al afgemaakt?

De gymlessen vallen uit vandaag. - De gymlessen vallen weer uit vandaag.

Samengestelde aardrijkskundige namen

- Met een hoofdletter en een streepje ertussen

Noord- Holland

Zuid- Amerikaanse

Etten-Leur

Samengestelde zelfstandige naamwoorden

- Als twee of meer woorden samen één begrip vormen, schrijf je ze aan elkaar.

schooltas

fietsbel

projectweek

Twijfel?

Als je twijfelt, kun je soms het woord/ de woorden in het enkelvoud of in het meervoud zetten. Wat verandert er dan allemaal?
rodewijnglazen - een rodewijnglas
rode wijnglazen - een rood wijnglas (ook rood verandert, dus twee woorden: bijvoeglijk naamwoord en zelfstandig naamwoord)

koppelteken

Wanneer je bij een samenstelling verwarring in uitspraak krijgt, gebruik je een koppelteken.

jojo-effect

Woorden die bestaan uit

er, daar, hier of waar + voorzetsel

- Deze woorden schrijf je aan elkaar

Het boek ligt op tafel, het ligt erop.

er op

Als het voorzetsel bij een zelfstandig naamwoord of persoonlijk voornaamwoord hoort, dan schrijf je de woorden los.

Wat ligt er op tafel?

Getallen tot en met duizend

- Deze getallen schrijf je aan elkaar

zesenzeventig

drieëntwintigduizend

zevenduizend

groter dan duizend

Deze getallen schrijf je los:

vier miljoen

acht miljard

Twee voorzetsel die achter elkaar staan

- Deze voorzetsels schrijf je aan elkaar

achteruit

bovenop

tussendoor

Doe oortjes in

en bekijk het volgende filmpje!

Noteer het zn en/of ww dat aan elkaar geschreven moet worden:
Waar kun je een tijd schriften bon in wisselen?

Noteer het zn en/of ww dat aan elkaar geschreven moet worden:
Simon vraagt zich af waarom hij niet af valt, want hij doet elke morgen buik spier oefeningen.

Noteer het zn en/of ww dat aan elkaar geschreven moet worden:
In derde wereld landen is kinder arbeid helaas heel gewoon.

Noteer het zn en/of ww dat aan elkaar geschreven moet worden:
Reiniers knie operatie is voor de tweede keer uit gesteld.

Schrijf de samenstelling goed op:
niveau + indeling

Schrijf de samenstelling goed op:
niveau + verschil

Schrijf de samenstelling goed op:
chocolade + eitjes

Schrijf de samenstelling goed op:
cosmetica + industrie

Schrijf de samenstelling goed op:
karate + examen

Schrijf de samenstelling goed op:
karate + trap

Schrijf de samenstelling goed op:
opera + uitvoering

Schrijf de samenstelling goed op:
stage + activiteit

Schrijf de samenstelling goed op:
stage + instelling

Schrijf de samenstelling goed op:
informatie + uitwisseling

In het kraampje langs de weg worden streekproducten, zoals jam en ___, verkocht

1. bijen honing
2. bijenhoning

Van de nectar uit bloemkelken maken ____.

1. bijen honing
2. bijenhoning

De winkelier liet een ____ maken, nadat het oude was afgekeurd.

1. nieuw bouwplan
2. nieuwbouwplan

Het ____ voor het stationsgebied, gaat niet door.

1. nieuw bouwplan
2. nieuwbouwplan

Lativa begon te huilen als een ___, toen ze haar telefoon kwijt was.

1. klein kind
2. kleinkind

Mevrouw Schipper gaat elke zondag met haar ___ naar de Beekse Bergen.

1. klein kind
2. kleinkind

Tot 1 december kun je je___ voor de schaatswedstrijd.

1. in schrijven
2. inschrijven

Dit boek is geen werkboek, je mag er dus niet ___.

1. in schrijven
2. inschrijven

Welk woord is goed geschreven?

1. geirriteerd
2. ge-irriteerd
3. geïrriteerd

Welk woord is goed geschreven?

1. fotoonderschrift
2. foto-onderschrift
3. fotoönderschrift

Welk woord is goed geschreven?

1. beantwoorden
2. be-antwoorden
3. beäntwoorden

Welk woord is goed geschreven?

1. onderzeeer
2. onderzee-er
3. onderzeeër

Welk woord is goed geschreven?

1. mausoleum
2. mausole-um
3. mausoleüm

Welk woord is goed geschreven?

1. operatieassistent
2. operatie-assistent
3. operatieässistent

GELEERD?

- je weet wanneer je twee of meer woorden los van elkaar schrijft

- je weet wanneer je twee of meer woorden aan elkaar schrijft

- je weet wat een samenstelling is

Schrijf één ding op wat je deze les hebt geleerd en niet meer vergeet.

Stel één vraag over iets dat je nog niet zo goed
hebt begrepen.

GIDS NEDERLANDS

INFORMATIE VOOR LESSEN NEDERLANDS