Blok 2 Hoe wonen mensen?

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Thema 5 Steden en dorpen

Blok 2 Hoe wonen mensen?

Waarin verschilt een stad ten opzichte van een dorp? Leg uit.

Wat was ook al weer de primaire sector van werk?

1. Werken in landbouw en tuinbouw
2. Werken in de dienstverlening
3. Werken in de fabriek
4. Werken als eigen baas

Leg uit wat we bedoelen met een agglomeratie (of geef een voorbeeld ervan).

Wat is bevolkingsdichtheid?

1. Het aantal mensen op het platteland in cm2
2. Gemiddelde inwoners van een stad.
3. Het gemiddeld aantal mensen per km2
4. Of mensen in flats wonen.

Stelling: De bevolkingsdichtheid op het platteland is hoger dan in de stad.

1. Waar
2. Niet waar

Wat kun je in een stadscentrum tegen komen?

1. Cafés
2. Middeleeuwse stadspoort
3. Hotels
4. Station

Welk beroep is geen ambacht?

1. Bakker
2. Taxichauffeur
3. Timmerman
4. Smid

In de Middeleeuwen wilden marktkooplui verkopen. Hoe heet dat?

1. Aanbod
2. Handel
3. Vraag
4. Winst maken

Wat deden geldwisselaars in de Middeleeuwen?

1. Leenden geld uit tegen betaling (rente).
2. Controleren of de prijs klopt van producten.
3. Rekenden af voor de marktkoopman.
4. Wisselden vreemd geld om tegen geld van de stad.

Noem twee voordelen van verhuizen naar de stad.

Met wie doe jij de PO Middeleeuwse stad?
(Drie groepjes van 4 en twee groepjes van 5)!

Leerdoelen

• voorbeelden noemen van Hanzesteden.

• drie voordelen voor steden noemen om lid te zijn van de Hanze.

• uitleggen welke taak de gilden in de stad hadden.

• uitleggen dat je werk vroeger vaak bepaalde hoe je huis eruitzag.

• uitleggen waarom de stadsbewoners stadsrechten wilden.

Samen sta je sterk

• Het Hanzeverbond. 
• Een verbond van bijna 200 Noord-Europese steden aan het water die samenwerkten om beter handel te kunnen drijven.
  
• In Nederland, 13 Hanzesteden.
  
• Steden waren klein. In de stad woonden vooral veel ambachtslieden.
  

1. Timmerman
2. Bakkers
3. Schoenmakers

Gilde: Vereniging in de Middeleeuwen van mensen met hetzelfde beroep.

• Je leerde het beroep van een ervaren persoon uit de gilde. 

      Er was geen school.

De Hanze

Voordelen Hanze:

1. Samen op reis = veiliger.
   
2. Samen afspraken maken. Bijv. minder belasting betalen aan de heer.
   
3. Handelaren gebruikte dezelfde munten, maten en gewichten.
   
4. Het alleenrecht. Hanzesteden 

      mochten alleen in bepaalde 

      producten handelen.

Gilde

Mensen met hetzelfde ambacht werden lid van een vereniging = Gilde.

Functies van een gilde:

- Leden hielpen elkaar bij ziekte

- Als iemand doodging, zorgden zij voor het gezin

- Zij controleerden de kwaliteit van de producten

- Zij bepaalden de prijs van het product.

Ook zorgde het gilde dat het ambacht werd doorgegeven aan een nieuwe generatie.

• Leerling in de leer bij meester.
  
• Leren van het ambacht;   basisvaardigheden = gezel.
  
• Examen afleggen: meesterproef.

Meesterproef

Stadslucht maakt vrij!

• Steden worden groter en rijker
  
• Steden moesten gehoorzamen aan de heer (bisschop of graaf)
  
• Inwoners willen zelf baas zijn!
  
• Opstellen van regels en wetten: stadsrechten
  

Dit werd gedaan tussen de heer (adel) en de stad.

Filmpje = 2 minuutjes

Stadsrechten

• Regels eigen bestuur stad
  
• Stadsmuur bouwen
  
• Markten organiseren
  
• Tolheffingen
  
• Belasting betalen
  
• Bijstand bij oorlog

Nu centrale overheid

Geen stadrechten meer!

• Land bestuurt vanuit politieke hoofdstad 

Den Haag.

• Wetten en voorzieningen voor iedereen.
  

Bijv. Belasting, onderwijs, politie, wegen, regels, etc.

Les 2

• uitleggen dat je werk vroeger vaak bepaalde hoe je huis eruitzag (en wat er veranderd is).

• uitleggen dat kenmerken van bewoners en een wijk met elkaar te maken hebben.

• uitleggen hoe woonwijken in een achterstandswijk kunnen veranderen.

• voorbeelden noemen hoe buurten en wijken kunnen verbeteren.

 

Hoeveel miljard km per jaar reizen wij Nederlanders met zijn allen denken jullie?

Inwoners van Nederland van 6 jaar of ouder legden in coronajaar 2020 binnen Nederland gezamenlijk 152 miljard reizigerskilometers af. Daarvan werd 12,5 miljard kilometer gereisd met het openbaar vervoer. 

In 2019 reisden inwoners 30,6 miljard kilometer met het openbaar vervoer (van het totaal van bijna 219 miljard reizigerskilometers in 2019). 

Dicht bij je werk

-Vroeger ging je wonen in de stad/dorp waar je werkte.

Sommigen woonden in hun eigen bedrijf of erboven.

-Nu: mensen reizen van hun woonplaats

naar hun werk = forens.

Wonen niet bij hun werk, vaak ergens anders in woonwijken.

Wijken en buurten

• Steden groeien de laatste 100 jaar
  
• Wijken bijbouwen (wijk is deel van een stad of dorp waar mensen wonen)
  
• Huizen vaak in rijtjes gebouwd. Soms ook vrijstaand.

Oude wijken

• Slecht geïsoleerd of onderhouden.
  
• -Armoede zichtbaar
  
• -weinig winkels
  
• -hoge werkloosheid
  
• -hogere misdaadcijfers
  

= Achterstandswijken.

-->Verpauperen

Verpaupering van wijken

Vanaf 1970 verpauperden steden steeds verder:

• Jonge en rijke mensen vertrokken. 
•  Arme en oude mensen bleven achter.
  
• Huizen en voorzieningen werd niet meer goed onderhouden: 
• verpaupering.
  
• De leefbaarheid van steden ging verder achteruit

Verpaupering tegen gaan

Om verpaupering en waardedaling van huizen tegen te gaan willen steden met de tijd mee en vernieuwen. 

= stedelijke vernieuwing.

• Slopen oude wijken en dan weer nieuw bouwen. 

Betere isolatie, dubbel glas, etc.

• Aanleg van parken, buurthuizen, winkels en 

scholen.