Uiteenzetting les 1: herhaling schrijven leerjaar 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Nederlands

Schrijven - Uiteenzetting

Les 1 

H2 - P1 2022/2023

Wat gaan we vandaag doen?

1.  Hoe ziet P1 eruit?

2. Schrijfvaardigheid:

- herhaling leerjaar 1

- start leerjaar 2

Wat gaan we doen in periode 1?

1.  Schrijfvaardigheid - uiteenzetting  (3x)

2. Spelling - werkwoorden   (3x)

3. Fictie - presentatie boek  (1x)

Aan het einde van deze les ...

... heb je jouw voorkennis over schrijfvaardigheid uit leerjaar 1 opgehaald.

... weet je in grote lijnen hoe de schrijfopdracht in leerjaar 2 er uitziet.

Wat weet je nog over schrijven in leerjaar 1?
Welke begrippen herinner jij je nog?

Schrijven in leerjaar 1: Weet je nog?

Tekstsoort: amuserende tekst

Tekstdoel: amuseren

Tekstvorm: sprookje

De schrijver van een sprookje wil zijn lezer vermaken met zijn verhaal en een wijze les leren (moraal).

Schrijven in leerjaar 1: Weet je nog?

Tekstsoort: overtuigende tekst

Tekstdoel: overtuigen

Tekstvorm: betoog 

De schrijver van een betoog probeert zijn lezer met argumenten te overtuigen van zijn mening over een onderwerp.

Voordat we verdergaan ...

... een korte herhaling van alles wat je hebt geleerd over het onderdeel schrijfvaardigheid in leerjaar 1. 

Schrijven is een proces

Voor het schrijven maak je een plan! Een schrijfplan.

Voordat je begint met schrijven, vul je een schrijfplan in.

Schrijfplan = schema dat de basis van je tekst vormt, hierop bouw jij je tekst (bouwplan)

Een schrijfplan is vergelijkbaar met de fundering van een huis. Die heb je nodig om verder te kunnen bouwen. 

Schrijven: stap 1

Voordat je begint met schrijven, bedenk je: 

... waarover je gaat schrijven (onderwerp)

... wat je met de tekst wil bereiken (tekstdoel)

... voor wie je schrijft (publiek)

... welke boodschap je wilt overbrengen (hoofdgedachte) 

Onderwerp, tekstdoel, hoofdgedachte en publiek

Onderwerp  In één/een paar woorden waar de tekst over gaat.

Tekstdoel  Het doel dat je wilt bereiken met de tekst. 

Hoofdgedachte In één zin waar de hele over gaat. Het belangrijkste wat de schrijver vertelt over het onderwerp in één zin.

Publiek Voor wie je schrijft.  

Schrijven: stap 2

Vervolgens bedenk je:

... wat de kernzinnen van jouw alinea's worden.

... welke deelonderwerpen bij deze kernzinnen passen.

... hoe je de inleiding en het slot vormgeeft.

Kernzinnen en deelonderwerpen

Kernzin De belangrijkste zin van de alinea. 

Deelonderwerp In één of in een paar woorden waar een alinea/een aantal alinea's over gaat.

Inleiding In de inleiding introduceer wordt het onderwerp geïntroduceerd en wordt de lezer nieuwsgierig gemaakt.

Slot In het slot wordt de tekst afgesloten.

Teksten inleiden

Teksten kun je op verschillende manieren inleiden:

• Onderwerp aankondigen.
• Anekdote: een kort, grappig, bijzonder persoonlijk   verhaaltje vertellen.
• Eén of meer vragen stellen.
  
• De aanleiding voor het schrijven van de tekst noemen.
  

Teksten afsluiten

Teksten kun je op verschillende manieren afsluiten:

• Samenvatting De tekst in andere woorden samenvatten.
• Conclusie Een conclusie trekken.
• Advies Een advies geven.

Schrijven: stap 3 en 4

Stap 3: Schrijven met behulp van het schrijfplan

Stap 4: Herschrijven: aanpassen en verbeteren

De titel

De titel heeft twee functies:

• Vertellen waar de tekst over gaat.
• De lezer nieuwsgierig maken.

Schrijven in leerjaar 2

In leerjaar 2 schrijf je een uiteenzettende tekst. In een uiteenzettende tekst geeft de schrijver uitleg over een onderwerp. Zoals iedere tekstsoort kent ook de uiteenzettende tekst verschillende tekstvormen.

Tekstvorm	Wat wordt er uitgelegd?
Schoolboektekst	Hoe is de Eerste Wereldoorlog ontstaan?
Recept	Hoe maak je een appeltaart?
Ikea-handleiding	Hoe zet je een kledingkast in elkaar?

Schrijven in leerjaar 2

De tekstvorm die jij gaat schrijven is: achtergrondartikel. 

In een achtergrondartikel geeft de schrijver achtergrondinformatie bij een nieuwsbericht. Een nieuwsbericht vertelt de feiten: wat er is gebeurd. Een achtergrondartikel vertelt hoe het is gebeurd, waarom het is gebeurd en wat de gevolgen zijn. 

Voorbeeld achtergrondartikel

Onderwerp: Prinsjesdag

Op Prinsjesdag wordt het financiële beleid van het kabinet voor het nieuwe jaar bekendgemaakt. Waar gaat geld naartoe en waarop wordt bezuinigd?

Nieuwsbericht	Achtergrondartikel
Hierin wordt beschreven wat er met Prinsjesdag is bekendgemaakt.	Hierin wordt beschreven hoe het kabinet tot deze keuzes is gekomen.
Je wordt geïnformeerd .	Je krijgt uitleg .