Het Socialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Het Socialisme

Wat vieren we op 1 mei?

1. Moederdag
2. Bevrijdingsdag
3. De dag van de Arbeid
4. De verjaardag van koning Willem-Alexander

Wat gaan we doen vandaag?

1 De industriële revolutie in Nederland  

2  Het socialisme 

  

3 De eerste sociale wetten in Nederland 

4 Quiz

Leerdoelen

Je kunt uitleggen hoe en wanneer Nederland een industriële samenleving werd  

Je kunt uitleggen wat het socialisme inhoudt en waarom er twee groepen socialisme waren  

Je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen wat een sociale wet is

De industriële revolutie in Nederland

Nederland kwam traag op gang

• Koning Willem 1 industrialiseerde voornamelijk Zuid-Nederlandse gebieden
• Belgie werd onafhankelijk  
• Nederland had voornamelijk geïnvesteerd in wind- en watermolens
•  Kolen waren duur en vooral in het achtergestelde Limburg te vinden 
• Groot verlies van koloniën

Hoe kwam die industrialisatie op gang?

In de 2e helft van de 19e eeuw:

• De overheid begon te investeren in nieuwe infrastructuur 
• 1860-1876: Het Noordzeekanaal 
• Het Spoorwegnet wordt uitgebreid  
• De steenkoolmijnen in Zuid-Limburg gingen open

Gevolg?

Alles goedkoper! 

•  Er hoeft geen dure steenkool geïmporteerd te worden 
• Investeren wordt interessanter

De 2e helft van de 19e eeuw

• Bedrijven vervingen hun paarden en windmolens door stoommachines  
• Na 1890: zware industrie komt op gang
• Verstedelijking in Nederland begon met een rap tempo te groeien 

Gevolg?

• Slechte arbeidersomstandigheden                          - Mannen, vrouwen en kinderen werkten soms wel zestien uur op een dag!  
• Enorm onhygenische en slechte woningen door de explosieve verstedelijking 
• Lonen werden laag gehouden: mensen werden arm. Er ontstond een klassenmaatschappij 
• De armen hadden geen sociale uitkeringen of verzekeringen, zij moesten het doen met Liefdadigheid

Het Socialisme

Wie mochten er in de tweede helft van de 19e eeuw stemmen?

1. Iedereen boven de 18
2. Alleen mannen
3. Alleen de arbeidsklasse
4. Rijke mannen

Gevolg?

• De rijke mannen stemden vooral op de liberalen
• De liberalen wilden vooral dat de handel en industrie groeide. 
• Zij vonden dat regels opleggen die groei tegenhield 
• Er gebeurde dus weinig tegen de slechte omstandigheden van de arbeiders

Tegenreactie:

Karl Marx: 

• in 1850 komt het socialisme op in Europa 
• De Duitse denker Karl Marx was de grondlegger. 
• Hij bracht in 1848 het Communistisch Manifest uit                    - hij voorspelde een klassenstrijd / revolutie  
• Afschaffing van het privébezit 

Het Socialisme

Kern: een politieke stroming die vindt dat arbeid, kapitaal en grondstoffen in de handen van het volk moeten liggen (de proletariërs). Dus niet in de handen van een rijke bovenlaag.  

• Gebasseerd op gelijkheid en solidariteit  
• Sterke staat
• Al dan niet met een revolutie

Het Communisme / Marxisme

• Het afschaffen van de klassenmaatschappij 
• Iedereen heeft evenveel bezit > radicale gelijkheid  
• Alle rijkdommen en goederen komen in de handen van de arbeiders, de proletariërs > van iedereen
• Om dit te bewerkstelligen moet er een wereldrevolutie uitbreken > alle naties op aarde moeten een communistische revolutie beginnen 

Sociaaldemocratie

• Gematigde stroming binnen het socialisme  
• De slechte omstandigheden van arbeiders oplossen op een democratische manier  
• Zetten zich in voor gelijke kansen
• Roept de arbeiders op zich in vakbonden te verenigen

Waaraan kunnen we zien dat het communisme en de sociaaldemocratie nog steeds actueel zijn?

De Sociaaldemocratie nu

Het Communisme nu

De sociale wetten

De sociale kwestie

• De industrialisatie bracht veel mensen in de arbeidersklasse tot armoede: de sociale kwestie
• Naast de socialisten waren ook veel liberalen bezorgd 
• in 1874 kwam de eerste sociale wet 

Wat was de eerste sociale wet?

1. Het kinderwetje van Houten
2. De Leerplicht
3. Het algemeen kiesrecht
4. De AOW

De (eerste) sociale wetten

• 1874:  het kinderwetje van Houten 
• 1900: eisen aan woningen 
• 1901: leerplicht  
• 1917: alle mannen kregen kiesrecht
• 1919: algemeen kiesrecht

De SDAP

De sociaaldemocratische arbeiderspartij

1894: sociaaldemocraten richtten de politieke partij SDAP op 

• Zij strijden voor betere             arbeidersrechten: hogere lonen, kortere werktijden en....

Het algemeen kiesrecht

• 1848: kieswet werd al uitgebreid omdat ook liberalen invloed van meer mensen wilden 
• 1917: alle mannen (vanaf 25 jaar)  in Nederland mochten stemmen  
• 1919: alle mannen en vrouwen (vanaf 25 jaar) mochten stemmen

1913

1918

Is er in Nederland een poging tot revolutie geweest?

1. Ja
2. Nee

Troelstra's revolutie

https://www.youtube.com/watch?v=Wyex4Ijuvro

Quiz!

https://create.kahoot.it/share/socialisme/6d760d63-033c-47cf-9bd5-a83d6bbd0147