Vitale functies

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Vitale functies

Wat zijn de vitale functies?

1. Bewustzijn, hartfrequentie, bloeddruk, saturatie en temperatuur
2. Bewustzijn, hartfrequentie, bloeddruk, ademhaling en bewustzijn
3. Bewustzijn, bloeddruk, ademhaling en temperatuur
4. Bewustzijn, hartfrequentie, bloeddruk, ademhaling en temperatuur

Wat zijn de vitale functies?

Hartslag

Ademhaling

Temperatuur

Bloeddruk

Bewustzijn

Wanneer vitale functies meten?

• Bij zorgvragers (thuiszorg, verpleeghuis, GGZ, GHZ) moeten soms vitale functies worden gemeten
• Deze kunnen af en toe worden gemeten 
• Ter controle maar soms ook continu (ziekenhuis)

Waarom vitale functies meten?

• Beter beeld gezondheidstoestand
• Afwijkingen vaststellen 

1. Ademhaling (afwijkende patronen);
2. Circulatie (worden de weefsels van zuurstof voorzien en worden afvalstoffen en koolzuur afgevoerd)

Observatie ademhaling

• Frequentie 
• Diepte 
• Regelmaat 
• Ademhalingspatroon (steeds terugkerend patroon)

Wat is een normale ademhalingsfrequentie voor volwassenen?

1. 9-14/min
2. 12-20/min
3. 20-30/min
4. 30-50/min

Frequentie ademhaling

• Volwassenen: 9-14/minuut
• Tieners 12-20/minuut
• Kinderen van 2 -12 jaar: 20-30/minuut

• Zuigelingen: 30-50/minuut

Hoge ademfrequentie komt voor bij:

• Aandoeningen van longen en luchtwegen
  
• Hartafwijkingen
  
• Koorts
  
• Lichamelijke inspanning
  
• Emotie 
•  Pijn (ribben)

Lage ademfrequentie:

• In slaap en rusttoestand
• Na gebruik van slaapmiddelen

Geluid

Normale omstandigheden:

• Vrijwel geen geluid
  
• Mogelijk snurken (zwelling van de slijmvliezen van de ademhalingswegen)
  

Afwijkende ademhaling: 

• Hijgende
• Snurkende
  
• Rochelende
  
• Piepende ademhaling (astma aanval)
  

Afwijkende ademhaling

Kussmall – ademhaling:

• Regelmatige zeer diepe ademhaling.
  
• Komt voor bij bewusteloosheid door een verhoogde bloedsuikerspiegel
  

Cheyne – stokes – ademhaling:

• Onregelmatige en ongelijkmatige ademhaling
  
• Het is een in diepte toenemende ademhaling, die geleidelijk oppervlakkiger wordt, waarnaar een korte of langere adempauze volgt
• Bij stervende zorgvragers  

Hartfrequentie

Je observeert het aantal hartslagen per minuut

Je observeert de hartslag in rusttoestand

Gemiddelde hartslag

   - pasgeborene: 120 – 140 sl/min

   - kinderen: de frequentie hangt er af van de leeftijd, maar is hoger dan

     een bij een volwassene

   - volwassene 60 – 80 sl/min

Wat gebeurt er tijdens een hartslag?

Bij elke hartslag vult het hart zich met bloed. 

Daarna trekt de hartspier samen om bloed naar je organen en spieren te pompen. 

Normaal is de hartslag bij volwassenen in rust tussen de 60 en 100 slagen per minuut. Wat is jouw hartslag?

De hartslag kan gemakkelijk
    gemeten worden door de kloppingen te
    tellen van een bloedvat in de pols vlak
    onder de duim. 

Dit wordt de polsslag genoemd.
   

Hartslag

Normale hartslag: regelmatig

“Normaal” zijn alle hartslagen even krachtig en gelijkmatig

Onregelmatige hartslag kan wijzen op een stoornis in de werking van het hart

Noteren in zorgdossier bij onregelmatig ritme: 85 IRR (= irregulair)

Afwijkende hartfrequentie

1. Verhoogde hartfrequentie: tachycardie                                                              Oorzaken: emoties, koorts, bloedingen, hartafwijkingen, bepaald medicatiegebruik
2. Verlaagde hartfrequentie: bradycardie                                                               Oorzaken: sporters, slaap, een hersenaandoening, bij hartafwijkingen, bepaald medicatiegebruik, in een later stadium van shock

Bloeddruk

Variatie in bloeddruk en stroomsnelheid

Wat zegt je bloeddruk over je gezondheid?

• Het bloed 'drukt' tegen wanden van bloedvaten: bloeddruk
  

• Bloeddruk verschilt in je lichaam
  

• Hoge bloeddruk slecht op de lange termijn: beschadiging bloedvat
  
• Lage bloeddruk kan zorgen voor duizeligheid en flauwvallen.
  

Wat is hypertensie

1. te lage bloeddruk
2. te hoge bloeddruk
3. een normale bloedruk
4. te druk in de klas

Bloeddruk

Hoge bloeddruk

Lage bloeddruk

Saturatie

• Gezonde mensen saturatie 96- 100 %
• COPD/ hartfalen saturatie 92-100%
• Lager dan 95% overleg arts
• Lager dan 90% overwegen toedienen van zuurstof. Altijd in overleg met een arts

https://www.youtube.com/watch?v=hzTgInTp5Ec 

Aandachtpunten saturatie meten

• Kijk naar de zorgvrager, niet alleen naar de getallen; wat zie je?
• Nagellak kan de meting beïnvloeden
• Door koude handen is de meting moeilijker uit te voeren (geen mooie curve)

VS

Goede curve

Slechte curve

Wat meet je bij de saturatie?

1. De bloeddruk van de patient
2. Percentage zuurstof in de vinger
3. Het percentage hemoglobine gebonden met zuurstof
4. Het percentage hemoglobine gebonden met koolzuur

Temperatuur

Vitale functie: constant houden van de lichaamstemperatuur

• Normale temperatuur: 36,5 - 37,5 °C 
• Verhoging: 37,5 tot 38 °C
  
• Koorts: boven de 38 °C  
• Ondertemperatuur (hypothermie): lager dan 35 °C
  

Ochtendtemp is lager dan de middagtemp

Hoe meet je de temperatuur
bij een patiënt?

Manieren temperatuur meting

• Rectaal (in het rectum)
  
• Axillair (onder de oksel)
  
• Oraal (onder de tong)
  
• Intra-auraal  of tympanisch (in het oor)

Bewustzijn 

A: alertheid

V: verbaal

P: pijn

U: unresponsive

Bewustzijn

Een volwassen persoon heeft een normaal bewustzijn bij de volgende kenmerken, gemeten volgens de AVPU methode.

A: alertheid: reageert adequaat op vragen en kijkt spontaan naar de ander.

V: verbaal: de persoon reageert op aanspreken en opent daarbij de ogen.

P: pijn: de persoon reageert op een pijnprikkel.

U: unresponsive: geen enkele reactie op bovenstaande prikkels.