hoofdstuk 4: het strafrecht: wat is het strafrecht

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Leerdoelen

Je kunt de uitgangspunten van het strafrecht noemen en toelichten
Je kunt de rechten van een verdachte noemen en daarbij vertellen waarom deze rechten belangrijk zijn voor onze rechtsstaat

Wat doet een rechter?

Zou jij rechter willen zijn? Leg je antwoord uit

www.npostart.nl

Rechtsbronnen

Wetboek van Strafrecht

misdrijven en overtredingen. Geweldsmisdrijven, diefstal, openbaar dronkenschap

Wegenverkeerswet

Hierin staan alle misdrijven en overtredingen die te maken hebben met het verkeer. Zoals joyriding en rijden onder invloed

Wet Wapens en munitie

Hierin vind je alles over het bezit van wapens en wat verboden is, zoals automatische wapens maar ook boksbeugels en pepperspray

waar iets te vinden is over wetten of de betekenis daarvan. 

Belangrijke rechtsbronnen zijn: De Nederlandse wet, internationale wetgeving en jurisprudentie

Opiumwet

Hierin vindt je alles dat te maken heeft met drugs en het bezit of verkoop daarvan.

jurisprudentie

alle uitspraken van rechters bij elkaar.

Soms is een wet namelijk niet helemaal duidelijk. Een rechter legt deze wet dan zelf uit. Andere rechters volgen deze uitleg zodat het eerlijk blijft

Uitgangspunten?

Uitgangspunten: waar houd je als rechter rekening mee?

Uitgangspunten (1/5)

- je kunt alleen gestraft worden voor iets wat volgens de wet strafbaar is

De wet bepaalt ook de maximumstraf

Waarom zou de wet geen minimumstraf eisen?

Uitgangspunten (2/5)

Er wordt rekening gehouden met de ernst van het delict

Met drank op achter het stuur wordt door een andere rechter behandeld dan moord en er staat een veel zwaardere straf op moord

Uitgangspunten (3/5)

Er wordt gekeken naar de situatie waarin het delict plaatsvond.

Overmacht
Noodweer

Wanneer er sprake is van zelfverdediging

De situatie dwingt je tot iets strafbaars. Bijvoorbeeld: hoogzwangere vrouw naar ziekenhuis brengen

Uitgangspunten (4/5)

Er wordt rekening gehouden met de achtergrond en persoonlijke eigenschappen van de dader

Ontoerekeningsvatbaar

de dader weet niet wat hij doet, hij kan er zelf niets aan doen en moet psychiatrische hulp krijgen. (geldt dus niet voor drank of drugs)

Uitgangspunten (5/5)

Er wordt rekening houden met de leeftijd van de dader

zie jeugdstrafrecht

Uitgangspunten

- strafbaar volgens wet
- ernst van het delict
- in welke situatie
- wat is de achtergrond van de dader?
- wat is de leeftijd van de dader?

Jeugdstrafrecht

Art. 77a-77hh Sr:

• Leeftijden:

• Tot 12 jaar: geen strafrechtelijke vervolging

• Vanaf 16 jaar en ouder mag ook meerderjarigen strafrecht worden toegepast. Rechter bepaalt.

• Tussen 18-21 mag ook jeugdstrafrecht worden toegepast.

Lezen en maken

maak opdracht 1, 2 en 3

Klaar?

zoek op internet (via de krantenbank) een voorbeeld van overmacht of noodweer. Deel dit met de klas

Door rood rijden omdat je geen andere keuze hebt

1. noodweer
2. overmacht
3. legaliteitsbeginsel
4. trias politica

Wanneer de rechter een maatregel oplegt dan is dit bijvoorbeeld:

1. gevangenisstraf
2. geldboete
3. taakstraf
4. tbs

Welke jongeren vallen onder jeugdstrafrecht?

1. 12-16
2. 14-18
3. 16-21
4. 12-18

Bedenk zelf een situatie waarin noodweer een rol speelt

Rechten verdachten

1. Verdachte = redelijk vermoeden
2. Recht om te weten waar je van verdacht wordt.
3. Recht op advocaat
4. Recht om te zwijgen
5. Beperkte tijd vast houden
6. Eerlijk proces > onafhankelijke en onpartijdige rechter
7. onschuldig tot rechter de straf heeft uitgesproken.

De politie moet dus een goede reden hebben om je aan te houden

vanaf moment van inverzekeringstelling (langer dan 6 uur vastgehouden). Als je de kosten niet kan betalen wordt een advocaat toegewezen

Een verdachte mag maximaal 110 dagen en 6 uur worden vastgehouden voordat de rechtszaak begint

Een verdachte moet wel meewerken aan het vaststellen van de identiteit (legitimatie, vingerafdrukken, DNA)

Wanneer een rechter niet onpartijdig is kan een rechter 'gewraakt' worden. Een voorbeeld hiervan is te vinden in het proces van Wilders

Soms heeft de media iemand al veroordeeld voordat de rechter het vonnis geveld heeft. Dit noem je 'trial by media'. Eenzijdige berichtgeving zorgt er dan voor dat ook de samenleving een verdachte al schuldig vindt. Goede media spreekt dan ook van verdachte ipv dader.

Rechten verdachten

8. Na de uitspraak van de rechter mag je in hoger beroep gaan
9. Misdrijven en overtredingen kunnen verjaren
10. vrijgesproken = vrij behalve bij moordzaken

ernstige delicten zoals moord kunnen nooit verjaren

Lezen en maken

Lees de lestekst van hoofdstuk 5.2

Maak opdracht 1 t/m 6 (ten minste!)