H7.4 M3b

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Welkom

3 MAVO ||  2019-2020

Hoofdstuk 7

De overheid voor ons allemaal

Programma

• Vorige les
• Lesdoelen
• Theorie
• Aan de slag
• Evaluatie

Wat was ook alweer privatiseren?

Lesdoelen

Aan het einde van de les

• Kun je beschrijven wat de rijksbegroting is
  
• Kun je de gevolgen benoemen wanneer de overheid een begrotingstekort heeft

Werkvorm

In groepjes van 3

Elke groepje heeft €5 miljoen

Elk lid van een groepje vertegenwoordigd een schoolvak

Hoeveel van de €5 miljoen zou jij moeten krijgen?

Groep 1:

Amir - Ne

Boris - Wi

Chanty - Eco

Groep 2:

Donna - Ne

Dylan - Wi

Famke - Eco

Groep 3:

Finn - Ne

Fiona - Wi

Floortje - Eco

Groep 4:

Ilyas - Ne

Isabel - Wi

Jaimee - Eco

Groep 5:

Jill - Ne

Joeri - Wi

Lilya - Eco

Groep 6:

Omar - Ne

Pascalle - Wi

Rosali - Eco

Tim - Eng

Miljoennnota

• De rijksbegroting is een overzicht van alle inkomsten en uitgaven die de rijksoverheid in het komende jaar verwacht.
  

• De miljoenennota is een toelichting op deze inkomsten en uitgaven.
  

• De minister van Financiën presenteert elk jaar op de derde dinsdag van september (Prinsjesdag) de rijksbegroting aan de Tweede Kamer.
  

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/begrotingen/2019/09/17/miljoenennota-2020

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/prinsjesdag/lesmateriaal/miljoenennotaposter

Begrotingstekort

• Als de overheid verwacht dat ze meer geld moet uitgeven dan dat er binnenkomt, is er een begrotingstekort.
  

Wat kun je doen als je geld tekort komt?

De overheid kan dit tekort voorkomen door te bezuinigen, of door te zorgen voor extra inkomsten.

Kan de overheid een begrotingstekort niet voorkomen, dan moet de overheid geld lenen.

Staatsschuld

• De staatsschuld is het totaal aan leningen dat de overheid op een bepaald moment heeft.
  
• Doordat de overheid in alle jaren met een begrotingstekort geld heeft geleend, is een staatsschuld ontstaan.
  
• Die schuld daalt als de overheid aflost op de leningen. Over de staatsschuld betaalt de overheid ieder jaar rente.
  

Aan de slag

Maken H7.4 opdracht 40 t/m 43

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!

Tot 5 minuten voor tijd

Kun je beschrijven wat de rijksbegroting is

Kun je de gevolgen benoemen wanneer de overheid een begrotingstekort heeft

Lesdoelen

Aan het einde van de les

Kun je beschrijven wat voor belastingen je als burger aan het Rijk betaalt

Wat zijn de grootste inkomstenbronnen van Nederland?

Belastingen

De belangrijkste inkomsten van het Rijk zijn belastingen. 

Er zijn twee groepen:

• Kostprijsverhogende belastingen
  
• Belastingen op inkomen, winst en vermogen
  
  
• Andere inkomsten van het Rijk zijn sociale premies en de niet-belastingontvangsten zoals winst uit staatsbedrijven en boetes.
  

Indirecte belastingen

Kostprijsverhogende belastingen = indirecte belastingen.

Bijv. accijns en btw -> Verwerkt in de prijs die je als consument betaalt aan de leverancier.

Indirecte belastingen: je betaalt ze via de leverancier aan de overheid.

Directe belastingen

Belasting op inkomen, winst en vermogen =
directe belastingen. 

Bijv. inkomstenbelasting -> Als je in loondienst werkt, houd je werkgever loonbelasting in en betaalt dit aan de overheid. 

Bv’s en nv’s betalen over hun winst vennootschapsbelasting. 

Als de accijns en btw verhoogd wordt, dan is dit een verhoging van

1. Indirecte belastingen
2. directe belastingen

Wat betaal jij aan belastingen?
Wat betaal jij aan de overheid?
Zijn het directe of indirecte belastingen?
Leg je antwoord uit

Draagkrachtbeginsel

Bij de loon- en inkomstenbelasting past de overheid het draagkrachtbeginsel toe.
Iemand met een hoog inkomen betaalt in verhouding meer belasting dan iemand met een laag inkomen.
Als gevolg hiervan worden de verschillen tussen de netto-inkomens kleiner dan tussen de bruto-inkomens.

Draagkrachtbeginsel

Iemand met een hoog inkomen betaalt in verhouding meer belasting dan iemand met een laag inkomen.

Hoe kan je dat zien in Nederland?

Als gevolg hiervan worden de verschillen tussen de netto-inkomens kleiner dan tussen de bruto-inkomens.

Profijtbeginsel

De overheid past soms het profijtbeginsel toe. 

Je betaalt pas belasting als je ergens gebruik van maakt.

Bedenk een voorbeeld van het profijtbeginsel.

Profijtbeginsel en autobezitters

Autorijders hebben op drie manieren te maken met het profijtbeginsel:

• In de aanschafprijs zit een bedrag voor de bpm (belasting van personenauto's en motorrijwielen).
  
• Voor het bezit van een auto betaal je motorrijtuigenbelasting.
  
• Als je tankt, betaal je accijns en btw.
  

De overheid laat autobezitters veel belasting betalen, want voor hen worden dure wegen, viaducten en andere verkeersvoorzieningen aangelegd. 

Daarbij is autorijden schadelijk voor het milieu.

Aan de slag

H7.4 afmaken

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!