7. samenvatting

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

THEMA 7 duurzaam leven

Welke begrippen ken jij over dit hoofdstuk?

Wat past het best voor jou bij klimaatverandering?

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat de klimaatsveranderingen zijn en hoe dit tot stand komt

Atmosfeer/ dampkring

Laagje om de aarde heen

Broeikasgassen

CO2

Waterdamp

Ozon 

Methaan (koeienscheten)

Methaan, broeikasgas #2

Methaan is 25x sterker dan 

CO2 en wordt uitgescheiden

door reducenten (baceriën) :

  * Koeienscheten

  * Oude moerassen (toendra)

  * Afgebrand regenwoud

Algen kunnen dit afbreken

Waardoor verandert het klimaat?

Klimaat: gemiddelde weer over langere periode in bepaald gebied. 

- in NL: stijgend klimaat. 

- algemeen op aarde: stijgende temperatuur. 

Gevolgen?.....

Waardoor vindt er opwarming van de aarde plaats? 

1. Natuurlijke schommelingen -> vroeger waren er immers ook ijstijden, tijdens middeleeuwen juist hoog -> weinig bewijs 

2. Versterkt broeikaseffect - veel bewijs -> CO2 stijgt door verbranding fossiele brandstoffen + ontbossing. 

opwarming aarde

Vervuiling van water

1.  Chemische afvalstoffen
   Giftige stoffen uit industrie/huishoudens (kca)
   -> Bioaccumulatie (opstapelen in voedselketen)
2. Vermesting
3. Plastic (Plasticsoep)

Het water

Oppervlaktewater:

• Water in rivieren, kanalen, meren en de zeeën

Grondwater:

• Water dat zich in de grond bevind

Zelfreinigend vermogen

• Water is in staat zichzelf te reinigen
• Dode resten verontreinigen het water: door bacteriën kunnen deze worden opgeruimd

Vermesting

• Meer mineralen in water: vermesting. 

Gevolgen:

• Algenbloei: veel algen groeien op water
• Probleem: zuurstofgebrek in water.
• Hierdoor gaan vissen/waterdieren dood. 

Chemische bestrijding

Om ziekten en plagen te bestrijden => pesticiden

Nadelen:

• Ze zijn niet-selectief (ze maken geen onderscheid).

•Een populatie kan resistent worden (ongevoelig voor het middel). 

• Er treedt bio-accumulatie op (ophoping in organismen).

Niet-selectief

Veel bestrijdingsmiddelen zijn niet-selectief. Dat betekent dat ze niet alleen de plaagdieren doden, maar ook andere organismen. Bestrijdingsmiddelen die wel maar één soort doden, zijn selectief.

Bio-accumulatie

Bestrijdingsmiddelen kunnen zich ophopen in organismen. Dieren krijgen de bestrijdingsmiddelen binnen, bijvoorbeeld met hun voedsel. De chemische stoffen worden opgeslagen in hun vetweefsel. Als het dier wordt opgegeten, komen de stoffen in de volgende schakel van de voedselketen. Daar worden ze ook opgeslagen in het vetweefsel. Zo komt er een ophoping van giftige stoffen in organismen hoger in de voedselketen (zie afbeelding 1). Die ophoping noem je bio-accumulatie.

De dieren aan de top van een voedselketen krijgen in verhouding de meeste bestrijdingsmiddelen in hun lichaam. Zij kunnen daaraan doodgaan.

Resistentie

Een derde nadeel van bestrijdingsmiddelen is dat een populatie er ongevoelig voor kan worden. Dit heet resistentie. Resistentie is erfelijk en ontstaat in een aantal stappen:

• Door genetische variatie zijn sommige individuen niet of minder gevoelig voor het bestrijdingsmiddel.

• Deze organismen overleven en planten zich voort.

• Hun nakomelingen erven de resistentie en overleven ook.

• De niet-resistente individuen gaan dood.

• Na een aantal generaties is de hele populatie resistent.

Als de populatie resistent is, kan er een nieuwe plaag komen. Om deze te bestrijden, is weer een ander bestrijdingsmiddel nodig.

Bio-accumulatie

Ophoping van gifstoffen in

voedselketen.

Biomassa gaat verloren

Gifstoffen niet

Vragen

Vervuiling =

1. Grondstoffen uit het milieu halen
2. Grondstoffen aan het milieu toevoegen
3. Afvalstoffen uit het milieu halen
4. Afvalstoffen aan het milieu toevoegen

Wat is uitputting?

1. Grondstoffen uit het milieu halen
2. Grondstoffen aan het milieu toevoegen
3. Afvalstoffen uit het milieu halen
4. Afvalstoffen aan het milieu toevoegen

Wat is aantasting van het milieu?

1. alleen vervuiling
2. alleen uitputting
3. allebei

Wat is
"het klimaat"?

1. Het verschil tussen zomer en winter
2. De temperatuur en regenval over een lange periode
3. Het verschil van temperatuur tussen dag en nacht

Antwoord is D, lange periode
A en C zijn variaties in korte periode, het gaat over het weer
B klimaat en weer zijn de condities van de atmosfeer. CO2 beïnvloedt het klimaat.

NB: Wat is atmosfeer??
Simpel gezegd is de atmosfeer de “lucht om de aarde die de aarde scheidt van de ruimte”.

Wat is klimaatverandering?

1. Het warmer, kouder, droger, natter worden
2. Het uitdrogen van de natuur
3. Gemiddelde bebossing in een bepaald gebied
4. Vervuilen van de natuur

5. Hoe beïnvloedt de
mens het klimaat?

1. Door te fietsen en door windenergie te gebruiken
2. Door zeespiegelstijging en bloemen te plukken
3. Door CO2 en andere broeikasgassen uit te stoten
4. Door lava en gas uit te stoten

Antwoorden zijn A en C
A – door te fietsen en windenergie te gebruiken hebben we een positieve invloed op het klimaat
B – zeespiegelstijging is een gevolg van klimaatverandering (het wordt warmer, en daardoor smelten bijvoorbeeld gletsjers), bloemen plukken heeft niet echt effect (bomen kappen wel)
D – dit doet een volkaan, niet te mens

Wat is biodiversiteit?

1. Het aantal oorspronkelijke plantensoorten
2. Het aantal oorspronkelijke diersoorten
3. De variatie aan soorten in de natuur
4. Het verdwijnen van soorten in de natuur

Hoe heet het gas dat in de scheten van koeien zit?

1. zuurstof
2. stikstof
3. methaan

Methaan (CH4) is ...

1. Organisch
2. Anorganisch

Methaan is een broeikasgas

1. juist
2. onjuist

Aan de slag

LEREN VOOR DE TOETS

Thema 7