6.5 Aangeleerd gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Gedrags-

verandering

Gedrag verandert (soms)

- Leerprocessen spelen een rol

manieren van leren

Leerprocessen

Leren = een duurzame gedragsverandering onder invloed van externe prikkel. 

Manieren van leren:

• Inprenting 
• Gewenning 
• Conditionering 

• Imitatie 
• Inzicht 

Inprenting

= iets kan alleen worden geleerd in een bepaalde, korte levensperiode (de gevoelige periode)

Gewenning

= Een bepaalde reactie op een prikkel wordt afgeleerd bij herhaling van die prikkel.

Conditionering

= leren door straffen en belonen. 

• Proefondervindelijk/ trail and error -->  conditionering onder natuurlijk omstandigheden
• Operante conditionering -->  leren door straffen en belonen waardoor de frequentie van een gedrag verandert. 
• Klassieke conditionering --> aanleren van een nieuw gedrag  op een bepaalde prikkel
  
            

                                         Pavlov

Proefondervindelijk/ trail and error 

kuikens leren het verschil tussen kleine steentjes en graankorrels: ze pikken eerst naar alle wat klein en rond is, en ontdekken al snel het verschil tussen eetbaar en niet eetbaar

Een jonge vogel die een wesp heeft opgepikt en een steek in zijn tong heeft opgelopen, zal voortaan van alle geel-zwarte dieren afblijven (ook al zijn het geen wespen).

Operant conditioneren

= Het effect van gedrag (beloning of straf) heeft invloed op de frequentie waarmee het gedrag plaatsvindt.

Klassiek conditioneren

= Een prikkel veroorzaakt een bepaald gedrag (reflex) welke oorspronkelijk niet door deze prikkel werden veroorzaakt 

Imitatie

= nabootsing: leren door het gedrag van soortgenoten na te doen

Inzicht

= combineren van verschillende

 ervaringen in een onbekende situatie

voor het vinden van een oplossing

manieren van leren

Leerprocessen

• Inprenting --> iets wordt geleerd in een bepaalde, korte levensperiode
• Gewenning --> een bepaalde reactie op een prikkel wordt afgeleerd bij herhaling van die prikkel 
• Conditionering --> leren door beloning en straf

• Imitatie --> leren door het gedrag van soortgenoten na te doen
• Inzicht --> ontstaat door het combineren van verschillende ervaringen in een onbekende situatie voor het vinden van een oplossing. 

Wat is gewenning?

1. Leren dat je altijd moet reageren.
2. Leren dat reageren niet altijd nodig is.
3. Leren dat reactie noodzakelijk is.
4. Leren in korte gevoelige periode.

Een jonge beer probeert voor het eerst zalm te vangen. Welk leerproces is dit?

1. Trial and error
2. Operante conditionering
3. Imitatie
4. Inprenting

Na het horen van een knal gooit je kamergenoot een prop tegen je hoofd. Na een tijd duik je vanzelf weg bij het horen van de knal. Welk leerproces is dit?

1. Operante conditionering
2. Klassieke conditionering
3. Gewenning
4. Inzicht

Leg uit wat het verschil is tussen klassiek conditioneren en operant conditioneren?

Wat is geen voorbeeld van sociaal gedrag?

1. vlooien bij apen
2. mens laat hond uit
3. katten vechten met elkaar
4. twee eenden baltsen