Grammatica Cursus 5 Par. 6 Woordsoorten - zww en hww

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 1

Grammatica woordsoorten - zww en hww

Grammatica 

Cursus 5 

Par. 6 

Woordsoorten - zww en hww

(Blz. 214-215)

Leerdoelen

- Je leert over werkwoorden.

- Je kan/weet onderscheid te maken tussen zelfstandige werkwoorden en hulpwerkwoorden.

Woordsoorten

De woorden van een zin kun je indelen in woordsoorten.

Een van die woordsoorten zijn werkwoorden.

We hebben 3 verschillende soorten werkwoorden. 

In deze paragraaf behandelen we er 2: zww en hww

Werkwoorden

Werkwoorden korten we af met ww.

Een werkwoord zegt wat iets of iemand doet of wat er gebeurt. 

In een zin staat ten minste één werkwoord. 

Er zijn ook zinnen met meer werkwoorden. 

Zin met 1 werkwoord

De hoogspringer wint de gouden plak.

Ik dronk vanmorgen voor het eerst een kopje koffie.

Zin met meer werkwoord

Mischa heeft een vogelhuisje gemaakt.

Ik moest lachen om de grappen.

Zo herken je een werkwoord

Een werkwoord kun je vervoegen. Je geeft het dan verschillende werkwoordsvormen:

- winnen: win, wint, winnen, gewonnen.

- maken: maak, maakt, maken, gemaakt. 

Wat is een werkwoord?
Een werkwoord geeft aan:

1. mens, dier of ding
2. handeling, gebeurtenis of toestand
3. wanneer, hoe of waar iets gebeurt
4. dat iemand iets maakt

Is 'kochten' een werkwoord of geen werkwoord?

1. werkwoord
2. geen werkwoord

Is 'jarig' een werkwoord of geen werkwoord?

1. werkwoord
2. geen werkwoord

Is 'volgens' een werkwoord of geen werkwoord?

1. werkwoord
2. geen werkwoord

Is 'zijn' een werkwoord of geen werkwoord?
"Dat is zijn sporttas."

1. werkwoord
2. geen werkwoord

Is 'verwijdert' een werkwoord of geen werkwoord?

1. werkwoord
2. geen werkwoord

Is 'drinken' een werkwoord of geen werkwoord?

1. werkwoord
2. geen werkwoord

Zelfstandig werkwoord en hulpwerkwoord

• zelfstandige werkwoorden en hulpwerkwoorden kunnen benoemen

Wat is een zelfstandig werkwoord?

Zelfstandig werkwoord (ZWW)

• Een zelfstandig werkwoord is het belangrijkste werkwoord in de zin.
• Een zelfstandig werkwoord geeft een handeling aan: wat iemand doet of wat iemand overkomt
• Er staat altijd maar één zelfstandig werkwoord in een zin!

• Heeft een zin maar één werkwoord? Dan is het altijd een zelfstandig werkwoord.

Zelfstandig werkwoord (2)

- een zin kan niet zonder een zelfstandig werkwoord (zww)

- als een zelfstandig werkwoord weggelaten wordt in een zin, dan klopt de zin niet meer

- zelfstandige werkwoorden kun je niet weglaten in een zin

- hulpwerkwoorden kun je wel weglaten in een zin

Wat zijn zelfstandig werkwoorden?

1. zinsdelen
2. woordsoorten

Wat is een zelfstandig werkwoord?

1. Werkwoord dat de actie aangeeft in de zin
2. Werkwoord dat een ander werkwoord helpt
3. voltooid deelwoord

Ik heb gegeten.

Het zelfstandig werkwoord is:

1. heb
2. ik
3. gegeten
4. er zit geen werkwoord in de zin

Wat is wel een zelfstandig werkwoord?

1. worden
2. wandelen

Een zelfstandig werkwoord hoort
bij het .....

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Is "werd" een zelfstandig werkwoord?
Er werd wat geglimlacht: van mij naar hem.

1. ja
2. nee

'Hebben' kan een hulpwerkwoord en een zelfstandig werkwoord zijn.

1. Waar
2. Niet waar

Wat is GEEN zelfstandig werkwoord?

1. fietsen
2. hebben
3. zijn
4. stelen

Een zelfstandig werkwoord (zww) is....

1. een ww dat helpt om een gezegde te maken.
2. een ww dat iets aan het ow koppelt.
3. het belangrijkste ww in de zin.

Ik heb tegen de bal geschopt.

Het zelfstandig werkwoord is:

1. geschopt
2. tegen
3. ik
4. heb

Wanneer is 'zijn' een zelfstandig werkwoord?

1. Als het betekent 'ergens zijn/zich bevinden'
2. Als het betekent 'een eigenschap toekennen'
3. In alle overige gevallen
4. Bij de opperregel

Wat is een hulpwerkwoord?

zelfstandig werkwoord

Dus met een zelfstandig werkwoord en met een koppelwerkwoord.

Hulpwerkwoord (HWW)

- Hulpwerkwoorden komen voor in elke zin met meer dan 1 werkwoord.

- Ze helpen om het gezegde van een zin te maken. 

(gezegde = alle werkwoorden in een zin)

Hulpwerkwoord (HWW): voorbeelden

- hebben, zijn (hww's van tijd)

- kunnen, willen, zullen, mogen, moeten, hoeven (hww's van modaliteit --> wijze, manier)

-  zijn, worden (hww's van lijdende vorm --> iemand wordt door, iemand is door)

Hulpwerkwoord (HWW): voorbeelden

- gaan, blijven, zijn, zitten, lopen, hangen, staan.(hww's van aspecten --> 

ze drukken bijvoorbeeld het begin, de voortgang, de voltooiing of het resultaat uit van de handeling die door het werkwoord wordt uitgedrukt)

Wat zijn hulpwerkwoorden?

1. De belangrijkste werkwoorden in een zin
2. Werkwoorden die een ander ww 'helpen'

Hulpwerkwoord =

1. Woordsoort
2. Zinsdeel

Wat is het hulpwerkwoord?

1. is
2. gestruikeld

Wat is het hulpwerkwoord?

1. heeft
2. gekocht

Een hulpwerkwoord kan een vorm van worden zijn.

1. Waar
2. Niet waar

zelfstandig werkwoord of hulpwerkwoord?

Ik heb gegeten
heb = .....

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord

'Fietsen' kan een hulpwerkwoord zijn.

1. Waar
2. Niet waar

hulpwerkwoord?

1. schaatsen
2. zijn

Welk woord is geen hulpwerkwoord?

1. Zijn
2. Krijgen
3. Worden
4. Hebben

Zij heeft het gelukkig niet kunnen zien.

Wat is/zijn de hulpwerkwoord(en)?

1. heeft
2. heeft zien
3. heeft kunnen
4. kunnen zien

Wat is het hulpwerkwoord?

Wie is naar dat concert geweest?

1. geweest
2. is

Er staat altijd een hulpwerkwoord in de zin.

1. waar
2. niet waar

Kan je meer hulpwerkwoorden in een in hebben?

1. ja
2. nee

Het voltooid deelwoord staat samen met een hulpwerkwoord in de zin.

Welke hulpwerkwoorden kunnen dat zijn?

1. Hebben
2. Zijn
3. Maken
4. Worden

De bekendste hulpwerkwoorden zijn...

1. hebben en zijn
2. slaan en schoppen

Hulpwerkwoord?

1. schaatsen
2. zijn

De persoonsvorm is altijd een hulpwerkwoord.

1. Waar
2. Niet waar

Maken in het lesboek

Blz. 214 en 215 

Maak opdracht 1 t/m 6