Besturingstechniek BBL - Les 5 - Uitvoerorganen

• Voeding
• MBO
• Studiejaar 2

Uitvoerorganen

Een uitvoerorgaan is dat onderdeel van de installatie dat iets uitvoert, op commando van de besturing. 

(6.5 in ELO; 10.7 in map)

Vaak bevindt zich tussen de besturing en het uitvoerorgaan nog een hoofdschakelelement.

(6.1 - 6.4 in ELO; 10.6 in map). 

Opdracht schakelelemanten

Werk zelfstandig 6 van ELO door en hfd 10.6 van de map

Alleen 3/2 en 5/2 ventielen.

Doelen

1. Dln. kent plek uitvoerorganen in de besturingskring
2. Dln. kan verschillende soorten uitvoerorganen benoemen
3. Dln. kan onderdelen dubbelwerkende cilinders benoemen
4. Dln. kan functie schakelelementen benoemen.
5. Dln. Kan verstoringen aan cilinders signaleren en oplossen

Benoem verschillende soorten uitvoerorganen

Uitvoerorganen

Uitvoerorganen - elektronisch

Elektronische uitvoerorganen gebruiken elektriciteit als energiebron. Veel toegepaste elektrische uitvoerorganen zijn de elektromotoren.

Deze elektromotoren zijn onder te verdelen in:

- gelijkstroommotoren;

- wisselstroommotoren.

Uitvoerorganen - elektronisch

Zoek op internet de symbolen voor de volgende motoren:

- gelijkstroommotor;

- wisselstroommotor.

Wat wordt bedoeld met ster/driehoek schakeling bij het opstarten van een 3 fasen motor?

Uitvoerorganen - elektronisch

Zoek voor onderstaande elektronische uitvoerorganen, die veel gebruikt worden, de symbolen op:

- lamp                                   - pomp

- claxon                                - klep

- zoemer                              - klep handbediend

- bel                                        - verwarmingselement

Uitvoerorganen - elektronisch

De symbolen voor:

- lamp                                  

-  claxon

- zoemer

- bel      

Uitvoerorganen - elektronisch

De symbolen voor:

- pomp

- klep

- klep handbediend

- verwarmingselement

Uitvoerorganen - hydraulisch

In de hydroliek wordt een vloeistof onder druk gebracht. 

Als vloeistof wordt meestal een speciale oliesoort gebruikt.

Hydraulische uitvoerorganen worden vooral toegepast voor grote krachten.  

Uitvoerorganen - pneumatisch

Pneumatische uitvoerorganen gebruiken lucht (perslucht) als energiebron.

Perslucht is lucht die onder druk samengeperst is en daardoor 'kracht' kan leveren.

Uitvoerorganen - pneumatisch

Zoek op internet de symbolen op voor de volgende pneumatische uitvoerorganen:

- pneumatische enkelwerkende cilinder;

- pneumatische dubbelwerkende cilinder;

- pneumatische dubbelwerkende  cilinder met instelbare buffering. 

Beweging cilinder

• De cilinder wordt voortbewogen door perslucht 
• De luchtdruk moet hoog genoeg zijn om de weerstand die de cilinder ondervindt te overwinnen.
• De snelheid wordt bepaald door de luchtdruk minus de weerstand.
• De (basis) luchtdruk wordt ingesteld met een reduceer.
• De lucht achter de cilinderkop verdwijnt via een afblaas

Hoe loopt de perslucht bij een
enkelwerkende trekcilinder?

Regelen snelheid cilinder

Met toevoer (druk) en afvoer lucht (flow)

Hoe kun je snelheid cilinder regelen?
Hele slag en alleen het laatste stukje?

Uitvoerorganen - pneumatisch

• Dubbelwerkende cilinder met instelbare buffering.
  - Waarom wordt deze buffering gebruikt? 

    --> De buffering voorkomt dat de zuiger in de  uiterste 
           stand met een harde klap het cilinderuiteinde raakt.

De snelheid van de in- en uitgaande slag van de cilinder kan
worden ingesteld met een snelheidsregelventiel.

  

Besturing

• De PlC weet de stand van de cilinder via eindstandmelders (reedcontacten) (is input)
  
• Het elektrische commando wordt via het schakelelement (3/2 of 5/2 ventiel) doorgegeven en daarmee bepaald door welke slang de perslucht naar de cilinder gaat

Problemen.

Aannames:

• Luchtdruk na reduceer is goed. (bijv. 3 Bar)
• Bij de check komt er wel perslucht bij de cilinder. Dus de aansturing via het schakelelement is goed.
• Werk de problemen in 2 / 3 tallen uit  

Problemen

1. De cilinder beweegt helemaal niet.
2. De cilinder beweegt met stoten
3. De cilinder beweegt langzaam, maar komt net niet bij de eindstandsmelder (reedcontact)
4. De cilinder beweegt normaal, maar haalt reedcontact niet

Plaats een foto van jullie antwoorden

Uitvoerorganen - pneumatisch

Vacuüm-ejector

Met een zuignap kunnen voorwerpen worden opgetild.

De zuignap werkt met een vacuüm.

Het vacuüm wordt opgewekt volgens het venturi-principe.

Zoek uit hoe het venturi-principe werkt.

Uitvoerorganen - pneumatisch

Hoofdschakelelementen

Meestal gaan de commando's vanaf de besturing niet direct naar het uitvoerorgaan, maar naar een hoofdschakelelement.

Een hoofdschakelelement is de tussenschakel tussen besturing en uitvoerorgaan.

(pneumatische) ventielen

Ventielen worden vaak gebruikt als schakelelement.

Meestal electromagnetisch bediend.

Ventiel heeft vaak 2 standen en 3 of 5 poorten

Naam ventiel is aantal poorten/aantal standen

Namen poorten 3/2 en 5/2 ventielen

1 (P) = perslucht

2 (A) en 4 (B) zijn de poorten naar en van de cilinder

3 (R) en 5 (S) zijn de afblazen van de retourlucht

Ventielen geluidsdemper

De perslucht verlaat vaak het ventiel niet via een luchtleiding, maar via een geluidsdemper (lijkt op een filter).

Wat is het gevaar als een demper verstopt zit? 

Wat is de korte termijn oplossing?

Het aantal aansluitingen is vaak lager dan het aantal poorten.

Voor wat staat dit symbool?

1. Persluchtingang
2. Persluchtuitgang

Hoofschakelelementen - peumatiek

Bekende schakelelementen in de pneumatiek zijn ventielen.

Hoe heten de volgende ventielen?

Hoofschakelelementen - peumatiek

di

Alle drie schakelventielen hebben 2 kamers (blokjes). 

Links: 3 poorten (uitgangen 1-2-3) en is daarom een 3/2 ventiel. Bediening is met een drukknop en heet dan: 3/2 ventiel drukknop bediend. 

Midden: heeft 3 poorten is een 3/2 ventiel. Bediening met een schakelaar: 3/2 ventiel schakelknop bediend. 

Rechts: heeft 5 poorten, is een 5/2 ventiel, bediening met een schakelaar: 5/2 ventiel schakelknop bediend. 

Welke poorten gaan richting cilinder?

1. 1
2. 2 en 4
3. 2 en 3
4. 2 en 5

5/2 ventielen

Dubbelwerkende cilinder

Meestal aangestuurd met een 5/2 ventiel

2 persluchtaansluitingen

Schakelingen elektrisch, maar kan ook met de hand via

gele knop of met een schroef

Benoem de onderdelen 

van dit ventiel.

Versleep de componenten

afgesloten poort

drukknop

veer

luchtdoorgang

persluchtingang

luchtuitlaat

Welk soort ventiel is dit?

1. 4/2
2. 3/3
3. 4/3
4. 5/2

Symbolen bediening ventielen

Opdracht uitvoerorganen

Werk zelfstandig 6.5 van ELO door en hfd 10.7 van de map