De brug - spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Wat gaan we doen vandaag?

15 minuten lezen 

De brug spelling 

Aan de slag met de opdrachten

De brug - Spelling 

• Leestekens: punt, komma, puntkomma, dubbele punt, aanhalingstekens
  
• Hoofdletters en kleine letters
  
• Leenwoorden: Franse en Engelse 
  
• Koppelteken en weglatingsstreepje
  
• Tussenletters in samenstellingen
  

Welke leestekens ken je?

Leestekens

• Punt: achter mededelende zin
  
• Komma: tussen een samengestelde zin, tussen 2 persoonsvormen, voor signaalwoorden 
  
• Puntkomma: als twee zinnen sterk met elkaar samenhangen. Je kan het vervangen door een punt
  
• Dubbele punt: kan je vervangen door het woordje ‘want’. De tweede zin geeft een toelichting bij de eerste zin.
  
• Aanhalingstekens: als iemand iets letterlijk zegt

Voorbeeld

Punt: ik ga vandaag naar school.

Komma: ik ga vandaag naar school, want dat moet van mijn ouders

Puntkomma: ik ga vandaag naar school; Op school leer ik veel

Dubbele punt: ik ga vandaag naar school: dat moet van mijn ouders

Aanhalingstekens: mijn moeder zei: ‘jij gaat vandaag naar school’ 

Wanneer schrijf je een hoofdletter?

Wanneer schrijf je kleine letters?

Wat voor Franse en Engelse leenwoorden kennen wij in het Nederlands?
Denk aan ‘trottoir’ & ‘stand-by’

Spelling van Engelse leenwoorden

• Een samenstelling van Engelse woorden schrijf je in het Nederlands als één woord: businessclass, sciencefiction.
  
• Als het rechterdeel van de samenstelling een Engels voorzetsel is, plaats je een koppelteken: lay-out, stand-by.
  
• Sommige combinaties worden gezien als een woordgroep. Dan schrijf je de delen los: compact disc, first lady.

Spelling van Franse leenwoorden:

• In sommige Franse woorden schrijf je op een klinker een accent aigu (zoals op de é in logé), een accent grave (zoals op de è in scène) of een accent circonflexe (zoals op de ê in crêpe). De accenten op de e blijven behouden als dat nodig is voor de uitspraak.
  
• Andere Franse woorden schrijf je zonder accenttekens: compote, ragout.
  
• In een woord dat als echt Frans wordt aangevoeld, blijven alle accenttekens staan. Dat geldt vooral voor woordgroepen (crème fraîche).

Wanneer gebruiken we het weglatingsstreepje?

Koppelteken

1. in woorden met de voorvoegsels adjunct-, aspirant-, bijna-, ex-, interim-, kandidaat-, leerling-, niet-, non-, oud-: adjunct-directeur, oud-leerling;
   
2. in samenstellingen waarin je het tweede deel met een hoofdletter schrijft: anti-Brits, pro-Frans;
   
3. in samenstellingen van twee gelijkwaardige woorden: trainer-coach.
   

Koppelteken

1. in samenkoppelingen, die anders onoverzichtelijk worden: glas-in-loodraam, zwart-op-wit;
   
2. in samenstellingen tussen klinkers die je ook samen kunt uitspreken, de zogenoemde ‘botsende klinkers’: aa, ae, ai, au, ee, ei, eu, ie, ii, oe, oi, oo, ou, ui, uu en i+j, i+ij, e+ui: studie-uur (maar: radioactief);
   
3. bij letters, cijfers, andere tekens, afkortingen en St of Sint: $-teken, 40+-kaas, St-Jan;
   
4. bij aardrijkskundige namen, of woorden die daarvan afgeleid zijn: Zuid- Spanje, Noord-Franse, Nieuw-Zeelander
   

Wanneer schrijf je een -s tussen twee woorden?

Wanneer voeg je -(e)n toe tussen twee woorden?

Tussenletters -(e)n

1. Als het eerste deel van een samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op -en heeft, schrijf je -en- tussen de woorden: paardenbloem, berenvel.
   
2. Schrijf geen -(e)n- (maar soms wel -e-) in deze gevallen:
   
3. het eerste deel heeft geen meervoud: gerstebier
   
4. het eerste deel verwijst naar iets waar er maar één van is: zonnewijzer
   
5. het eerste deel heeft (ook) een meervoud op -s: gedachtesprong
   
6. het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord: brekebeen (het eerste deel komt van het ww breken), goedemorgen, plattegrond (het eerste deel is een bijvoeglijk naamwoord)
   
7. het eerste deel versterkt een bijvoeglijk naamwoord: bereleuk
   

Vragen?

Nu

De brug - spelling opdracht 1 t/m 4