Hoofdstuk 3

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Basismodel Keynes

Het basismodel

• De economie heeft vier sectoren:de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland.
• In het basismodel laten we de overheid en het buitenland buiten beschouwing.
• Het Keynesiaans is een vraagmodel voor de korte termijn. 
• Het is dus een conjunctuurmodel. 
• We bestuderen de effectieve vraag en de productiecapaciteit veronderstellen we als constant.

Waar staan de afkortingen Bopla en Spobo voor?

Afko's

Y = Inkomen

W = productie 

C = Consumptie

S = Sparen 

I = investeren

Vergelijkingen

(1) W = EV evenwichtsvoorwaarde

(2) Y = W identiteit --> Altijd zo 

(3) EV = C + I definitievergelijking (altijd waar)

(4) C = 0,75Y + 20 gedragsvergelijking

(5) Iea = 25 gedragsvergelijking

Y = Nationaal inkomen

Optelsom van alle inkomens in een land:

Loon + Huur + Rente + Pacht + Winst

Beloning productiefactoren natuur, arbeid, kapitaal, ondernemersschap

(W = Y)

Evenwichtsinkomen

Het inkomen waarbij de productie gelijk is aan de effectieve vraag wordt het evenwichtsinkomen genoemd. 

Dus W=EV

Aangezien productie hetzelfde is als inkomen (W = Y) geldt:

Oplossingsregel voor modellen: Y = EV ---> Leren

Y = EV

C = 0,75Y + 20 

I = 25 

EV (C + I) = 0,75 Y + 45

Y = EV

Y = 0,75Y + 45

Y = 180 --> Inkomen waarij productie gelijk is aan EV. 

Spaarfunctie

C = 0,75Y + 20 

I = 25 

EV (C + I) = 0,75 Y + 45

Consumenten consumeren 0,75Y en 20 

Dus sparen ze de rest: S = 0,25Y - 20 

Evenwichtsinkomen Y = EV

Y = C + S

EV = C + I

C + S = C + I

Dus evenwichtsinkomen bij S = I

Stel, Y = 200

C = 0,75Y + 20 

I = 25 

EV (C + I) = 0,75 Y + 45

Y = 180 --> Inkomen waarij productie gelijk is aan EV. 

Stel Y = 200 --> Ev is dan (0,75 x 200) + 45 = 195

Productie > Effectiee vraag, dus een overschot. Productie dalen

Maken 

 3.1 t/m 3.5 en 3.8

Consumptiefunctie

C = cY + C

c = consumptiequote (% van Y dat geconsumeerd wordt)

C = consumptie die onafhankelijk van inkomen is (Autonome consumptie)

Y = W

Toegevoegde waarde (productie = W) wordt gebruikt voor de beloningen van de productiefactoren (Loon, huur, rente, pacht en winst).

Dus: Productie = inkomen (W = Y)

Evenwicht op goederenmarkt

De markt zal richting Y* werken. 

Stel inkomen is hoger dan Y*

De bestedingen zijn daar lager dan het inkomen (dus productie). Daardoor komen bedrijven te zitten met voorraden.

Gevolg voor productie? En  voor werkgelegenheid? en vervolgens inkomen?

Evenwicht: Y = EV

Evenwicht op de kapitaalmarkt

Bij evenwicht op de goederenmarkt is er ook evenwicht op de kapitaalmarkt.

Het spaargeld (S) van de gezinnen, wordt gebruikt door de financiele instellingen om uit te lenen aan de bedrijven (voor I) 

Dus geldt de evenwichtsvoorwaarde: 

S = I

Oefenopdracht

C = 0,7Y + 100

I = 50

EV = C + I

Bereken het inkomen waarbij evenwicht is op de goederenmarkt (inkomensevenwicht) met Y = EV en S = I

(Hoe kom je ook alweer op S???)

EV = cY+Co + Io

c = Marginale consumptiequote --> Hoeveel van elke euro extra inkomen wordt geconsumeerd?

Co = Autonome consumptie --> Vast getal

Io --> Investeringen vast getal

C = 0,75y + 20

Y = C + S

S = Y - C

Dus S = 0,25y - 20

Gemiddelde consumptiequote

Totale consumptie / inkomen 

C = 0,75Y + 20

Stel, Y is 150. Dan is C= (0,75 x 150) + 20 = 132,5

Gemiddelde consumptiequote = 132,5/150 = 0,883

Marginale consumptiequote

Verandering consumptie / verandering inkomen

C = 0,75Y + 20

Y = 100 --> C = 95

Y = 110--> C = 102,5

7,5 / 10 = 0,75 (Logisch antwoord, zie formule)

Vragen en opdrachten

3.1 t/m 3.15

Evenwicht op goederenmarkt

De markt zal richting Y* werken. 

Stel inkomen is hoger dan Y*

De bestedingen zijn daar lager dan het inkomen (dus productie). Daardoor komen bedrijven te zitten met voorraden.

Gevolg voor productie? En  voor werkgelegenheid? en vervolgens inkomen?

Evenwicht: Y = EV

Werking multiplier

Als I stijgt, stijgt de EV.

Daardoor gaat W omhoog

Daardoor Y omhoog

Daardoor C omhoog (0,75Y)

Daardoor Ev omhoog 

enz

Dus: Effect stijging I is groter dan het bedrag van I

Multiplier

Stel dat de multiplier 3 is.

Investeringen bedrijven in een land 2021 --> 25 miljard

Investeringen bedrijven in een land 2022  --> 30 miljard

Het inkomen stijgt met 5 x 3 = 15 miljard 

Multiplier

C = 0,75Y+20 (C = cY + Co)

1 : (1-c).... Dus 1:0,25 = 4

Kennen: Als multiplier 4 is, wil dat het volgende zeggen:

Y = 4 x Co + 4 x Io

Als Co of Io met 10 stijgt, stijgt Y 4x zo snel

Grotere marginale consumptie

Bij 0,75Y + 20 is de multiplier kleiner dan bij 0,85Y + 20.

Waarom? Bij 0,75Y stroomt er van een extra euro inkomen 0,25Y naar de spaarrekening = Spaarlek.

Het spaarlek bij 0,85Y is slechts 0,15Y, dus heeft een verhoging van I meer invloed op Y

Aanbodkant

Aanbod wordt bepaald door de kwaliteit en kwantiteit van de productiefactoren in een land:

Natuur, arbeid, kapitaal en ondernemerschap.

Productiecapaciteit

Hoeveel kan er totaal gemaakt worden. 

Er zijn 10 docenten die maximaal 8 lessen per dag kunnen geven. De productiecapaciteit is dan 80 lessen per dag, of 400 per week.

Arbeidsproductiviteit p.p.

Hoeveel kan er in een bepaalde periode gemaakt worden?

Formule: Productie : aantal arbeiders

Opdrachten:

3.17 t/m 3.22 (3.16 overslaan)

Aanbodkant economie

Vraagkant: EV = C + I

Y = inkomen & productie

Aanbodkant:

Y* = Productiecapaciteit (Hangt af van de productiefactor arbeid)

Voorbeeld Y*

Er zijn in een land 5 miljoen arbeiders (Aa = Arbeidsaanbod en beroepsbevolking)

De gemiddelde arbeidsproductiviteit (loon) is €50.000

Totale productiecapaciteit Y* = 50Aa

(Y*) = 250 miljard (5 milj. x 50.000)

Er kan max. voor 250 miljard worden geproduceerd

Vervolg voorbeeld

Y* = 250 miljard (Max. productiecapaciteit)

Y = EV bij 200 miljard (Vraag C + I)

Totale arbeidsvraag(AV) is dan 200/50 = 4 miljoen

Av = Y / apt

Dus een miljoen mensen werkloos. Door stimulering van bestedingen kan de werkloosheid dalen. 

Bestedingsevenwicht

De situatie waarin de effectieve vraag, de productie en het nationaal inkomen gelijk is aan de productiecapaciteit (Y*)

= Bestedingsevenwicht 

Ofwel: Y = Y*

Vervolg voorbeeld

Y* = 250 miljard

Y = 200 miljard

Totale arbeidsvraag(AV) is dan 200/50 = 4 miljoen

Av = Y / apt

Ev moet met 50 miljard stijgen om de werkloosheid (1 miljoen mensen) op te lossen. 

Hoeveel moet I dan omhoog?

Stel dat de multiplier 4 is

Mp x Verandering I = Verandering Y

Verandering Y = +50

Mp = 4

Verandering I = 50/4 = 12,5

Laagconjunctuur

EV < Y* (Vraag is kleiner dan capaciteit)

Onderbezetting: de productiecapaciteit wordt niet benut (<100%). Er is conjuncturele werkloosheid.

Bovenstaand cijfervoorbeeld dus 1 miljoen mensen conjunctureel werkloos.

Weektaak

3.23 t/m 3.35

Uit welke 2 onderdelen bestaat de effectieve vraag in een land?

EV = C + I

C = 0,8Y + 50 (S = 0,2Y - 50)

I = 50 (Autonoom)

Wie of wat bepaalt het aanbod in een land?

Aanbodkant economie

Y* = Productiecapaciteit

Hangt af van het arbeidsaanbod en de productiviteit per persoon.

15 miljoen arbeiders die gemiddeld voor 50.000 kunnen produceren:

Y* = 750 miljard (50*aa)

Cijfervoorbeeld

Overnemen in schrift:

C = 0,9Y + 50 (Multiplier = 10)

I = 40

EV = C + I

Y* = 60Aa

Aa = 16 miljoen

Av = Y/60

U = Aa - Av

Bereken:

 * Evenwichtsinkomen (Y = EV)

 * Werkloosheid bij evenwichtsinkomen

* Bedrag waarmee Co moet stijgen om de werkloosheid op te lossen

Maken 3.32