1.3 Functies van gedrag & 1.5 Ontwikkeling van gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H1 Gedrag

Planning Periode 4

Vandaag

• 1.3 Functies van gedrag
• 1.5 Ontwikkeling van gedrag

PO Gedragsonderzoek

Op basis van een onderzoeksvraag ga je het gedrag van dieren onderzoeken in Diergaarde Blijdorp!

Maar daar heb je wel kennis over gedrag voor nodig... 

Wat weet je nog van de vorige les?

Gedrag

Hoe wordt gedrag veroorzaakt?

Een respons volgt alleen als de prikkel of motivatie groot genoeg is

Welke functie(s) heeft gedrag?

De algemene functie van gedrag

Vergroten van de overlevingskans van het individu en de soort door een grotere kans op voortplanten

Voorbeelden??

Vechten of vluchten

Gedragssystemen in conflict:

- Ambivalent gedrag

- Overspronggedrag

- Omgericht gedrag

Aangeboren en aangeleerd 

Aangeboren gedrag

Gedrag dat niet geleerd hoeft te worden, zoals reflexen of erfelijk gedrag (responsen op sleutelprikkels)

Aangeleerd gedrag

Hoe leren dieren en mensen? 

1. Inprenten
2. Gewenning
3. Trial & error (proefondervindelijk leren)
4. Imiteren
5. Conditioneren: klassiek en operant 
6. Inzichtelijk leren

Wat ga je doen?

Lezen 1.3 en 1.5 

Opdracht 9 van 1.3 

Opdracht 4 en 10 van 1.5

1.5 Ontwikkeling van gedrag

Je leert hoe gedrag ontwikkelt door leren

reflexen, aangeboren, bewust gedrag, aangeleerd, oefenen, imitatiegedrag, inprenten, trial en error, gewenning

Aangeleerd gedrag

Hoe leren dieren en mensen? 

1. Inprenten
2. Gewenning
3. Trial & error (proefondervindelijk leren)
4. Imiteren
5. Conditioneren: klassiek en operant 
6. Inzichtelijk leren

Inprenten

Onbewust leren in een gevoelige periode waarbij het geleerde wordt niet meer vergeten. 

Voorbeeld bij mensen: een taal leer je het beste tussen je 2e en 10e levensjaar. Een vreemde taal leer je dus sneller in de kleutertijd, dan op de middelbare school!

Gewenning

Een bepaalde respons op een prikkel wordt afgeleerd na herhaling van die prikkel

Dus je reageert niet meer als de prikkel geen zinvolle informatie bevat!

Imiteren

Leren door het gedrag van andere soortgenoten na te doen

Trial & Error

Proefondervindelijk leren, dus leren door vallen en opstaan!

En door oefenen gaat het steeds beter :)

Conditioneren

Leren door een verband te leggen tussen gedrag en beloning

Klassiek of operant

Klassieke conditionering

Een prikkel veroorzaakt bepaald gedrag dat oorspronkelijk niet door die prikkel werd veroorzaakt 

Dit komt doordat een neutrale prikkel wordt gekoppeld aan een prikkel die een reflex oproept

Operante conditionering

Leren door het effect/de gevolgen van bepaald gedrag

Het gewenste gedrag wordt bekrachtigd door beloning of het ongewenste gedrag wordt afgeleerd door straf

Conditionering

Functioneel leren

Passief leren

- gebeurt onbewust

- klassiek conditioneren

- verbinden van 2 losstaande prikkels met elkaar

Actief leren

- gebeurt bewust

- operant conditioneren

- belonen/ straffen

Inzicht

Leren door een oplossing te bedenken zonder dat dit is voorgedaan of zonder lukraak proberen.

Bijvoorbeeld wiskunde vraagstukken oplossen!

1. aangeboren gedrag
2. aangeleerd gedrag

Is voetbaltalent
aangeboren of aangeleerd?

1. Aangeboren
2. Aangeleerd

1. trial and error
2. imiteren
3. inzichtelijk leren
4. gewennen

Op welke manier kun je de vaardigheid het beste aanleren?
Een rebus oplossen

1. Beloning en straf
2. Imiteren
3. Inzicht
4. Oefenen

Malika is gebeten door een grote herdershond. Nu is ze zelfs bang voor puppy's. Dit is een voorbeeld van:

1. Klassiek conditioneren
2. Operant conditioneren

7. Skinner gaat er vanuit dat een positieve consequentie het gedrag versterkt. Dit noemt hij operant conditioneren.

1. Juist
2. Onjuist

Iemand is als kind gebeten door een hond en daardoor zijn leven lang bang voor puppy's

1. Klassiek conditioneren
2. Operant conditioneren

Het aanleren van gedrag door straf en beloning wordt conditionering genoemd

1. Juist
2. Onjuist

Dolfijnen krijgen een vis als ze door een hoepel springen.

1. Klassiek conditioneren
2. Operant conditioneren