Hst 42 stijlfouten - 2 lessen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vandaag Hst 42 

In dit hoofdstuk leer je zinnen zonder stijlfouten te maken

Hoe?

In Lessonup een fout, jij schrijft de goede versie op om te leren 

Vandaag deel 1

Volgende les deel 2

(huiswerk eventueel ter oefening voor morgen)

Dit zijn leuke lesjes voor taalfetisjisten. Iemand een idee wat dat is?

Waarom belangrijk?

Als je hier geen fouten in maakt kom je netjes over.

Als je hier wel fouten in maakt, bijvoorbeeld in een brief 'veroordelen' mensen die dit goed weten, je snel.

Stom maar waar.

Welke stijlfouten? hst 42

contaminatie 

pleonasme  

tautologie 

incongruentie 

barbarisme

Pleonasme 

Een pleonasme bestaat uit twee woordsoorten, vaak een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord.

Natte tranen

Witte sneeuw

Ronde cirkel

Tautologie : 

twee woorden van dezelfde woordsoort, bijvoorbeeld twee bijvoeglijk naamwoorden, twee zelfstandig naamwoorden of twee bijwoorden. Tussen de woorden in staat meestal een voegwoord, zoals en of of. 

onzetaal.nl

Pak pen & papier

Schrijf de verbetering op (die vertel ik erbij en zal niet in lessonup staan)

Kwaadwillige laster veroorzaakt veel verdriet

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

We moeten onze eigen cijferlijst uitprinten.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

De mondelinge bespreking heeft gisterochtend plaatsgevonden.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Ze heeft de klok uiteindelijk horen luiden.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Er werden drie mannen opgepakt voor de opzettelijke inbraak bij de bank.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Ik laat me niet van het kastje in het riet sturen.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Deze zomer hadden wij de parasol wel nodig tegen de hete tropenzon.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Hé Philip! Zit je nou weer bij Margo af te spieken?

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Volgens mijn mening kan dit niet langer zo doorgaan.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

De geruchten over faillissement circuleren voortdurend rond bij die vereniging.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Natuurlijk controleren we vanzelfsprekend de antwoorden.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Wij zijn genoodzaakt u te moeten ontslaan.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Ik moet de opdracht helemaal overnieuw maken.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Zodra wij de uitslag hebben, bellen wij u onmiddellijk.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Dat is maar een klein detail in jouw verhaal, Robert.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Wij hoeven tomaten tegenwoordig niet meer uit het buitenland te importeren.

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Pak je schrift zodat je dit kunt opnoteren!

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMINATIE
4. GEEN STIJLFOUT

Er wonen circa 200 à 220 mensen

1. PLEONASME
2. TAUTOLOGIE
3. CONTAMIINATIE
4. GEEN STIJLFIGUUR

Verder met hst 42

Vorige les: 

contaminatie

pleonasme

tautologie 

Nu:

Incongruentie van getal en verwijswoord

Aan de slag 

met 1 t/m 4 

en 

6 t/m 9 

blz. 172/173

Huiswerk

Maken vraag 1 t/m 4

Antwoorden 

1 Een spelfout is een fout in de regels van het spellen. Een stijlfout is een fout in de formulering van een zin of zinsdeel.

2 a De tautologie ontstaat door de woorden ‘want’ en ‘immers’. Deze woorden betekenen hetzelfde.

b ‘Jezelf niet op de voorgrond plaatsen’ is een deel van de betekenis van bescheiden zijn. We

hebben hier te maken met overtollig woordgebruik, dus een pleonasme.

c ‘Nagecheckt’ is hier een contaminatie. Twee woorden worden door elkaar gebruikt. Juist zou zijn: ‘nakijken’ of ‘checken’.

d ‘leven in’ is hier een barbarisme. Dit is afgeleid uit het Engels. Als iemand in Spanje woont, zeg je: ‘He lives in Spain’. In correct Nederlands zou je zeggen: ‘Hij woont in Spanje.’

e Er is sprake van tautologie omdat de woorden ‘als’ en ‘zijnde’ hier hetzelfde betekenen. 

Antwoorden 3

a Er is hier sprake van een pleonasme. ‘Langzaam’ is een deel van de betekenis van het woord

‘slenteren.’ Het gebruik van het woord ‘langzaam’ in deze zin is overbodig.

b ‘Vroeger of later’ is een barbarisme. In het Engels zeg je ‘sooner or later’. In het Nederlands is het

echter ‘vroeg of laat’.

c ‘Politieruiters te paard’ is een pleonasme. Ruiters zijn namelijk altijd te paard.

d ‘zoals bijvoorbeeld’ is een tautologie. Deze woorden betekenen hetzelfde.

e ‘zo trots als een aap’ is een contaminatie. Deze contaminatie bestaat uit de uitdrukkingen

‘apetrots’ en ‘zo trots als een pauw’. 

Antwoorden 4/5

4 Wij associëren het woord ‘verkleden’ met het aantrekken van bijvoorbeeld verkleedpakken, zoals

carnavalskleren.

5 a Dit is een contaminatie van ‘dat klopt’ en ‘het sluit als een bus’.

b Bijvoorbeeld: ‘voor eeuwig en altijd’, ‘enkel en alleen’ of ‘gratis en voor niets’.

Antwoorden 6

6 a De fout is ‘de data is’. Data is namelijk meervoud. De zin moet zijn: ‘De data zijn razendsnel

geanalyseerd.’

b ‘Waarmee’ is een onjuist verwijswoord. Simon is namelijk een persoon, dus verwijs je terug naar het antecedent met ‘met wie’. De zin moet zijn: ‘Simon is een neef van mij met wie ik altijd

ontzettend kan lachen.’

c Officieel wordt ‘zowel … als’ gevolgd door een persoonsvorm in het enkelvoud. De persoonsvorm ‘ondervinden’ staat hier in het meervoud. De zin moet zijn: ‘Zowel leraar als leerling ondervindt nadelen van grote klassen.’

 .’

Antwoorden 6

d Nederland is onzijdig. Het verwijswoord ‘haar’ is vrouwelijk. Voor onzijdige woorden gebruiken we voor het bezittelijk voornaamwoord ‘zijn’. De zin moet zijn: ‘Nederland staat wereldwijd bekend om zijn molens, tulpen, dijken, klompen, kaas en tolerantie.’

e ‘De Verenigde Staten’ is meervoud. De persoonsvorm ‘heeft’ is echter enkelvoud. De zin moet

zijn: ‘De Verenigde Staten hebben in 2016 Donald Trump verkozen tot president.’

Antwoorden 7

In de eerste zin is er sprake van incongruentie van getal omdat ‘De Nederlandse jeugd’ enkelvoud is. De persoonsvorm ‘hebben’ en het bezittelijk voornaamwoord ‘hun’ staan in het meervoud. Het woord is enkelvoud, ook al worden er meerdere personen bedoeld. Een ander voorbeeld hiervan is ‘de groep’, dit is ook enkelvoud.

Ook in de tweede zin is ‘een derde van de Nederlandse jongeren’ enkelvoud, maar staan de

werkwoorden in het meervoud. Als het onderwerp een breukgetal is, dan hoort de persoonsvorm

in het enkelvoud te staan.

Antwoorden 8

8 a Het verwijswoord ‘die’ is fout. Het verwijst terug naar ‘het meisje’. Naar het-woorden verwijs je terug met ‘dat’.

b ‘Het meisje’ is biologisch gezien vrouwelijk, maar grammaticaal gezien onzijdig. Het wordt vaak als raar gezien om met ‘dat’ naar een persoon terug te verwijzen. Omdat ‘het meisje’ biologisch vrouwelijk is, kiezen mensen er vaak voor om met ‘die’ te verwijzen. 

Antwoorden 9

9 a ‘Stroopwafels Online Webshop’ is hier een pleonasme. Een webshop is namelijk altijd online.

Een goede zin zou zijn: ‘De lekkerste stroopwafels bestel je bij Stroopwafels Webshop. Wij bakken de stroopwafels pas na jouw bestelling. Verser kan niet!’

b ‘een enorme wolk muggen’ is enkelvoud. Het werkwoord ‘bestaan’ staat in het meervoud. De

correcte zin zou zijn: ‘In het Friese Stavoren is een enorme wolk muggen gespot die bestaat uit

honderdduizenden of miljoenen beestjes.’

c Hier is sprake van een contaminatie. De uitdrukkingen ‘onder de knie krijgen’ en ‘in de vingers

krijgen’ worden hier door elkaar gebruikt. Een goede zin zou zijn: ‘Helaas kan ik het typen niet zo

goed onder de knie krijgen als ik zou willen.’

 

Antwoorden 9

d ‘Het is nu eenmaal zo’ en ‘helaas’ drukken allebei teleurstellingen uit. Er is hier dus sprake van een tautologie. Een goede zin zou zijn: ‘Op dit moment is het nu eenmaal zo dat we er niets aan

kunnen doen.’

e ‘De vereniging’ is vrouwelijk. Het bezittelijk voornaamwoord ‘zijn’ is dus onjuist. De goede zin zou zijn: ‘Vanwege de stormschade heeft de vereniging haar activiteiten voorlopig gestaakt.’