Poëzie KLAD

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Poëzie

Theorie

Thema

Het thema  van een gedicht is het antwoord op de vraag                waarover het gedicht gaat. Het thema is meestal een abstract     woord. (zie deel 'thema en motief')                                                               

Vormbegrippen

Een vers= regel in je gedicht.                                                                     Een strofe= verzen die samenhoren; tussen de strofen heb je

                            meestal een witregel.                                                             Een refrein= gelijke versregels die terugkomen.                               

 Het ritme= de afwisseling tussen beklemtoonde en                    

                           onbeklemtoonde lettergrepen.                                          

                             vb. appel, voeten, natuur                                                            

 

Vormbegrippen

Een enjambement= een zin die doorloopt over meerdere               verzen, waarbij de dichter een zin afbreekt op een niet-  natuurlijke plaats.  De zin gaat plots op een nieuwe versregel verder.                                                                    

vb. Bijna nooit, zie je een vogel in de lucht

zich bedenken, zwenken, terug.        

Rijm

-Gedichten kunnen rijmen. Een gedicht dat niet rijmt is een vrij vers.                  Wanneer een gedicht wel rijmt, zijn er veel mogelijkheden. De belangrijkste soorten eindrijm zijn:       

                                                                                                          

-Een gepaard rijm (AABB)

-Een gekruist rijm (ABAB)

-Een omarmend rijm (ABBA)                                                                                                     

Een gepaard rijm (AABB)

Als kind al in zee, o, rilde ik al

bij de gedachte aan een kwal!

                           Maar de grootste kwallen, zo leerde ik later,

                  die zwemmen boven, niet onder water.

Uit: natuurlijke historie, Lévi Weemoedt

Een gekruist rijm (ABAB)

Het huis waar ik woon, heeft wel erg dunne muren

en we wonen te dicht op een kluit.                                 

Dus een klein beetje herrie geeft ruzie met de buren                        en zo'n ruzie maakt ook weer geluid.

Uit: Het lied van Mustafa, Willem Wilmink

Een omarmend rijm (ABBA)

Voor ik vertrek kijk ik nog rond

De tuin gaat zonder mij zijn gang                                 

De merel zingt, helder en lang

Een egel wroet wat in de grond

Uit: Mens en tuin (11), Stijn Staak

Ronde 4

Quiztime!

1a. Welk rijmschema is gepaard rijm

1. ABAB
2. AABB

1b. Welke soort eindrijm herken je?

1. gepaard rijm
2. omarmend rijm
3. gekruist rijm

2a. Een reeks verzen die bij elkaar horen en meestal een witregel ertussen hebben, vormen een ...

1. regel
2. refrein
3. strofe

2b. Een vers is ...

1. een regel in een gedicht.
2. een regel die voortdurend terugkomt in een gedicht.
3. een aantal regels die samenhoren.

3a. Welk rijmschema is ABBA

1. gekruist rijm
2. omarmend rijm
3. gepaard rijm

3b. Welke soort eindrijm herken je? 

1. gepaard rijm
2. gekruist rijm
3. omarmend rijm

Gedicht 1

Uit hoeveel strofes bestaat het gedicht?

Komt er een enjambement voor in het gedicht? Zo ja, noteer een voorbeeld.

Welke rijmvorm herken je?

1. geen, het is een vrij vers
2. gepaard rijm (AABB)
3. gekruist rijm (ABAB)
4. omarmend rijm (ABBA)

Gedicht 2

Uit hoeveel strofes bestaat het gedicht

Welke verzen vinden jullie mooi?

Wat bedoelt de dichter met deze verzen?
'Word zelf lichtgevend
voor jezelf en elkaar.'

Welke rijmvorm herken je?

1. geen, het is een vrij vers
2. gepaard rijm (AABB)
3. gekruist rijm (ABAB)
4. omarmend rijm (ABBA)

Gedicht 3

Welke rijmvorm herken je?
(binnen de rode lijnen)

1. geen , het is een vrij vers
2. gepaard rijm (AABB)
3. gekruist rijm (ABAB)
4. omarmend rijm (ABBA)

Wat bedoelt de dichter met deze verzen? Discussieer erover en kom samen tot een antwoord.

'Soms is je koffertje verdriet,
veel zwaarder dan het leven,'

Ga uit van deze vraag: Hoe ziet de vriendschap in het gedicht eruit als je nu een foto zou nemen? Of een selfie? Wat is er te zien? Hoeveel mensen staan er op de foto? Naar welke muziek luisteren ze? Zijn ze vrolijk of juist niet? Kijken ze elkaar aan?

Welk gedicht sprak jullie het meest aan?

Gedicht 1

Gedicht 2

Gedicht 3

Waarom koos je dit gedicht?

De betekenis van het gedicht is meteen duidelijk.

Het gedicht rijmt.

De woorden klinken mooi.

Ik voel emoties

Het gedicht spreekt tot mijn verbeelding.

Het gedicht heeft een aangenaam ritme.

In dit gedicht zit een waarheid.

Je kunt erover nadenken.

Het gedicht roept herinneringen op.

Theorie

Stijlfiguren in poëzie

-Een alliteratie= de eerste klinker of medeklinkers van twee of meer beklemtoonde woorden zijn identiek.

vb. er moeten woorden zijn 

        zoals wind en water. 

-Een vergelijking= wanneer er een overeenkomst is tussen twee of meer personen of zaken. Tussen de delen van een vergelijking staan vaak de woorden als, zoals of gelijk. 

vb. ik heb je lief zoals je soms

        gelijk een gouden zomerdag bent. 

Stijlfiguren in poëzie

-Een metafoor= een vorm van beeldspraak, waarbij er geen vergelijkingswoord gebruikt wordt. Personen of zaken worden dan met elkaar gecombineerd zonder de woorden als, zoals of gelijk.

vb. Een goudlawine vult de straat. (de zonsondergang)

-Een personificatie (verpersoonlijking)= dieren, begrippen of levenloze voorwerpen worden voorgesteld als een persoon of ze krijgen menselijke eigenschappen.

vb. De aarde slaakt een diepe zucht. 

-Een overdrijving of hyperbool= een bepaalde eigenschap wordt extra overdreven.

vb. Betere kinderen dan wij bestaan niet. 

Ronde 4

Quiztime!

Welk stijlfiguur herken je?
'Het jaar is oud en heeft niets meer te zeggen.'

1. alliteratie
2. personificatie
3. metafoor
4. hyperbool

Welk stijlfiguur herken je?
'lam zwaaiend als een dronkelap.'

1. vergelijking
2. personificatie
3. metafoor
4. hyperbool

Welk stijlfiguur herken je?
'het meeste van mijn leven'

1. vergelijking
2. personificatie
3. metafoor
4. hyperbool

Welk stijlfiguur herken je?
'zij die beweren dat hij wankelt
weten niet wat wankelen is'

1. vergelijking
2. alliteratie
3. metafoor
4. hyperbool

Welk stijlfiguur herken je?
'jij was de zee
en ik was het strand'

1. vergelijking
2. alliteratie
3. metafoor
4. hyperbool

Zoek een stijlfiguur in het voorgaande gedicht. Noteer de vers + zeg over welke stijlfiguur het gaat.

Zoek een stijlfiguur in het voorgaande gedicht. Noteer de vers + zeg over welke stijlfiguur het gaat.