Samenvatting hfst 3

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

3. Organismen leven samen

Abiotisch                Biotisch

Abiotische en biotische factoren= Ecosysteem

Wat is een ecosysteem?

1. Alle abiotische factoren samen
2. Alle relaties tussen organismen en hun milieu
3. Een groep dieren in een leefgebied
4. Een bepaald gebied, waarin de biotische en abiotische factoren een eenheid vormen

Dieren passen zich aan

Dieren: koudbloedig of warmbloedig

Dit bepaalt waar een dier wel of niet kan leven

Warmbloedig: vogels en zoogdieren

- Lichaam altijd zelfde temperatuur

Koudbloedig: reptielen, amfibieën, vissen

- Lichaam heeft temperatuur van omgeving

Aanpassen aan het voedsel

Gebit:

Planteneters: Plooikiezen (voor vermalen) & snijtanden (werkt als een schaar)

Vleeseters: Knipkiezen (voor scheuren vlees) & hoektanden (doden van de prooi)

Biotische factoren

Abiotische factoren

KOUDBLOEDING

WARMBLOEDIG

Wat voor soort dieren zal
deze kiezen hebben?

1. Planteneter
2. Alleseter
3. Vleeseter

Vervoer

Water omhoog ->  tegen de zwaartekracht in

Wortelharen nemen water op 

(door de cellen heen)

Bladeren zuigen het naar boven (zuigkracht)

Veel bladeren = veel verdamping

Grote bomen: tot 1000 liter/dag

Zonnig/warm weer -> huidmondjes sluiten

Hoe vervoeren planten stoffen?

In de vaatbundels liggen 2 soorten vaten:

1. houtvaten: vervoeren water
   en mineralen
2. bastvaten: vervoeren glucose
   en andere voedingsstoffen
   Bekijk  het filmpje over transport
   in planten.

Vervoer

Vaatbundels bestaan uit 

2 soorten vaten

Houtvaten

water met mineralen omhoog

Bastvaten

water met glucose en andere voedingsstoffen vanuit bladeren naar alle delen van de plant

Stoffen opnemen

Wat is de functie van een huidmondje?

1. Water opnemen
2. Het maken van voedingsstoffen
3. Zorgen dat een boom groen blijft
4. Het uitwisselen van gassen

Wat vervoeren de houtvaten?

1. water en mineralen
2. water en glucose
3. water en zuurstof
4. water

Je ziet hier de punten van een wortel met wortelharen. Wat is een taak van de wortelharen?

1. watertransport
2. wateropname
3. voedsel maken
4. groei van de plant

Wat heeft een plant nodig voor fotosynthese?

Wat maakt een plant bij fotosynthese?

                             Gaswisseling

Fotosynthese vindt plaats in...

1. de bladgroenkorrels
2. cytoplasma
3. celkern
4. celmembraan

Wat heb je niet nodig voor fotosynthese?

1. mineralen
2. zonlicht
3. water
4. koolstofdioxide

Voedselrelatie

Noteer je altijd op dezelfde manier:

Plant -> planteneter -> vleeseter 1 -> vleeseter 2

Voorbeeld: Boomblad -> rups -> koolmees -> havik

Dit noem je een voedselketen

Elk onderdeel van de keten is een schakel

Meerdere voedselketens bij elkaar vormen een voedselweb

Voedselweb

Voedselpiramide (aantallen)

Er zijn veel meer rupsen dan haviken, waarom?

Elk dier of plant bevat energie

Elk dier of plant heeft een bepaalde hoeveelheid energie nodig

Organismen die elkaar eten zetten we in een voedselpiramide

Dit is een piramide van aantallen

Er zijn veel meer blaadjes dan rupsen

Er zijn meer rupsen dan koolmezen

Er zijn meer koolmezen dan haviken

Voedselpiramide (biomassa)

wie is hier
geen
consument?

1. sla
2. slak
3. merel
4. poes

Wie zijn reducenten

1. Planten en dieren
2. Dieren en schimmels
3. Schimmels en Planten
4. Bacteriën en Schimmels

Waarom heeft piramide van biomassa altijd een piramide vorm

1. Er zijn meer predatoren
2. Er zijn altijd meer producenten
3. Er gaat per schakel energie verloren

De 'piramide' hiernaast is een piramide van...

1. Aantallen
2. Biomassa / energie
3. Dat kan je niet zeggen
4. Zowel aantallen als biomassa