H4 Grammatica zinsdelen en woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Wat gaan we vandaag doen

15 minuten lezen

Grammatica zinsdelen, woordsoorten en formuleren

Tussendoor oefenen

Aan de slag

Wat is de beknopte bijzin in:
Vriendelijk lachend, komt Nathalie binnen.

1. Vriendelijk
2. vriendelijk lachend
3. komt Nathalie
4. komt Nathalie binnen

Wat is de beknopte bijzin in: Mopperend begon mijn broertje aan het opruimen van zijn kamer.

1. Mopperend
2. Mopperend begon mijn broertje
3. mopperend begon mijn broertje aan
4. aan het opruimen van zijn kamer

Wat is het verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin van de volgende zin?
Aarzelend stapten de panters hun nieuwe verblijf binnen.

Wat is het verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin van de volgende zin?
Aangemoedigd door zijn vele fans reed de schaatser een nieuw wereldrecord.

Wat is het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin in de volgende zin?
Enthousiast gemaakt door onze leraar Nederlands besloot ik dat boek te gaan lezen.

Is er in de volgende zin sprake van een verkeerd aansluitende beknopte bijzin (VABB) of niet?
Na uitgebreid ontbeten te hebben in het hotel, hadden we de rest van de dag geen honger.

ja

nee

Is er in de volgende zin sprake van een verkeerd aansluitende beknopte bijzin (VABB) of niet?
Kauwend op een handvol pinda's, brak de kies van mijn moeder.

ja

nee

Is er in de volgende zin sprake van een verkeerd aansluitende beknopte bijzin (VABB) of niet?
Taxiënd naar de gate vloog er een zwerm vogels in de motor van het vliegtuig.

ja

nee

Is er in de volgende zin sprake van een verkeerd aansluitende beknopte bijzin (VABB) of niet?
Reizend door de jungle werd de avonturier gebeten door een slang.

ja

nee

Tussenwerpsel: vier groepen

1. bevestiging en ontkenning: ja, jawel, nee;

2. emotie (verbazing, schrik, pijn): au, ach, hoera, bah, foei, hèhè, oei;

3. sociaal contact: hoi, houdoe, goedenavond, halt, pardon;

4. klanknabootsing: miauw, waf, brr, tok(toktok), plof, tuut(tuut).

Let op!

Soms tussenwerpsel, maar soms ook  bijwoord (bw) of zelfstandig naamwoord (zn).

Voorbeelden:

Gelukkig (tw), dit karweitje zit er weer op.

We hebben vandaag gelukkig (bw) kunnen uitrusten.

Top (tw), je hebt de toets foutloos gemaakt!

Je kunt niet zomaar de top (zn) van de berg bereiken.

Wat is het verschil in betekenis van 'morgen'?

a Morgen schijnt er een mooie film in de bioscoop te draaien.
b ‘Morgen’, mompelde de buurman toen ik hem vanmorgen vroeg tegenkwam.

Wat is het verschil van 'helaas'?

a Helaas regent het al de hele dag.
b Helaas, we zijn net te laat.

au

hoi

hoera

brr

waf

goedenavond

pardon

jawel

tuutuut

hèhè

bah

bevestiging/ontkenning

emotie

sociaal contact

klanknabootsing

Formuleren

(in)congruentie (enkelv/meerv ond/pv)

(onjuiste) inversie (volgorde OPA/POA)

herhaling verwijswoorden

Regel: pv en ow hebben hetzelfde getal (enk/mv):

een groep leerlingen > enk.

de jeugd > enk.

De Hongerspelen > is

twee kilo > kost

Een van de Groningers die: mv

Incongruentie = ow en pv hebben niet hetzelfde getal.

Normale zin = ow + pv en dan andere zinsdelen.

Als het onderwerp niet op plaats 1 (=aan het begin) in de zin staat .

• Bijvoorbeeld zinnen waarin een ander zinsdeel dan het onderwerp op de eerste plaats staat, 
• en (ja/nee-)vragen waarin de persoonsvorm vooropstaat.
  (Soms is het hierdoor lastig het ow vast te stellen van een zin.)

Congruentie (samenhang)

Inversie (omkering)

Een groot aantal mensen zijn naar de bijeenkomst gekomen

1. goed
2. fout

Het concert was uitverkocht en gingen we dus maar weer naar huis.

1. goed
2. fout

Als iedereen morgen op tijd is, vertrekken we om 7 uur.

1. goed
2. fout

De helft van de aanwezigen .........
(verlaten v.t.)
de zaal voortijdig.

1. verliet
2. verlieten

Dit soort taalspelletjes
(worden t.t.)
op CambiumNed veel gespeeld.

1. wordt
2. worden

Het concert was uitverkocht en gingen we dus maar weer naar huis.

1. goed
2. fout

De waarheid van de verklaringen ......(worden t.t.)
door de politie betwijfeld.

1. wordt
2. worden

De woordsoort van het

bepaald lidwoord (blw). In dat geval hoort het bij een zelfstandig naamwoord. 

- het kind, het houten paard.

persoonlijk voornaamwoord (pers.vnw). Als het naar iets verwijst en dus een duidelijke betekenis heeft, benoem je het als persoonlijk voornaamwoord:

– Dit monumentale huis raakt in verval. Daarom wordt het gerestaureerd.

onbepaald voornaamwoord (onbep.vnw). Het woord het is onbepaald voornaamwoord als het niet verwijst en dus geen duidelijke betekenis heeft:

– Vond je het eng in die donkere kelder? Nee, maar het was er wel koud.

De woordsoort van je

Het persoonlijk voornaamwoord je kun je vervangen door jij of jou:

– Ga je (jij) vanmiddag ook mee naar de stad?

– Die fiets van je (jou) rammelt behoorlijk.

Het bezittelijk voornaamwoord je geeft bezit aan. Het staat altijd vóór een zelfstandig naamwoord. Soms staan tussen je en het zelfstandig naamwoord nog een of meer bijvoeglijke naamwoorden:

– Ik vind je (jouw) nieuwe trui mooi staan op die spijkerbroek.

Als wederkerend voornaamwoord hoort je bij een wederkerend werkwoord (zich schamen, zich vergissen):

– Voor dat gedrag zouden jullie je moeten schamen.

Het onbepaald voornaamwoord je betekent men:

– Tegenwoordig kun je (kan men) niemand meer vertrouwen.

Dit was het!

HAVO

H4 grammatica - beknopte bijzin

H4 grammatica - tussenwerpsel

H4 formuleren - verkeerd aansluitende beknopte bijzin

VWO

H4 grammatica congruentie en inversie

H4 grammatica - de woordsoort van het en je

H4 formuleren - incongruentie en onjuiste inversie

Iedereen werkt op zijn eigen leerroute, maak dus je eigen opdrachten