Les Nederlands Donkere kamer

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Motief, leidmotief en thema/grondgedachte

Leidmotief

Op het eerste gezicht onbetekenende details, die door herhaling belangrijk zijn.

Voorbeeld: een dobbelsteen (toeval in De aanslag van Harry Mulisch),

Voorbeeld: de sleutel in Het gouden ei van Tim Krabbé, staat voor o.a. opsluiting.

Motief 

Herhaalde betekenisvolle elementen in een verhaal

Vaak zorgvuldig verborgen in de tekst

Je moet vaak tussen de regels doorlezen

Voorbeelden:  de zoektocht naar de vader, oorlog, toeval

De verschillende motieven in een verhaal leiden samen tot het thema/ de grondgedachte.

Grondgedachte/thema

Centrale gedachte in het verhaal.

Een verhaalthema is meestal te omschrijven als een conflict:

• een conflict tussen de mens en de natuur (ziekte, enz.)
  
• een conflict tussen mensen onderling (oorlog, maatschappelijke problemen zoals eenzaamheid)
  
• een conflict in het innerlijk van een mens 

De donkere kamer van Damokles

'Er valt geen mus van het dak zonder dat het gevolgen heeft.'

Drie lagen

1. verhaallaag

avonturenroman, oorlogsroman, detectiveroman

2. psychologische  laag

Minderwaardigheidsgevoelens, identiteit

3. thematische laag. 

symbolische, filosofische of ideeënroman

Welke leidmotieven heb je gevonden? Waar zouden ze voor kunnen staan?

Welke motieven heb je gevonden? Waar zouden ze voor staan?

Nu je enkele motieven/leidmotieven kent: wat zou het thema van het boek kunnen zijn?

Leidmotieven - spiegel

Fragment 2: spiegel waarin hij zichzelf en Dorbeck fotografeert (210)

Spiegel> ondersteunt het dubbelgangersmotief

Door het spiegeleffect is de Osewoudt zichzelf maar ook iemand anders; iets is werkelijkheid en niet-werkelijkheid.

Zoektocht naar eigen identiteit

Leica

Fragment 2

Leica is een fotocamera. Komt steeds terug in verhaal. 

Reden waarom hij Dorbeck ontmoet.

Leicafilms > negatieven, als hij ze ontwikkelt positief 

Staat voor donker-licht, Dorbeck - Osewoudt, perfect - mislukking. 

(Negatieven ontwikkelen mislukt steeds).

Motieven

Donkere kamer

Dubbelgangersmotief

Het verkeerd beoordelen van mensen en gebeurtenissen

Het gemis aan/zoektocht naar identiteit.

Donkere kamermotief

Fragment 2

De zolder waar Osewoudt en Dorbeck zijn, is gehuld in duisternis;  'met moeite zijn weg zoekend' (p. 206). Daalt 'volkomen donkere trap' af (p. 207) 'Het is hier veel te donker' (210)

Staat voor: donkere kamer waar hij foto's van Dorbeck ontwikkelt> mislukking           en voor: isolement

Dubbelgangermotief

Fragment 1: 

Hij zegt dat hij erg op Dorbeck lijkt ('als tweelingbroer') maar een minder geslaagd exemplaar.

Fragment 2:

'Hij vermoedde zelfs dat er een dubbelganger van mij rondliep' (209). 'Het leek werkelijk dezelfde man die daar stond' 'Nu ben ik eindelijk compleet'(211) 

Verkeerd beoordelen van mensen en gebeurtenissen 

Fragment 1: 'Hoe kon ik met positieve zekerheid herkend worden door die Roorda, terwijl ik zeker weet dat hij Dorbeck gesproken heeft?' (169)

Thema

Het boek demonstreert de onkenbaarheid van de mens en zijn (chaotische) wereld , tegen de achtergrond van verzet en oorlog.