4. Renaissance

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Waar hebben we het de vorige les over gehad?

Renaissance

Revolutie in de Nederlandse literatuur

Wilhelmus

Rederijkersliteratuur

Lesdoelen

~ Je weet wie P.C. Hooft is en wat zijn belangrijkste werken zijn.

~ Je weet wie Joost van den Vondel is en wat zijn belangrijkste werken zijn. 

~ Je weet wie Maria Tesselschade Roemers(dochter) Visscher is.

~ Je kunt uitleggen waarom de gebruikte humor in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden van elkaar verschilde. 

Renaissance

Revolutie in de Nederlandse literatuur

Wilhelmus

Rederijkersliteratuur

Pieter Corneliszoon Hooft

Joost van den Vondel

Gysbreght van Aemstel 

Maria Tesselschade Roemers(dochter) Visscher

Lachen is gezond

P.C. Hooft 

P.C. Hooft was burgemeester van Muiden, maar was in de eerste plaats kunstenaar

 

Hij woonde 's winters in Amsterdam en 's zomers op het Muiderslot

'De Muiderkring': onder anderen Vondel, Hugo de Groot, Roemer Visscher

 en diens dochters (Anna en Maria Tesselschade ), Bredero, Constantijn 

Huygens.

P.C. HOOFT

Pieter Corneliszoon Hooft werd op 16 maart 1581 in Amsterdam geboren, dertien jaar na het begin van de Tachtigjarige oorlog.

Wat voor gedicht?

Rijmschema?

Vorm: sonnet

Een sonnet is een rijmend gedicht van 14 regels 

(4 + 4 + 3 +3). 

In een sonnet zit meestal een wending (volta) na de achtste regel. 

mensen

Inhoud: lofdicht

Lofdicht van P.C. Hooft op Hugo de Groot naar aanleiding van diens Poëmata (1617).

Hooft eert hem als veelbelovend geleerde en kunstenaar.

Machtige

oorzaak en belang

uit te leggen

vallen

schitteren

mensen

Pieter Cornelisz. Hooft

Toen Hooft zeventien was, stuurde zijn vader hem op een lange reis naar Italië en Frankrijk. Daar maakt hij onder andere kennis met de sonnetten die Petrarca aan zijn geliefde Laura schreef. 

Die kunst heeft hij goed afgekeken: Hooft was vaak verliefd en schreef liefdesgedichten aan verschillende meisjes. 

Pieter Cornelisz. Hooft

Classicisme: invloed Latijn

Estheticisme: sonnetten

Schreef:

• Liefdespoëzie en sonnetten
• Toneelstukken: Warenar
• Nederlandse historiën (1642) (geschiedenis Nederlandse opstand)

Emblemata

Populair genre in de 17e eeuw.

Prenten voorzien van belerende gedichten (of proza). 

Vaak een motto boven de prent.

Tekst met didactische uitleg

'Touwde deuntjen

Altijt hoop, 

nemmer heijl ben ick t'ontfaen ghewent,

En wat ick loop of jaech, 

mijn slooven heeft gheen endt.

P.C. Hooft

Renaissance

Revolutie in de Nederlandse literatuur

Wilhelmus

Rederijkersliteratuur

Pieter Corneliszoon Hooft

Joost van den Vondel

Gysbreght van Aemstel 

Maria Tesselschade Roemers(dochter) Visscher

Lachen is gezond

www.nporadio5.nl

Joost van den Vondel

Joost van den Vondel werd de beroemdste dichter uit de zeventiende eeuw. Hij schreef veel en liet zijn mening duidelijk horen. Zijn werk zorgde voor opschudding en werd soms zelfs verboden. Maar daar trok hij zich weinig van aan: voor hem moest kunst over normen en waarden gaan.

Joost van den Vondel

Politieke en godsdienstige onderwerpen komen regelmatig in zijn werk voor. Ook schreef hij veel over Amsterdam, bijvoorbeeld een lofdicht bij de inwijding van een nieuw Stadhuis, het tegenwoordige Paleis op de Dam (1655). Met dat soort gelegenheidsgedichten kon je behoorlijk bijverdienen.

Gijsbrecht

van Aemstel

Klassiek voorbeeld van een tragedie

Bij een tragedie staat de ondergang van een hoofdpersoon centraal

 

Shakespeare: Romeo & Juliet

Een tragedie heeft een vaste opbouw van vijf bedrijven

Het diner - Herman Koch

 

Een tragedie heeft een eenheid van plaats, tijd en handeling.

 

Dichten was voor rederijkers

1. een beroep
2. een hobby

Wat is Hoofts achtergrond?

1. rijk
2. vader is één van de burgemeesters van Amsterdam
3. kousenhandelaar die failliet gaat
4. drost (bestuursambtenaar) van het Muiderslot

De literaire wedstrijden die rederijkers hielden werden ... genoemd

1. rondelen
2. landjuwelen
3. rederijkerskamers
4. poetry slams

Wat is Vondels achtergrond?

1. rijk
2. vader is één van de burgemeesters van Amsterdam
3. kousenhandelaar die failliet gaat
4. drost (bestuursambtenaar) van het Muiderslot

Wat schreef Vondel?

1. toneelstukken
2. emblemen
3. epen
4. gedichten

Wie is Gysbreght van Aemstel?

1. De drost van het Muiderslot
2. Een Amsterdamse kasteelheer
3. Een banneling
4. De moordenaar van graaf Floris V

tragedie

komedie

klucht

P.C. Hooft

G.A. Bredero

Joost van den Vondel

't kan verkeren

Warenar

Gysbrecht van Aemstel

Bredero

Hooft

Vondel

Renaissance

Revolutie in de Nederlandse literatuur

Wilhelmus

Rederijkersliteratuur

Pieter Corneliszoon Hooft

Joost van den Vondel

Gysbreght van Aemstel 

Maria Tesselschade Roemers(dochter) Visscher

Lachen is gezond

Tesselschade

 Haar vader gaf haar met haar tweede naam, Tesselschade, een levensadvies mee. Die naam herinnerde aan een scheepsramp bij Texel, enkele maanden vóór haar geboorte, waarbij Roemer Visscher flinke verliezen geleden had. Hij bedoelde: denk eraan dat het aardse bezit vergankelijk is.

Welke kritiek heeft Huygens op Tesselschade?

Renaissance

Revolutie in de Nederlandse literatuur

Wilhelmus

Rederijkersliteratuur

Pieter Corneliszoon Hooft

Joost van den Vondel

Gysbreght van Aemstel 

Maria Tesselschade Roemers(dochter) Visscher

Lachen is gezond

Humor in de Gouden Eeuw

www.npostart.nl

Waar was de persvrijheid groter in de Gouden Eeuw?

1. De Noordelijke Nederlanden
2. De Zuidelijke Nederlanden

Waarom was de persvrijheid in de
Zuidelijke Nederlanden minder groot?

Humor in de Zuidelijke Nederlanden

In de Zuidelijke Nederlanden hielden de Spaanse overheid en de rooms-katholieke kerk de openbare moraal goed in de gaten, onder meer door een strenge censuur op gedrukte boeken. Grappen die daar populair waren en gedrukt mochten worden, gingen bijvoorbeeld over meisjes die voor het huwelijk hun maagdelijkheid verloren. Het waren eigenlijk levenslessen in de vorm van een grap over verkeerd gedrag