3.3 en 3.4 Gouden Eeuw: WIC, Suriname en tolerantie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Leerdoel

Wat deed de WIC en waardoor ontstond de trans-Atlantische driehoekshandel/slavenhandel?

Fort El Mina

• Portugezen kochten op de West-Afrikaanse kust slaven -> die moesten werken op de plantages in Brazilië (Portugese kolonie) ->
  
• eerst inheemse indianen geprobeerd, maar die waren niet sterk genoeg en stierven bij bosjes door de ziekten die de Europeanen overbrachten -> Afrikaanse slaven sterker.
• Hoe komen ze aan slaven? -> Door onderlinge oorlogen Afrikaanse stammen worden krijgsgevangenen verkocht aan o.a. Portugese slavenhandelaren.
  

El Mina 2

• Sao Jorge da Mina
  
• Afrikaanse stammen waren niet constant in oorlog, dus ook geen constante toevoer van slaven -> Portugal bouwde fort El Mina om slaven 'op te slaan'.

Kaapvaart en Manhattan

• West-Indië = Amerika -> West-Indische Compagnie (WIC) -> monopolie op de handel in Amerika -> net als VOC ook recht op oorlog voeren (kaperbrieven) en forten bouwen. 
• Met kaperbrieven overvielen zij Spaanse en Portugese schepen -> 1628 Piet Hein Zilvervloot
• 1624 Fort Nieuw Amsterdam op Manhattan, later geruild het tegen Suriname -> kolonie van de Republiek
  

Vraag 1

• 1. Om de slaven in te 'bewaren'
• 2. Om de slaven te verhandelen
• Omdat de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in oorlog was met o.a. Portugal, veroverden de WIC het fort op de Portugezen en kon de WIC de slaven verhandelen en veel geld verdienen.
  

Naam Amerika

1. Naar de Italiaanse ontdekkingsreiziger Amerigo Vespucci
   
2. Zeilde naar monding Amazone
   
3. Atlas Universalis Cosmographia in 1507
   

Brazilië en slavenhandel

• In 1630 veroverde de WIC Portugees Brazilië + (slaven)plantages -> er waren slaven nodig -> fort El Mina werd veroverd. 
• Aruba, Bonaire en Curaçao werden doorvoerstations voor Suriname/Brazilië
• Weinig Nederlanders wilden in de kolonies wonen -> na 20 jaar werd Brazilië opgegeven.
• WIC bleef wel in de trans-Atlantische slavenhandel = winstgevend 
  

Driehoekshandel

1. Vanuit de Republiek werden vuurwapens, katoenen stoffen, goud en zilver verscheept naar West-Afrika om slaven te kopen ->
2. De slaven werden verscheept naar Noord- en Zuid-Amerika om aan plantagehouders te worden verkocht ->
3. Op de terugweg naar de Republiek namen ze katoen, suiker, tabak en koffie mee -> ze voeren in een driehoek -> Europa - Afrika - Amerika - Europa
   

Slaven

• Slaven waren duur = dus belangrijk om ze gezond te houden -> 20% overleefde overtocht niet = hetzelfde als de scheepsbemanning -> maakten elkaar ziek met ziektes.
• Op slavenmarkten werden slaven gebrandmerkt = eigendomsbewijs
• Constant nieuwe slaven nodig door wrede behandeling en inheemse en Europese ziektes.
  

Wereldeconomie

• Met de Moedernegotie, de VOC en de WIC verbond de Republiek de economieën van Europa, Azië, Afrika en Amerika = wereldeconomie.
• Engeland werd jaloers -> 1651 Acte van Navigatie -> alleen Engelse schepen mochten goederen van en naar Engeland vervoeren -> Twee Engelse zeeoorlogen 1652 - 1654 en 1665.
• Tijdens tweede Engelse zeeoorlog Michiel de Ruyter voer de Thames op en vernielde de Engelse Marine. De versiering van hun vlaggeschip nam Michiel mee naar Nederland -> deze 'spiegel' hangt nog steeds in het Rijksmuseum.
• Na deze oorlog werd Nieuw Amsterdam geruild tegen Suriname
  

Plantagekolonie Suriname

• Grootste plantagekolonie van de Republiek
• Suikerriet- en koffieplantages
• Opbrengst ging naar Europa
• Vaak vluchtten de slaven (marrons = letterlijk 'gevlucht vee') het oerwoud in -> overvielen plantages om slaven te bevrijden en om aan vrouwen te komen.
• 1 juli 1863 werd slavernij verboden -> Keti Koti = verbroken ketting
  

New York: roots

Harlem = Haarlem; Brooklyn = Breukelen; Wallstreet = Walstraat; Jonas Bronks Boerderij = the Bronx; Conyne Eilandt = Coney Island; Staten Eilandt = Staten Island; Lange Eylandt = Long Island; Heemstede = Hempstead; Breede Wegh = Broadway; Rotterdam en Amsterdam liggen bijvoorbeeld ook in de Verenigde Staten, net als het plaatsje Holland in Michigan. Andere Nederlandse dorpen in Amerika zijn Kinderhook, Nassau, Rensselear, Ghent, Watervliet, Barneveld en Guilderland. The Yankees = Jan Kees (scheldnaam voor de Nederlanders) Sinterklaas = Santa Claus
Gevolg op lange termijn = na 400 jaar nog steeds aanwezig

De Republiek in de Gouden Eeuw

3.4 Geloof, tolerantie en onderzoek

kenmerkende aspecten

1. Het ontstaan vanhandelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

2. Burgerlijk bestuur en stedelijke cultuur   in Nederland.

3. De wetenschappelijke revolutie.

ontwikkelingen en verschijnselen die typisch zijn voor deze periode.

hoofdvraag: Hoe kon de Republiek uitgroeien tot een van de belangrijkste landen in Europa?

deelvragen:

1. Hoe werd Amsterdam de stapelmarkt van Europa en welke gevolgen had dat voor de landbouw in de Republiek?

2. Waarvoor werd de VOC opgericht en hoe werkte deze handelsmaatschappij?

3. Waar hield de WIC zich mee bezig en waardoor ontstond de trans-Atlantische slavenhandel?

4. Hoe leidde de vrijheid van denken tot meer wetenschap?

5. Hoe kwam de welvaart tot uiting bij de mensen?

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun jij uitleggen hoe de vrijheid van denken tot meer wetenschap leidde.

Geloof en tolerantie

• Calvinistische (Hervormde) kerk in Nederland
  
  
• Tolerantie: het accepteren van andersdenkenden 
  
  
•  Katholiek, protestants of het joodse geloof
  - Geen bestuurders die zij wat men moest geloven 
  
  
• Schuilkerken: 'Ons Lieve Heer op Solder'

Tolerantie en wetenschap 

• Nieuwe denkbeelden door de komst van andersdenkenden 
  
  
• Nieuwe ontdekkingen over de mens en samenleving
  
  
• Hugo de Groot

Wetenschappelijke
revolutie

• Antonie van Leeuwenhoek:
  

rode bloedcellen, bacteriën 

• Christiaan Huygens: de microscoop, slingeruurwerk
  
  
• Hugo de Groot: Het recht van oorlog en vrede
  
  
• Baruch Spinoza: god is geen opperwezen, god is in alles
  
  
  

Belangrijke begrippen

•  Tolerantie
  
• Schuilkerken
  
• Wetenschappelijke revolutie

Belangrijke personen

•  Baruch Spinoza
  
• Hugo de Groot
• Antoni van Leeuwenhoek
  
• Christiaan Huygens 

Verwerking 3.3 en 3.4

3.3: 3 5 7 10        3.4: 3 5 8 9