hfd4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

We verlaten

Het tijdvak van 

¨Grieken en Romeinen¨

3000 v.c - 500 n.c.

We gaan naar

Het tijdvak van Monniken en ridders

500-1000

Tijd van Grieken en Romeinen

(500 v. Chr. - 500 n. Chr.)

Tijd van Monniken en Ridders

(500-1000)

(Vroege Middeleeuwen)

Tijd van Steden en Staten

(1000-1500)

(Late Middeleeuwen)

1492: Columbus 'ontdekt' Amerika

(Einde van de Middeleeuwen)

⚓️

476: Val van het West-Romeinse Rijk

(Begin van de Middeleeuwen)

🔥

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

(1500-1600)

Tijd van Regenten en Vorsten

(1600-1700)

Tijd van Pruiken en Revoluties

(1700-1800)

H4 Geloof en geweld

4.2 Het Rijk van de Franken

Deelvragen

1. Hoe ontstond het rijk van de Franken?

2. Hoe bestuurden de Franken hun rijk?

Onrustige tijden in Europa

500-800

• Na de val van het West-Romeinse Rijk waren er veel oorlogen
  
• Reizen was gevaarlijk en de meeste mensen leefden in dorpjes.
  

• Grote steden, zoals Rome, waren er niet (meer)
  

Clovis

• Clovis was de stichter van het Frankische Rijk.
• Zijn Rijk omvatte bijna heel Gallië.
• Na een overwinning op de Alemannen bekeerde Clovis zich tot het christendom en liet zichzelf dopen in Reims.
• Clovis krijgt nu steun van de kerk.

Het Frankische Rijk

751-870

• Het Frankische volk kreeg de macht over een groot deel van Europa.
  
• De bekendste Frankische koning was Karel de Grote.  
  
• In het jaar 800 werd hij zelfs keizer van het Heilige Roomse Rijk
  

Hoofdstuk 4

paragraaf 4.2

Het Rijk van de Franken

Leerdoelen

• Aan het einde van deze les kun je uitleggen met welke tijdvak we bezig zijn.
• Aan het einde van deze les kun je uitleggen over de Franken.
• Aan het einde van deze les kun je uitleggen hoe de Franken hun rijk bestuurden.

 

Met welk tijdvak zijn we nu bezig?

Welke jaartallen horen daarbij?

Middeleeuwen

Vroege middeleeuwen

500-1000

Late middeleeuwen

                    1000-1500

Tijd van monniken en ridders 

Tijd van steden en staten 

Het Frankische Rijk

Wie waren de Franken?

De Franken waren een groep Germaanse stammen die in de vroege middeleeuwen leefden in wat nu delen van Duitsland, Frankrijk en Nederland zijn.

Bekende Koningen:

Een van de beroemdste koningen was Karel de Grote.

Karel de Grote maakte het rijk heel groot en belangrijk.

Grote Rijk:

Het Frankische Rijk strekte zich uit over een groot deel van Europa, inclusief Frankrijk, Duitsland en delen van Italië.

Het leenstelsel

Koning: 

• In de middeleeuwen had je een koning die het land bestuurde.
• De koning kon niet overal tegelijk zijn, dus hij gaf stukken land aan edelen, die we leenmannen noemen.

Het leenstelsel

Leenmannen:

• Deze edelen, of leenmannen, beloofden de koning om hem te helpen, bijvoorbeeld door soldaten te sturen als dat nodig was.
• In ruil voor hun hulp kregen ze een stuk land (leen) waarover ze mochten heersen.

Herhaling: Geschreven en ongeschreven bronnen

Betrouwbaarheid van bronnen

Betrouwbare bronnen komen van mensen die weten waar ze het over hebben, terwijl onbetrouwbare bronnen soms verkeerde informatie kunnen geven. Het is slim om altijd goed te kijken naar waar de informatie vandaan komt!

Letten op 3 dingen:

•  Wanneer is de bron gemaakt?
• Hoe is de maker van de bron aan zijn informatie gekomen? 
• Wat is de bedoeling van de maker van de bron? 

Maken: 

Wat: Je maakt opdracht 25 t/m 31 -> blz. 122 WB 

Hoe: gebruik informatieboek en werkboek.

Hulp:Je gaat samenwerken met je klasgenoot die naast je zit.

Klaar: maak opdracht 32 tot 34

Samen nakijken 

Leerdoelen

• Aan het einde van deze les kun je uitleggen met welke tijdvak we bezig zijn.
• Aan het einde van deze les kun je uitleggen hoe het rijk van de Franken ontstond.
• Aan het einde van deze les kun je uitleggen hoe de Franken hun rijk bestuurden.

 

De Middeleeuwen

Monniken verspreiden het geloof

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen de begrippen geestelijken, klooster, monnik en non + ken je de personen Willibrord en Bonifatius. 

• kun je uitleggen en herkennen hoe monniken leefden en hun geloof verspreidden. 

• kun je op afbeeldingen kenmerken van het kloosterleven benoemen en uitleggen. 

• kun je verklaren waarom bewoners van kloosters zo machtig waren in de middeleeuwen. 

Willibrord was een Engelse monnik die probeerde de Friezen tot het Christendom te bekeren. De Friezen zaten daar niet op te wachten.

Bonifatius was ook een Engelse monnik die probeerde de Friezen te bekeren. Dit lukte niet: in 754 werd hij door Friezen in Dokkum vermoord.

De hulp van God

• Het leven van de mensen in de vroege Middeleeuwen was zwaar. Veel van de dingen om hen heen begrepen ze niet.
  

• Bij ziektes, natuurrampen of hongersnoden vroegen ze God om hulp. De mensen van de kerk, de geestelijken, hielpen hen hierbij.

De mensen gaven in de vroege middeleeuwen veel geld aan de kerk, dat was belangrijk omdat ze daarmee god dienden. Met de geld maakten de kerken prachtige dingen, zoals glasinlood ramen

Kloosters

• Geestelijken, zoals priesters, monniken en nonnen, woonden en leefden vaak in een klooster. 

• Monniken en nonnen waren zelf niet rijk, de kloosters soms wél: zij hadden veel grond en kregen belastinggeld (als gift aan de kerk).
  

De kloosters en kerken waren in de vroege middeleeuwen de enige gebouwen die altijd van steen werden gemaakt. Het geloof was heel belangrijk en de gebouwen voor god moesten natuurlijk wel stevig zijn!

Leven in een klooster

Monniken en nonnen woonden in het klooster, ze hadden best veel te doen:

• Bidden
• Zieken verzorgen
  
• Boeken schrijven
• Werken op het land
  
• Onderzoek doen en lesgeven
• Mensen helpen bij hun geloof in God
  
  Een klooster was dus een kerk, ziekenhuis, school en labaratorium en boerderij in één.
  
• http://middeleeuwen.areinders.nl/html/dagindeling_van_een_monnik.html 

• In de kloosters werden soms ook oude boeken overgeschreven. 
• Dit duurde heel lang: het was dus echt 'monnikenwerk'.

Standensamenleving

In en om het kasteel

Het huis van een edelman werd nogal eens aangevallen. Daarom liet hij om zijn huis een muur en vaak ook een gracht maken. Langzaam werd het huis verbouwd tot een kasteel.

Het domein

• Door die onveiligheid (oorzaak) ontstonden er beveiligde dorpen (gevolg).
  
  
• Een dorp met landbouwgrond heette een domein.

• De leenman, bijvoorbeeld een ridder, was de baas van een domein: alle grond was van hem.

• Hij woonde soms in een houten kasteel en soms in een grote boerderij.
  
  
• Vrije boeren 'verkochten' zichzelf aan de leenman om bescherming te krijgen, ze werden horigen.

Let op, kastelen in de vroege middeleeuwen waren van hout en een kasteel in die tijd was vaak niet meer dan een grote toren. Dat is dus iets anders dan de grote kastelen van steen die wij nu nog kennen.
Het kasteel was vaak op een heuvel gebouwd, dan had de leenman veel overzicht en was hij veiliger.

Soorten samenlevingen

AGRARISCHE SAMENLEVING:

- Bijna alle mensen woonden op het platteland en leefden van de landbouw.

Het domein:

• Een domein: dorp met landbouwgrond dat bewerkt werd volgens het hofstelsel.
• Mogelijk eigenaren: een koning, edelman, bisschop 
• De domeinen waren zelfvoorzienend!
  

Het hofstelsel:

De grond op het domein werd verdeeld in 2 stukken, ene deel akkers van de heer (leenman) andere deel 'eigen' akkers van horige boeren.

Een horige:

Boeren die horen bij een domein, zijn gebonden aan de grond van de heer. Verkoopt de heer de grond of geeft hij dit weg dan horen de horigen daar ook bij!

Een horige mag niet:

- zonder toestemming het domein verlaten.

- trouwen zonder toestemming van de heer.

Hoe werd je horige?

• Afstammelingen van slaven uit de Romeinse tijd die een eigen lapje grond hadden gekregen om te bewerken.
• Afstammelingen van vrije boeren die hun grond aan een klooster of edelman hadden gegeven in ruil voor voedsel na mislukte oogsten of in ruil voor bescherming.

Het hofstelsel