H1 taalverzorging uitleg werkwoordspelling:alles

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-4

Werkwoordspelling 

Persoonsvorm

In elke zin staan werkwoorden. 

Een van deze werkwoorden is de persoonsvorm.

Hoe vind je de persoonsvorm?

Basis persoonsvorm: de stam!

Als je een werkwoord goed wilt schrijven, begin je bij de stam. De stam van het werkwoord is het hele werkwoord zonder -en. Vaak lijkt de stam op de ik-vorm, maar ze zijn niet altijd gelijk!

Let op de stam die eindigt op -z/-v

stam eindigt op -z → ik-vorm op -s 

stam eindigt op -v → ik-vorm op -f

persoonsvorm tegenwoordige tijd

Er zijn twee soorten werkwoorden: sterke en zwakke

Sterke werkwoorden:

Veranderen van klank als de tijd verandert.

Lopen - liepen

Zwemmen - zwommen

Zwakke werkwoorden:

Klinken het zelfde in verschillende tijden:

Huilen - huilden

Fietsen - fietsen

Persoonsvorm - vt

Het voltooid deelwoord

Het voltooid deelwoord

- gebruik je voor handelingen die afgerond zijn. 

- staat meestal achteraan in de zin.

- wordt  altijd gebruikt in combinatie met een hulpwerkwoord (zijn, hebben en worden).

Voltooid deelwoord

Regel:

Het voltooid deelwoord (vd):

•  gebruik je als een gebeurtenis klaar is;
• begint vaak met ge-, soms ook met ont-, be-, ver-;
• heeft een hulpwerkwoord nodig: zijn, worden, hebben;
• eindigt vaak op een 't' of 'd';
• bij sterke werkwoorden soms op '-en'.

Hoe vorm je het voltooid deelwoord

- Een voltooid deelwoord begint bijna altijd met GE -  

- Bij zwakke/klankvaste of regelmatige werkwoorden is de regel: GE + IK-VORM + T of +D 

Voorbeeld: ik heb GE+BEL+D; hij heeft iets GE+PAK+T

- Als je niet weet of het voltooid deelwoord van een zwak werkwoord op een t of op een d eindigt, kun je 't ex kofschip gebruiken.

Voorbeelden:

Hij heeft op zijn kleine broertje gepast.

• de stam van passen: pass, (ik-vorm = pas)
• laatste letter van de stam: s.
• de laatste letter in het  't ex kofschip? Ja , dan  ge + pas + t (gepast)

Meneer Jansen is onlangs verhuisd naar Alkmaar.

• de stam van verhuizen: verhuiZ, (ik-vorm = verhuis)
• laatste letter van de stam: Z.
• de laatste letter in het 't ex kofschip? Nee ---> verhuis + d --> gepast

Voltooide deelwoorden 

Sommige werkwoorden beginnen met ge-, be-, ver-, ont- of her-

Deze werkwoorden krijgen geen extra GE- toegevoegd.

• gebruiken --> Hij heeft pennen gebruikt.
• bekennen --> Hij heeft bekend.
• verkennen --> Hij heeft de omgeving herkend.
• ontkennen --> Hij heeft de beschuldiging ontkend.
• herkennen --> Hij heeft de misdaad bekend.

Let op:

Soms hoor je het verschil niet tussen een persoonsvorm en voltooid deelwoord. Controleer daarom altijd of er sprake is van een PV!

• Hij herkent de geur van brood.

Controle: Hij herkende ...., zij herkennen..... De persoonsvorm verandert --> herkent = PV TT

• Hij heeft  de geur van brood herkend.
• Controle: Hij had ..... herkend. Zij hebben ... herkend.  De persoonsvorm verandert , herkend niet --> herkend = VD

Infinitief

De infinitief

• Je noemt dit ook wel: het hele werkwoord of de woordenboekvorm.

• Een infinitief heeft géén onderwerp bij zich en kan niet van tijd veranderen. (zoals de persoonsvorm)

Voorbeelden

Ik stond met hem te PRATEN. / Ik sta met hem te PRATEN. 

Terwijl ik aan het schrijven was, luisterde ik naar de tv. / Terwijl ik aan het schrijven ben, luister ik naar de tv.

Dat kan niet waar zijn!

In de volgende zinnen is er GEEN sprake van een infinitief, maar van een persoonsvorm:

Wij praten met onze klasgenoten. / Wij praatten met onze klasgenoten

Zij maken een toets./ Zij maakten de toets.

De infinitief

Meestal staat er '(om) te' of 'aan het' voor het infinitief. 

• Hij zit zich te vervelen.   
• Ben je nou weer huiswerk aan het maken? 

Er kunnen ook meerdere infinitieven in een zin staan.

• We willen (=pv) morgen aan het strand gaan lopen.

DUS na '(om) te' of 'aan het' is een werkwoord altijd een infinitief.

Gebiedende wijs

• wordt gebruikt in zinnen die een 'bevel' uitdrukken;
• het onderwerp ontbreekt in deze zinnen;
• de gebiedende wijs staat altijd op de eerste plaats:

(1) Luister naar me!

(2) Blijf er toch ook met je vingers van af!

Gebiedende wijs

Regel: 

• alleen de stam, zowel in het enkelvoud als meervoud;
  
• er mag geen onderwerp in de zin staan.

Voorbeelden:

Fiets nu naar de bakker en haal een brood.

Blijf staan, verroer je niet en hou daarmee op.

Het onvoltooid deelwoord

Het hele werkwoord + d

huilend

lachend

gillend

Onvoltooid deelwoord

• een vorm van het werkwoord waarbij iets nog niet voorbij/ nog niet voltooid is (onvoltooid) en dus nog bezig is. 
• Het geeft aan dat je iets aan het doen bent, terwijl je iets anders aan het doen bent.

Voorbeeld: Zingend (=OD) kwam ze de klas binnen.

Het onvoltooid deelwoord 

infinitief + d(e)

• Lachend kwam ze het lokaal uit. 
• Strompelend ging ze naar huis.
• Huilend zocht de kleine Pepijn zijn moeder.

Engelse werkwoorden in het Nederlands

Spelling Engelse werkwoorden

Bij de meeste werkwoorden  werkt het hetzelfde als bij de Nederlandse werkwoorden.

Spelling Engelse werkwoorden

Maar let wel op de uitspraak.

Spelling Engelse werkwoorden

Bij werkwoorden die uit het Engels komen, gebruik je de Nederlandse regels voor spelling.

joggen - ik jog - hij jogt - hij jogde - hij heeft gejogd

downloaden - ik download - hij downloadt - hij downloadde - hij heeft gedownload

gamen - ik game - hij gamet - hij gamede - hij heeft gegamed

uploaden - ik upload - hij uploadt - hij uploadde - hij heeft geüpload

Spelling Engelse werkwoorden

Bij de verleden tijd luister je naar de laatste klank.

Hoor je een s-klank, dan schrijf je in de verleden tijd een -t.

racen - ik race - hij racet - hij racete - hij heeft geracet

smashen - ik smash - hij smasht - hij smashte - hij heeft gesmasht

Spelling Engelse werkwoorden

De uitspraak bepaalt of je aan het eind van de ik-vorm één of twee medeklinkers schrijft.

paintballen- ik paintball- hij paintballt- hij paintballde- hij heeft gepaintballd

grillen- ik gril- hij grilt- hij grilde- hij heeft gegrild

stressen - ik stres - hij strest - hij streste - hij is gestrest

Oefenen?

ga naar: www.cambiumned.nl (2f/3F)

www.jufmelis.nl

www.gespeld.nl