les 5: Uberlandia (3.8)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Uberlândia

In maar een paar decennia groeide de stad Uberlândia van 125.000 inwoners naar meer dan 600.000 inwoners.

Waardoor is die stad zo snel gegroeid en wat zijn daar de gevolgen van?

Uberlândia ligt op het Hoogland van Brazilië: ongeveer 750 meter boven zeeniveau. 

De natuurlijke vegetatie rond Uberlândia is de Braziliaanse cerrado (boomsavanne). 

Ten noorden van Uberlândia stroomt de rivier de Paranaíba, een zijrivier van de Paraná.

In de Paranaíba zijn meerdere stuwdammen aangelegd om hydro-elektriciteit op te wekken. Eén daarvan is de Itumbiaradam, met een productievermogen van 2.082 megawatt de zesde waterkrachtcentrale van Brazilië. 

Ter vergelijking: dat is bijna vijf keer zoveel als het productievermogen van de kerncentrale Borssele in Nederland.

Noem 3 voorbeelden waaruit blijkt dat de
primaire sector (landbouw, visserij, mijnbouw)
de natuurlijke situatie rondom de stad heeft
veranderd.

Tot 1970 telde Uberlândia ‘slechts’ 125.000 inwoners. 

Door de aanleg van goede verbindingswegen met Belo Horizonte, Brasilia en São Paulo, werd Uberlândia een knooppunt tussen deze drie grote steden. De stad groeide in enkele decennia met meer dan 500.000 inwoners. 

Die groei, het gevolg van snelle economische ontwikkelingen (in landbouw en logistiek), bracht ook de nodige problemen met zich mee. 

Welke Nederlandse stad heeft ongeveer net zoveel inwoners als Uberlândia?

1. Ede
2. Den Haag
3. Amsterdam
4. Urk

Nieuwe bewoners moesten  gehuisvest worden en niet iedereen die naar de stad kwam, vond direct werk. Er ontstonden favela’s.

De overheid besloot op grote schaal woningen te bouwen voor deze nieuwe groep inwoners met lage inkomens. 

Tussen 1970 en 1980 werden tienduizenden huizen gebouwd. De huizen waren echter klein en gemaakt van goedkoop materiaal. Bewoners gingen daarom zelf aan de slag. Vaak werd het hele perceel benut om kamers bij te bouwen. Er kon geen verdieping bovenop, daarvoor was de fundering te zwak. Veertig jaar later levert het een bijzonder straatbeeld op met een grote diversiteit aan laagbouw.

Loop door de wijk van de vorige dia.
Geen 2 kenmerken waaraan je kan zien dat dit de huizen zijn die tussen 1970 en 1980 door de overheid gebouwd zijn.

Migranten bleven naar Uberlândia komen, maar voor hen waren geen woningen meer beschikbaar. Met name aan de oostrand van de stad vestigden zich veel migranten in een omvangrijke favela. De wijk vormt een schril contrast met de chique gated communities aan de zuidrand van de stad. 

Het bestuur van Uberlândia wilde in 2000 de illegaal gebouwde favelawoningen met bulldozers verwijderen. Na protesten van de bevolking, gesteund door de Sociale Beweging voor Landlozen (MST), besloot de lokale overheid in 2005 om in plaats daarvan de favela te legaliseren. Inmiddels zijn er alweer nieuwe illegale delen aangebouwd. Bewoners proberen wel hun huizen zoveel mogelijk direct van steen te bouwen. Illegaal gebouwde huizen van steen worden namelijk niet gesloopt en houten huizen wel.

Bij de volgende 2 dia's loop je eerst rond in een favela. En daarna in een gated community.

Ondertussen werkt Uberlândia mee aan het nationale programma ‘Minha Casa Minha Vida’ (mijn huis, mijn leven). Dit is een grootschalig herhuisvestingsprogramma waarbij arme gezinnen, veelal uit het noordoosten van Brazilië, werk en een huis aangeboden krijgen in andere delen van het land. Binnen dit programma zijn er in heel Brazilië ongeveer anderhalf miljoen huizen gebouwd, waarvan enkele duizenden in Uberlândia. 

Ook deze huizen zijn echter klein, van slechte kwaliteit en ze staan vaak aan de rand van de stad, ver van voorzieningen en werk. Het is de vraag hoe deze wijken zich in de toekomst gaan ontwikkelen.

Lijken de huizen gebouwd voor het project 'Minha Casa Minha Vida’ (mijn huis, mijn leven) meer op de huizen uit gated communities of op die van favela's?

Geef 2 kenmerken in je antwoord ter onderbouwing.

De favelabewoners in Uberlândia komen meestal van het omliggende platteland of uit het armere noordoosten van Brazilië. Het grootste deel van de Braziliaanse landbouwgrond is in handen van grootgrondbezitters. 

Er zijn op het platteland veel zogenoemde landloze boeren: kleine boeren voor wie het lastig is om een stuk landbouwgrond te bemachtigen. 

Dat is ook zo in het landbouwgebied rondom Uberlândia. Dat wordt voornamelijk gebruikt voor grootschalige productie van soja, suikerriet en voor veeteelt. Voor kleine boeren is nauwelijks ruimte

Ontwikkeling platteland

1. betere infrastructuur zorgde voor meer veeteelt. Bomen cerrado werden gekapt. Vlees geexporteerd naar V.S.

2. vraag naar soja stijgt wereldwijd (=veevoer). veel cerrado en veeteeltgebied worden sojaplantages.

3.   Suikerriet voor biobrandstof levert meer geld op. Naast soja nu ook suikerriet.

4. Industrie en dienstensector allemaal in dienst van landbouw: voor verwerking suikerriet en soja.

Geef 3 kenmerken van de natuurlijke omgeving van Uberlandia.

Geef 3 stappen in de economische ontwikkeling van Uberlandia, waardoor het de sojahoofdstad van Brazilië geworden is.

Geef aan hoe de stad gegroeid is waardoor de favela's zijn ontstaan.

aan het werk met...

De grote lesson up!