Curriculuminspiratiesessie Nederlands

• Gs
• WO
• Studiejaar 6

Leeruitkomsten

Aan het einde van deze werksessie…

1. hebben we een beter begrip van de basisprincipes van curriculumontwikkeling.
   
2. kunnen we de uitdagingen en kansen binnen het curriculum Nederlands identificeren.
   
3. hebben we effectieve ontwerpprincipes toegepast (leerlijnen en PTO’s/PTA’s).
   
4. zijn we bekend met methoden om het curriculum te evalueren en te verbeteren.
   

Een kleine definitiebepaling...

Curriculum = Een curriculum is een plan voor het leren, bestaande uit doelen, toetsing en leeractiviteiten. 

(Taba, 1962; Walker, 2002; Johnson, 1969)

Verschillende curriculumniveaus

(Taba, 1962; Walker, 2002; Johnson, 1969; SLO, 2022)

Dit model helpt je onderscheiden, hoe op verschillende niveaus aan curriculumontwikkeling wordt gedaan. Een curriculum is kortweg ‘een samenhangend geheel van plannen en praktijken met betrekking tot het leren van leerlingen’. Op verschillende niveaus wordt hierover nagedacht.

Verschillende curriculumniveaus

(Taba, 1962; Walker, 2002; Johnson, 1969; SLO, 2022)

Dit model helpt je onderscheiden, hoe op verschillende niveaus aan curriculumontwikkeling wordt gedaan. Een curriculum is kortweg ‘een samenhangend geheel van plannen en praktijken met betrekking tot het leren van leerlingen’. Op verschillende niveaus wordt hierover nagedacht.

Curriculumontwikkeling is een cyclisch proces (van analyse, ontwerp, ontwikkeling, implementatie en evaluatie) dat start vanuit een vraag, een probleem of uitdaging. Vaak denken we te weten wat het probleem is en bedenken we meteen een oplossing. We slaan een belangrijke fase in het ontwerpproces over: de analysefase.

Curriculumaanpak?

(SLO, 2022)

Dit model helpt je onderscheiden, hoe op verschillende niveaus aan curriculumontwikkeling wordt gedaan. Een curriculum is kortweg ‘een samenhangend geheel van plannen en praktijken met betrekking tot het leren van leerlingen’. Op verschillende niveaus wordt hierover nagedacht.

Curriculumontwikkeling is een cyclisch proces (van analyse, ontwerp, ontwikkeling, implementatie en evaluatie) dat start vanuit een vraag, een probleem of uitdaging. Vaak denken we te weten wat het probleem is en bedenken we meteen een oplossing. We slaan een belangrijke fase in het ontwerpproces over: de analysefase.

Centraal vraagstuk

Welke kennis, houding, vaardigheden willen we onze leerlingen meegeven, zodat ze onze wereld in de toekomst op een verantwoorde manier vorm kunnen geven?

Tegen welke uitdagingen lopen we aan bij het vak Nederlands?

Uitdagingen

• Structuurverandering: 70 min. & 3 periodes 
• Wettelijke opdracht: nieuwe concept kerndoelen 
• Onderwijskaart: groot SE-CE verschil 
• Overvol PTO & PTA
• Leerlingenpopulatie 
• Nieuwe Kern-methode in de OB
  
• Inzet referentietoetsen

(Johan de Witt Scholengroep, 2022; NCO, 2022; Magister, 2023; MMP, 2023)

Wat als dit juist onze kansen zijn?

• Structuurverandering: 70 min. & 3 periodes biedt ruimte en rust 
• Wettelijke opdracht: nieuwe concept kerndoelen bieden richting
• Onderwijskaart: doelgericht werken aan het verkleinen van het SE-CE verschil 
• Gefocust en samenhangend PTO & PTA
• Een curriculum wat rechtdoet aan de behoefte van onze leerlingenpopulatie
• Nieuwe Kern-methode in de OB wat zich richt op thematisch onderwijs
• Inzet referentietoetsen om basisvaardigheden op peil te houden

(Johan de Witt Scholengroep, 2022; NCO, 2022; Magister, 2023; MMP, 2023)

Waarom geef je les?
("5 times why")

Aan de slag met het curriculum

1. Randvoorwaarden
2. Curriculumontwerp
3. Constructieve afstemming

(Biggs, 1996; Sluijsmans & Kneyber,  2016; Surma et al, 2019; William, 2017)

samenhang tussen doelen, toetsen en leeractiviteiten

Ons schoolplan

"Een schoolcultuur van hoge positieve verwachtingen zichtbaar in het effectief pedagogisch en didactisch handelen van het docententeam." 

Vanuit de drie pijlers: 

1. Johan de Witt biedt uitstekend onderwijs
2. Johan de Witt maken we samen
3. Johan de Witt staat midden in de wereld

(Johan de Witt Scholengroep, 2022)

1. Randvoorwaarden 

(Johan de Witt Scholengroep, 2022; Meester, 2021; Bootsma & Naaijkens, 2023; Biggs & Tang, 2011; Hirsch, 1987)

1. Randvoorwaarden 

(Johan de Witt Scholengroep, 2022; Meester, 2021; Bootsma & Naaijkens, 2023; Biggs & Tang, 2011; Hirsch, 1987)

Vaardigheden in samenhang

• Bij de vaardigheden vaak dezelfde strategieën  om de inhoud te begrijpen.
• Combineer de vaardigheden om kennis van teksten, de wereld en woordenschat te vergroten.

Bronnenonderzoek en bronverwerking

Samenhang met andere domeinen.

Bijvoorbeeld kennis van teksten en argumentatie inzetten bij bronnenonderzoek en bewuste bronverwerking.

1. Randvoorwaarden 

(Johan de Witt Scholengroep, 2022; Meester, 2021; Bootsma & Naaijkens, 2023; Biggs & Tang, 2011; Hirsch, 1987)

Schoolcontext 

"Onze school weerspiegelt de Haagse samenleving. Onze leerlingen en personeel hebben uiteenlopende achtergronden, voorkeuren, interesses en kwaliteiten. Deze rijkdom aan verschillen is onze kracht."

2600+ leerlingen

• Grootste ISK van Nederland (49.9%)
• 85% heeft een niet-westerse migratieachtergrond
• 91+ nationaliteiten 
• APCG: top 3 van Nederland  (85%)

Het waarderen en benutten van diversiteit kan juist de kwaliteit van het onderwijs versterken! 

(Johan de Witt Scholengroep, 2022; NCO, 2022; Magister, 2023; MMP, 2023)

op basis van 1 oktober 2022 telling

directe koppeling naar taal

1. Randvoorwaarden 

(Johan de Witt Scholengroep, 2022; Meester, 2021; Bootsma & Naaijkens, 2023; Biggs & Tang, 2011; Hirsch, 1987)

De drie S’en

Hoe complexer de samenleving, hoe groter de druk op het onderwijs om recht te doen aan uiteenlopende belangen. Volgens Tyler (1949) zijn wensen vanuit

leerling (student),

(vak)inhoud (subject),

en maatschappij (society)

bepalend bij het kiezen van onderwijsdoelen en -inhouden voor een school of vak. Een goed curriculum heeft een bewuste balans in deze drie perspectieven. Onderwijsfilosofische en leerpsychologische overwegingen helpen om het ‘wat en hoe’ vervolgens in te perken en te verfijnen.

Aan de slag met het curriculum

1. Randvoorwaarden
2. Curriculumontwerp
3. Constructieve afstemming

(Biggs, 1996; Sluijsmans & Kneyber,  2016; Surma et al, 2019; William, 2017)

samenhang tussen doelen, toetsen en leeractiviteiten

2. Curriculumontwerp

(Biggs, 1996; Sluijsmans & Kneyber,  2016; Surma et al, 2019; William, 2017)

Curriculair spinnenweb

(SLO, 2022)

Ronde 1: Patronen herkennen

Wat?

Bepaal de vereiste en gewenste leeruitkomsten (kennis, vaardigheden, houding) voor het eind van de opleiding.

Hoe?

Ga in je opleidingsgroepje aan de slag met de volgende hulpvragen:

1. Welke patronen zie je terug op het SE & CE? Kan je een onderscheid maken tussen vereiste en gewenste uitkomsten op basis van deze examens?
2. Wat zie je onze leerlingen veelal doen?
   
3. Hoe kunnen we de kloof overbruggen tussen de huidige prestaties en de vereiste/gewenste leeruitkomsten?
   

Hoelang?

20 min.

Klaar? Plak de post-its op jullie opleidingsposter.

Succescriteria formuleren op inhoud en vorm!

Inhoud:

Centraal: literatuur, taal en cultuur, taalkunde.

Focus op bronbeoordeling en -vergelijking.

Aandacht voor argumentatie en samenvatten.

Semantiek: herkennen van framewoorden, toon en synoniemen.

Vorm:

Heldere formulering vereist.

Van toepassing op isk en regulier onderwijs.

Examens vereisen precisie en algemene bewoordingen.

Uitdagingen: leestempo, wereldkennis, diepgaand tekstbegrip.

Ronde 2: Top 7

Wat?

Ontwikkel een gezamenlijke Top 7 van essentiële leerstof om doorlopende leerlijnen binnen het vak Nederlands te versterken.

Hoe?

1. Elk subgroepje (onderbouw of bovenbouw) stelt een Top 7 samen van de belangrijkste leerdoelen.
   
2. Beoordeel of de leerdoelen van de onderbouw een goede voorbereiding zijn op de bovenbouw door de Top 7-lijsten te vergelijken.
   
3. Combineer de lijsten van onder- en bovenbouw tot één gezamenlijke Top 7 die de essentiële leerdoelen voor de hele opleiding weergeeft.
   
4. Bepaal de volgorde waarin de leeruitkomsten bereikt moeten worden )een doorlopende leerlijn).
   

Hoelang?

20 min.

Klaar? Plak de post-its met jullie gezamenlijke Top 7 op de opleidingsposter.

Ronde 3: PTO en PTA

Wat?

Maak het leren zichtbaar door effectieve toetsing in de PTO's en PTA's.

Hoe?

Elke leerjaarverantwoordelijke werkt met het format voor zijn/haar opleidingsjaar en houdt rekening met de volgende criteria:

Onderbouw (OB):

• Kern-methode: Thematisch geïntegreerde vakvaardigheden, woordenschat in context en gekoppelde schooltaalwoorden
• Verdiepingsmodule: Uitlichten specifieke vakvaardigheden (vanuit een invalshoek de integratie opzoeken)
• Numo: Basisvaardigheden monitoren en trainen.

Bovenbouw (BB): 

• De plaats van leesvaardigheid ten opzichte van andere vakvaardigheden. 
• Schooltaalwoorden in context

Hoelang?

 30 min.

Voorbeeld toetsprogramma

Toetsing benaderen als een doelgericht onderzoeksproces naar het leren van leerlingen

• Minder toetsen, maar wel effectiever.
  
• Voldoende gelegenheid voor herhaaldelijk terughalen en oefenen. 
  
• Transparant zijn over beslismomenten
  

Even de laatste kwaliteitscheck...

(SLO, 2022)

Een goed curriculum voldoet aan vier kwaliteitscriteria. Deze kwaliteitscriteria bouwen op elkaar voort. De effectiviteit hangt af van de bruikbaarheid (kan het worden uitgevoerd zoals bedoeld?) en van de relevantie en consistentie van het curriculum.

Vooruitblik

De volgende stap zijn de leeractiviteiten. 

(Biggs, 1996; Sluijsmans & Kneyber,  2016; Surma et al, 2019; William, 2017)

Vooruitblik

De volgende stap zijn de leeractiviteiten. 

(Biggs, 1996; Sluijsmans & Kneyber,  2016; Surma et al, 2019; William, 2017)

Constructieve afstemming

(Biggs, 1996; Sluijsmans & Kneyber,  2016; Surma et al, 2019; William, 2017)

Hoe duidelijker je weet WAT leerlingen gaan leren in je les, onderwijsperiode of jaar, en hoe bewijs van het geleerde er uitziet, hoe meer dat richting geeft aan je didactiek.

JdW-kijkwijzer

Doelen van de JdW-Kijkwijzer:

• Handelen vanuit gemeenschappelijkheid.
  
• Evalueren van en reflecteren op onze onderwijskwaliteit.
  
• Ontwikkelbehoefte van individuele docenten achterhalen en daarop inspelen.
  
• Systematiek brengen in collegiale feedback.
  
• Professionele cultuur ontwikkelen.
  

De school hanteert een 'Johan de Wittsystematiek' voor effectief onderwijs dat is afgestemd op de behoeften van de leerlingen.

JdW-klimwijzer